 |
Η Ισραηλινή Εμπειρία
Το σύγχρονο κράτος του Ισραήλ, που δημιουργήθηκε το 1948
σαν αποτέλεσμα ενός ψηφίσματος του ΟΗΕ, είναι μία κλασική περίπτωση μιας χώρας
που δεν διαθέτει στρατηγικό βάθος και δεν διαθέτει χώρο για να τον ανταλλάξει
με χρόνο. Από τη στιγμή της σύλληψης του το Ισραήλ δέχονταν επιθέσεις από τις
γειτονικές του χώρες από όλες τις πλευρές. Τις δύο δεκαετίες πριν τον Πόλεμο
των Έξι Ημερών το 1967 μεγάλο μέρος της ισραηλινής επικράτειας,
συμπεριλαμβανομένων και των αστικών του κέντρων, βρίσκονταν υπό το πυρ του
εχθρικού πυροβολικού. Σε ορισμένες περιπτώσεις η μία άκρη της χώρας από την
άλλη απείχε μόνο μερικά μίλια.
Λαμβάνοντας υπόψη την περιορισμένη γεωγραφική του έκταση
και το ευπρόσβλητο των σημαντικών του κέντρων μπορούμε να πούμε ότι το Ισραήλ
θα επωφελούνταν από την κατασκευή ενός αξιόπιστου και αποτελεσματικού,
προωθημένου, αμυντικού συστήματος. Όμως για πολλούς λόγους, όπως οικονομικούς,
το μήκος των συνόρων και η γενικότερη πολιτική και ψυχολογική κατάσταση στη
Μέση Ανατολή, οι ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ (IDF) στηρίζονταν κατά κύριο λόγο σε ένα αποτελεσματικό σύστημα κινητοποίησης
της εφεδρείας για τη συγκρότηση μιας ταχυκίνητης δύναμης αντεπιθέσεως, σε μία
αποτελεσματική αεροπορία και όταν ήταν σκόπιμο σε προληπτικές επιθέσεις.
Μόνο μία φορά στα 40 χρόνια της ύπαρξης του το Ισραήλ
επένδυσε στην κατασκευή ενός σημαντικού συστήματος οχυρώσεων. Αυτό το σύστημα ήταν
η Γραμμή Bar-Lev που κατασκευάστηκε κατά μήκος της ανατολικής όχθης της
Διώρυγας του Σουέζ, αρχίζοντας το 1968. Αποτελεί ειρωνεία της τύχης το γεγονός
ότι αυτή ήταν η μοναδική φορά που οι Ισραηλινοί κατείχαν αρκετό έδαφος ώστε να
μπορούν να ανταλλάξουν χώρο με χρόνο και επίσης ήταν η μοναδική φορά που το
Ισραήλ υπέστη στρατηγικό αιφνιδιασμό.
Όπως στα περισσότερα αμυντικά συστήματα που εξετάστηκαν
σε αυτή την ανάλυση η απόδοση της Γραμμής Bar-Lev, όταν δέχτηκε επίθεση, ήταν κατώτερη από αυτό που έλπιζαν είτε οι
σχεδιαστές της, είτε οι κατασκευαστές της, είτε οι πολιτικές αρχές που καθόριζαν
τη χρήση της. Κατά τη διάρκεια των πολλών πολέμων με τους Άραβες γείτονες τους
οι Ισραηλινοί είχαν συχνά υπερνικήσει ισχυρές, ή τουλάχιστον παρουσιαζόμενες εώς
τέτοιες, αμυντικές γραμμές στο Σινά, στη λωρίδα της Γάζας και στα Υψώματα του
Γκολάν. Γι΄ αυτό θα έπρεπε να είχαν αιφνιδιαστεί λιγότερο απ΄ ότι αιφνιδιάστηκαν
το 1973 όταν οι αιγυπτιακές δυνάμεις διάβηκαν τη διώρυγα του Σουέζ, χωρίς
ουσιαστικά να εμποδιστούν από τη δαπανηρή ισραηλινή αμυντική γραμμή. Όπως τόσοι
άλλοι λαοί ακόμη και οι στρατιωτικά ικανοί και αποτελεσματικοί Ισραηλινοί είχαν
εφησυχάσει από τις προηγούμενες επιτυχίες τους και από την ύπαρξη αυτής της
νέας αμυντικής γραμμής.
Μετά την εντυπωσιακή τους νίκη στον Πόλεμο των Έξι Ημερών
το 1967 οι Ισραηλινοί κατέλαβαν τη χερσόνησο του Σινά και έφτασαν στις όχθες
της Ερυθράς Θάλασσας και της Διώρυγας του Σουέζ. Όπως συνέβη όμως σε όλες τις
Αραβο-ισραηλινές συγκρούσεις οι στρατιωτικές νίκες του Ισραήλ δεν έπεισαν τους
Άραβες αντίπαλους τους για το ατελέσφορο των μακροχρόνιων σκοπών τους. Οι
Αιγύπτιοι συγκεκριμένα πήραν σκληρά μαθήματα από την ήττα τους το 1967. Έμαθαν
γρήγορα και ξεκίνησαν ένα μακρόπνοο σχέδιο παρενόχλησης του Ισραήλ με βολές
πυροβολικού, μικρής κλίμακας επιδρομές και συνεχή πολιτική πίεση. Την ίδια
στιγμή οι Αιγύπτιοι ξεκίνησαν λεπτομερείς προετοιμασίες για μία επίθεση που θα
διάβαινε το Σουέζ και θα οδηγούσε στην επανάκτηση του Σινά.
Μία από τις αντιδράσεις του Ισραήλ σε αυτόν τον πόλεμο
φθοράς και στη διαφαινόμενη απειλή μιας αιγυπτιακής επίθεσης από το Σουέζ ήταν
η σχεδίαση και κατασκευή αυτού που έγινε γνωστό ως Γραμμή Bar-Lev, από το όνομα του Στρατηγού Bar-Lev ο οποίος ήταν αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων την εποχή της δημιουργίας του.
Αν και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ σύμφωνα με ότι προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός της υπήρξε
το μεγαλύτερο κατασκευαστικό έργο που ανέλαβε ποτέ το Ισραήλ. Όπως και με άλλες
αμυντικές γραμμές ο σκοπός της Γραμμής Bar-Lev διαστρεβλώθηκε με τα χρόνια και η κατασκευή της αποδείχτηκε περισσότερο
κακό παρά καλό.
 |
Η άμεση αιτία
για την κατασκευή της Γραμμής Bar-Lev ήταν η προστασία των Ισραηλινών
παρατηρητών στην ανατολική όχθη της Διώρυγας του Σουέζ, οι οποίοι υφίσταντο
απώλειες από τα πυρά του αιγυπτιακού πυροβολικού. Τα οχυρά που τελικά
κατασκευάστηκαν είχαν σχεδιαστεί να παρέχουν σχεδόν πλήρη προστασία για το
προσωπικό τους από άμεσα πλήγματα. Ο σχεδιασμός και η κατασκευή των έργων για
αυτόν τον σκοπό έγινε σωστά και αυτά απέδωσαν καλά τόσο πριν όσο και κατά τη
διάρκεια του πολέμου του Yom Kippur. Η προοπτική όμως και η πραγματική στρατηγική αξία αυτών των έργων ήταν
μια άλλη υπόθεση, μια υπόθεση που αποτέλεσε αντικείμενο διαμάχης πριν καν
αρχίσει η κατασκευή τους.
Τα οχυρά της Γραμμής Bar-Lev, τα οποία κατά κύριο λόγο ήταν προωθημένα παρατηρητήρια, βρίσκονταν σε
απόσταση 7 μιλίων το ένα από το άλλο κατά μήκος της Διώρυγας και είχαν καλά
πεδία παρατήρησης. Ήταν σχεδιασμένα για να φιλοξενούν μία φρουρά 15 ανδρών και
να λειτουργούν εν μέρει ως σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης και παρατήρησης των
αιγυπτιακών ενεργειών. Επίσης σύμφωνα με τον σχεδιασμό θα υποστηρίζονταν από
τεθωρακισμένες δυνάμεις που βρίσκονταν ανατολικότερα και που θα εκτελούσαν
αντεπιθέσεις σε περίπτωση αιγυπτιακών εισχωρήσεων.
Αντιδράσεις στην όλη σύλληψη είχαν εκφραστεί από νωρίς
από τους Στρατηγούς Αριέλ Σαρόν και Ίσραελ Ταλ. Η άποψη τους ήταν ότι οι
σταθερές θέσεις το μόνο που έκαναν ήταν να παρέχουν ακίνητους στόχους στους
Αιγύπτιους. Ακόμη πίστευαν ότι η άμυνα της Διώρυγας θα έπρεπε να εξασφαλίζεται
από τεθωρακισμένες δυνάμεις μόνο και βρίσκονταν σε αρμονία με την μέχρι τότε
επιτυχή παράδοση των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων.
Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι αν και είχαν περάσει
μόνο 5 χρόνια από την έναρξη της κατασκευή της Γραμμής Bar-Lev το 1968 και την πολεμική της χρήση το 1973, τα έργα της είχαν παραμεληθεί
ως προς τη συντήρηση τους και είχε αλλάξει η οπτική της ηγεσίας περί τη χρήση της.
Όπως δηλαδή συνέβη και με άλλες οχυρωμένες αμυντικές γραμμές που
κατασκευάστηκαν στην ειρήνη. Σχεδόν τα μισά (14 από 30) από τα οχυρά που
κατασκευάστηκαν από τους Ισραηλινούς ήταν κλειστά και δεν ήταν επανδρωμένα όταν
εισέβαλαν οι Αιγύπτιοι το 1973. Η σχεδιασμένη υποστήριξη από άρματα, πυροβολικό
και αεροπορία δεν ήταν άμεσα διαθέσιμη. Αυτό συνέβη εν μέρει επειδή οι
Ισραηλινοί αιφνιδιάστηκαν ολοκληρωτικά παρά τις εμφανείς προετοιμασίες των
Αιγυπτίων.
 |
Διοικητής
οχυρού παραδίδεται στους Αιγύπτιους στις 6 Οκτωβρίου 1973. ΠΗΓΗ
|
Πριν τον λεπτομερή σχεδιασμό της διαβάσεως της Διώρυγας
οι Αιγύπτιοι κατασκεύασαν ένα αντίμετρο στην ισραηλινή αμυντική γραμμή. Για να
προσδιορίσουν με ακρίβεια τις θέσεις των οχυρών και να διεξάγουν επιχειρήσεις
αντι-παρατήρησης οι Αιγύπτιοι σήκωσαν το ανάχωμα της δυτικής όχθης στα 130
πόδια ώστε να επιτηρούν το χαμηλότερο ισραηλινό ανάχωμα. Αυτό το απλό και άμεσο
μέτρο τους επέτρεψε να έχουν πλήρη εικόνα των ισραηλινών θέσεων και
δραστηριοτήτων. Η αιγυπτιακή ενέργεια δεν έτυχε προσοχής από την ισραηλινή
στρατιωτική ηγεσία μέχρις ότου ο νέος Στρατηγός-Διοικητής του Σινά το επεσήμανε
κατά την αρχική του επιθεώρηση με την ευκαιρία της ανάληψης της διοικήσεως του
λίγο πριν το ξέσπασμα του πολέμου. Διέταξε άμεσα την κατασκευή πύργων
παρατήρησης ύψους 230 ποδών, αλλά η αιγυπτιακή επίθεση έλαβε χώρα πριν αυτοί
κατασκευαστούν.
Όταν οι Αιγύπτιοι εκτόξευσαν την επίθεση τους τον
Οκτώβριο του 1973 αυτή έλαβε χώρα καθ΄ όλο το μήκος της Διώρυγας. Τα ενεργά
ισραηλινά οχυρά επανδρώνονταν μόνο από 15 άνδρες και δεν υποστηρίζονταν από
πυροβολικό όπως είχε σχεδιαστεί. Παρ΄ όλα αυτά οι υπερασπιστές τους απέδωσαν
καλά αν και αυτό δεν μπορούσε να ασκήσει ουσιαστική επίδραση επί της
αιγυπτιακής επιθέσεως. Τελικά τα ισραηλινά οχυρά δεν πρόσφεραν κάποιου είδους
έγκαιρη προειδοποίηση, ούτε επιβράδυναν την αιγυπτιακή επίθεση, ούτε μπόρεσαν
να την οδηγήσουν σε κάποια επιθυμητή κατεύθυνση. Σύμφωνα με τα λόγια ενός
διακεκριμένου Ισραηλινού παρατηρητή του Chaim Herzog:
«…οι οχυρώσεις αποδείχθηκαν βάρος. Με τα χρόνια έγιναν
κάτι ανάμεσα σε οχυρά προορισμένα να κρατήσουν μια αιγυπτιακή επίθεση και
παρατηρητήρια έγκαιρης προειδοποίησης. Ήταν
πολύ αδύναμα για να εκτελέσουν την πρώτη αποστολή και πολύ δαπανηρά για τη
δεύτερη.»
Λόγω του μικρού μεγέθους του ισραηλινού πληθυσμού και των
παραδόσεων του ισραηλινού στρατού οι 436 ισραηλινοί στρατιώτες που αποκόπηκαν
στα οχυρά της Γραμμής Bar-Lev δεν μπορούσαν να αγνοηθούν και αυτό προκάλεσε σημαντικές προσπάθειες για
τη διάσωση τους. Αν και οι Ισραηλινοί κατάφεραν να αναλάβουν δυνάμεις και να
εκτοξεύσουν μία αποτελεσματική αντεπίθεση μέσα στο αιγυπτιακό έδαφος, η αρχική
αιγυπτιακή επιτυχία αντιπροσώπευε τη σημαντικότερη ήττα των ισραηλινών στον 20ο
αιώνα. Σε αυτόν τον πόλεμο το Ισραήλ υπέστη σημαντικές απώλειες σε υλικό και
προσωπικό ενώ καταβαραθρώθηκε το επαγγελματικό και πολιτικό μέλλον εκείνων των
ηγετών που θεωρήθηκαν υπεύθυνοι για την έλλειψη προετοιμασίας.
Σχετικές Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου