«Ασπίδα του Ευφράτη» και «Κλάδος Ελαίας»: Μία Τουρκική Ματιά

Η αξιολόγηση της απόδοσης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στις πρόσφατες επιχειρήσεις στη Συρία είναι, οπωσδήποτε, ένα ενδιαφέρον ζήτημα. Ο Metin Gurcan έχει αποφοιτήσει μετ΄ επαίνου από την τουρκική σχολή πολέμου και έχει υπηρετήσει στις τουρκικές ειδικές δυνάμεις, με τις εκτός Τουρκίας θέσεις του να συμπεριλαμβάνουν το Αφγανιστάν, το Καζακστάν, το Κιργιστάν, το Κόσοβο και το Ιράκ. Έχει πάρει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών από τη σχολή του αμερικανικού ναυτικού στο Μόντερεϋ και διδακτορικό από το πανεπιστήμιο Μπιλκέντ στην Άγκυρα. Ο Gurcan είναι πολυγραφότατος και αρθρογραφεί τακτικά στο Al-Monitor. Η παρούσα εργασία του είναι εξαιρετική από μεθοδολογικής άποψης και προσφέρει την καλύτερη δυνατή εικόνα που μπορεί να έχει κανείς από ανοιχτές πηγές, με την τουρκική, βέβαια, ματιά. –Του Metin Gurcan στο The Washington Institute. 

Από την στρατιωτική εξέγερση στην Τουρκία, την 15^η Ιουλίου 2016, πολλοί έχουν αναρωτηθεί για το πώς αυτό το γεγονός και οι διώξεις που ακολούθησαν έχουν επιδράσει στην επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Μέχρι τώρα, δεν έχει εμφανιστεί καμία αναλυτική μελέτη, που να στηρίζεται σε πρωτογενείς πηγές και εμπειρίες, και να αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να καλύψει αυτό το κενό, εμβαθύνοντας σε δύο κρίσιμες επιχειρήσεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, πέραν των τουρκικών συνόρων και μετά τη 15^η Ιουλίου: την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» (Αύγουστος 2016 – Μάρτιος 2017), εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ), στην περιοχή Τζαραμπλούς – al-Rai – αλ-Μπαμπ, και την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» (Ιανουάριος – Απρίλιος 2018) εναντίον του σχετιζόμενου με το ΡΚΚ, YPG, στην περιοχή της Αφρίν.

Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση των δύο επιχειρήσεων, οι ομοιότητες και οι διαφορές τους λένε πολλά για το πώς και σε ποιον βαθμό, το σοκ που προκλήθηκε με την εξέγερση της 15^ης Ιουλίου, και οι επακόλουθες διώξεις και μεταρρυθμίσεις, επηρέασαν την επιχειρησιακή αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» παρέχει μία εικόνα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων αμέσως μετά τη 15^η Ιουλίου, ενώ η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» παρέχει μία παρόμοια εικόνα 18 μήνες αργότερα. Οι δύο αυτές εικόνες αποκαλύπτουν κάποιες ιδέες για τα χαρακτηριστικά δυνητικών τουρκικών επιχειρήσεων πέραν των τουρκικών συνόρων. Τέτοιες επιχειρήσεις ίσως να συμβούν το 2019, λαμβάνοντας υπόψη την ισχυρή επιθυμία της Άγκυρας να ελαχιστοποιήσει, αν όχι να εξαφανίσει, τον έλεγχο του YPG στο συριακό έδαφος, στο ανατολικό τμήμα των τουρκο-συριακών συνόρων, με κάθε κόστος.

Το πλαίσιο των δύο εκστρατειών

Η πρώτη από τις δύο επιχειρήσεις, η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», διήρκησε 216 μέρες, από τις 24 Αυγούστου 2016 έως τις 29 Μαρτίου 2017. Η δεύτερη, η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», διήρκησε 58 μέρες, από τις 20 Ιανουαρίου έως τις 18 Μαρτίου 2018. [1] Οι κύριοι σκοποί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στις δύο αυτές επιχειρήσεις ήταν να καταλάβουν και να διατηρήσουν έδαφος κρίσιμο για τη συνοριακή ασφάλεια και να δημιουργήσουν ζώνες ασφαλείας μέσα στη Συρία, ώστε το ΙΚ να χάσει το έδαφος του ΒΔ του Ευφράτη και να αποκοπεί η εδαφική συνέχεια του YPG, ώστε να επηρεαστούν οι στρατηγικές προτιμήσεις των δρώντων στο θέατρο των επιχειρήσεων και ιδιαίτερα των ΗΠΑ σε σχέση με το YPG.

Με μία πρώτη ματιά, οι δύο αυτές επιχειρήσεις φαίνονται να είναι συμβατικές χερσαίες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις, με τη χρησιμοποίηση ειδικών δυνάμεων για να καταλάβουν και να κρατήσουν έδαφος, λίγο - πολύ παρόμοιες με παλιότερες τουρκικές επιχειρήσεις, όπως οι επιχειρήσεις «Σφυρί 1 και «Σφυρί 2» το 1997-98 και «Ήλιος» το 2008, στο βόρειο Ιράκ, εναντίον στόχων του ΡΚΚ. Εξετάζοντας όμως μία σειρά χαρακτηριστικών παραγόντων, οι επιχειρήσεις «Ασπίδα του Ευφράτη» και «Κλάδος Ελαίας» προκύπτουν διαφορετικές από τις παλιότερες που αναφέρθηκαν. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν:

• τις αιτίες πίσω από τις δύο επιχειρήσεις
• την εκτέλεση στο τακτικό, επιχειρησιακό και στρατηγικό – πολιτικό επίπεδο
• τη διοίκηση και τον έλεγχο
• τους λήπτες αποφάσεων, δηλαδή: τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, τη ΜΙΤ, τον πρόεδρο, τον υπουργό εξωτερικών, αλλά και παράγοντες όπως ο οργανισμός διαχείρισης καταστροφών και εκτάκτων αναγκών (AFAD), η τουρκική ερυθρά ημισέληνος και τοπικοί δήμοι.
• τον τύπο και την έκταση των στρατιωτικών τεχνολογιών που χρησιμοποιήθηκαν και τις απώλειες που υπήρξαν
• την επιρροή στην εξωτερική πολιτική, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών επιλογών από παγκόσμιους δρώντες, όπως οι ΗΠΑ και η Ρωσία, περιφερειακών δρώντων όπως η κυβέρνηση Άσαντ και το Ιράν και μη κρατικών δρώντων όπως το κουρδικό PYD, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (FSA) και το ΙΚ

Με δεδομένο ότι μελλοντικές, πιθανές, τουρκικές επιχειρήσεις θα έχουν τα ίδια γενετικά χαρακτηριστικά όπως η «Ασπίδα του Ευφράτη» και ο «Κλάδος Ελαίας», αξίζουν μία καλύτερη ματιά, όπως και μελέτη της απόδοσης των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων σε αυτές. Επιπλέον, οι δύο αυτές επιχειρήσεις διεξήχθησαν εν μέσω αλλαγών στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, που επηρέαζαν άμεσα τη φύση των στρατιωτικο-πολιτικών σχέσεων και εν μέσω μαζικών διώξεων που υποβάθμιζαν την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.

Η παρούσα μελέτη καθορίζει την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα ως την ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων να ολοκληρώνουν τις αποστολές τους. Η στρατηγική αποτελεσματικότητα, ή επιτυχία, αναφέρεται στην ικανότητα να μεταφραστούν επιχειρησιακά επιτεύγματα σε πολιτικά αποτελέσματα. Γι΄ αυτό η παρούσα εργασία θα αξιολογήσει ξεχωριστά την επιχειρησιακή και τη στρατηγική αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, παρά το ότι τα δύο αυτά προφανώς συνδέονται. Για παράδειγμα, η ακρίβεια στον χώρο και στον χρόνο των καθοδηγούμενων πυρών από χερσαίες ή εναέριες πλατφόρμες, η απόδοση στη μάχη της Α/Α άμυνας μέσου βεληνεκούς και των αντιβαλλιστικών συστημάτων ή ο συντονισμός συμβατικών και μη-συμβατικών προσπαθειών συνδέονται άμεσα με την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Η είσοδος της Τουρκίας στη Συρία ως ενός «ισχυρούς» παίχτη που θα μπορούσε να δημιουργήσει ντε φάκτο καταστάσεις που θα επέβαλλαν τις επιλογές της στη βόρεια Συρία, συνδέεται με τη στρατηγική αποτελεσματικότητα. Σε αυτό το πνεύμα, η παρούσα εργασία ισχυρίζεται ότι η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» δεν έφερε επιτυχή αποτελέσματα στο πολιτικο-διπλωματικό επίπεδο, επειδή δεν μπόρεσε να διακόψει τον έλεγχο του YPG δυτικά του Ευφράτη ούτε να αλλάξει την αμερικανική, ή ρωσική, φιλική στάση προς το PYD στο βορρά. Στο ίδιο πνεύμα, η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» δεν παρήγαγε τα επιθυμητά επιχειρησιακά αποτελέσματα, δηλαδή την ταχεία εξαφάνιση της παρουσίας του ΙΚ στο τρίγωνο Τζαραμπλούς – al-Rai – αλ-Μπαμπ. Αυτό συνέβη επειδή ο σχεδιασμός της εκστρατείας δεν μπόρεσε να παρακολουθήσει τις αλλαγές που συνέβαιναν  στο έδαφος και είναι μία αποτυχία που σχετίζεται άμεσα με την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Από την άλλη, η επιχείρηση αυτή παρήγαγε κάποια θετικά αποτελέσματα, όπως η εξοικείωση του τουρκικού στρατού με τις πολεμικές μεθόδους του ΙΚ, που βελτίωσε την ικανότητα του να αναμειγνύει συμβατικές και μη-συμβατικές δυνατότητες σε αστικό χώρο και η ικανότητα ταχύτερης και ακριβέστερης εκπομπής έμμεσων πυρών – αποτελέσματα που σχετίζονται άμεσα με την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα.

Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ήταν αναμφισβήτητα πιο αποτελεσματικές επιχειρησιακά στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», γιατί όχι μόνο εξέτασαν τα διδάγματα από την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» και βελτίωσαν τις βασικές οδηγίες των ενεργειών τους ανάλογα, αλλά χρησιμοποίησαν και νέες τεχνολογικές δυνατότητες. Όμως, η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» δεν έφερε τα επιθυμητά πολιτικό-διπλωματικά αποτελέσματα. Για παράδειγμα, στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» η Άγκυρα καθόρισε την Αφρίν, το μόνο κουρδικό καντόνι που έλεγχε το YPG δυτικά του Ευφράτη, ως τον σκοπό της επιχείρησης, αντί για τα καντόνια του Κομπάνι και της Jazira, που είναι ανατολικά του Ευφράτη και αποτελούν το κέντρο βάρους της στρατιωτικής παρουσίας του YPG. Η σχετική συζήτηση βοηθά να καταδειχθεί η διαφορά μεταξύ επιχειρησιακής και στρατηγικής αποτελεσματικότητας. Από το 2011, έτος που άρχισαν οι συγκρούσεις στη Συρία, το καντόνι της Αφρίν ήταν πάντα δευτερεύουσας σημασίας για όλους τους δρώντες στη σύγκρουση. Με αυτή την έννοια, αν και οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πέτυχαν σχετικά υψηλότερη επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», η εκστρατεία απέφερε απογοητευτικά στρατηγικά αποτελέσματα γιατί η Τουρκία δεν μπόρεσε να επηρεάσει άλλους δρώντες, και ειδικά τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, να διακόψουν τις σχέσεις τους με το YPG. Με την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» η Άγκυρα διέκοψε μία ζώνη σχεδόν 600 μιλίων που ελέγχονταν από το ΡΚΚ/YPG και εκτείνονταν από την περιοχή Καντίλ στο βόρειο Ιράκ, προς τη Συρία, διαμέσου της περιοχής Sinjar, και από τα καντόνια Jazira και Κομπάνι στα ανατολικά στο καντόνι της Αφρίν δυτικά από τον Ευφράτη, ένα αποτέλεσμα που συνδέεται με την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Όμως, η Άγκυρα δεν κατάφερε να πείσει σημαντικούς παίκτες στη βόρεια Συρία, και ειδικά την Ουάσινγκτον και τη Μόσχα, ότι η Τουρκία μπορούσε να αλλάξει τη στρατηγική εικόνα εάν αισθάνονταν μία υπαρξιακή απειλή για την ασφάλεια της, ένα παράδειγμα στρατηγικής αναποτελεσματικότητας. Έτσι, συνολικά, η παρούσα μελέτη ισχυρίζεται ότι αν και η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» ήταν μεγαλύτερη απ΄ ότι στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», καμία από τις δύο δεν μπόρεσε να αποφέρει τα επιθυμητά πολιτικά αποτελέσματα, υποδεικνύοντας ένα πρόβλημα με την στρατηγική αποτελεσματικότητα και στις δύο επιχειρήσεις.

Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη»

Στην αρχική φάση της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη», η Άγκυρα τόνισε ότι αυτή θα περιορίζονταν χωρικά και χρονικά στη διατήρηση της συνοριακής ασφάλειας και στην αντιμετώπιση του ΙΚ, ως πράξη αυτοάμυνας εναντίον της τρομοκρατίας, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη του ΟΗΕ. [2] Όμως, οι σκοποί της επιχείρησης σταδιακά επεκτάθηκαν και τουρκικές ειδικές δυνάμεις και δυνάμεις του FSA κατέλαβαν τη στρατηγικής σημασίας πόλη της αλ-Μπαμπ, νότια του, ελεγχόμενου από το PYD, καντονιού της Αφρίν και βόρεια του, ελεγχόμενου από τον Άσαντ, Χαλέπι.

Οι απαρχές της ιδέας της στρατιωτικής επιχείρησης

Τον Απρίλιο του 2017 ένας υψηλόβαθμος αξιωματικός που υπηρετούσε στο τμήμα επιχειρησιακού σχεδιασμού του 3^ου Γραφείου του τουρκικού γενικού επιτελείου, είπε ότι οι πρώτες σοβαρές συζητήσεις για μία πιθανή τουρκική στρατιωτική επέμβαση στη Συρία έγιναν τον Ιούνιο του 2012, πριν την εμφάνιση του ΙΚ και αμέσως μετά την κατάρριψη ενός τουρκικού Φάντομ από τη συριακή αεράμυνα. [3] Ο συγκεκριμένος αξιωματικός επεσήμανε ότι δύο σημαντικές στρατιωτικές επιλογές συζητούνταν τότε, και οι δύο περιλάμβαναν την εμπλοκή σχηματισμών μεγέθους σώματος στρατού: η πρώτη αφορούσε τη δημιουργία μίας ασφαλούς ζώνης που θα προστάτευε τον τάφο του Σουλεϊμάν Σαχ, 37 χλμ. από τα τουρκικά σύνορα, και η δεύτερη τον έλεγχο της περιοχής βορείως του Χαλεπίου, για να χρησιμοποιηθεί ως ασφαλής ζώνης και για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών. Και τα δύο σχέδια έγιναν από τη ΜΙΤ και παρουσιάστηκαν στις συνεδριάσεις του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας στο τέλος του 2012 και στις αρχές του 2013.

Επεξεργασία της ιδέας ενεργείας της επιχείρησης

Έχοντας αποφασίσει τη διεξαγωγή στρατιωτικής επιχείρησης πολύ πριν το ΙΚ ανακηρύξει την ύπαρξη του (Μάιος 2014), η Άγκυρα σχεδίαζε τη δημιουργία μιας ζώνης ασφαλείας στη βόρεια Συρία. Σύμφωνα με υψηλόβαθμο αξιωματικό που συμμετείχε στον επιχειρησιακό σχεδιασμό, σημαντικό σημείο για τη λήψη της απόφασης ήταν οι βομβιστικές επιθέσεις στο Ρεϊχανλί, την 11^η Μαΐου 2013, αν και οι δράστες της επίθεσης δεν έχουν επιβεβαιωθεί μέχρι σήμερα. [4] Το γεγονός αυτό ενίσχυσε περαιτέρω την επιθυμία της τουρκικής κυβέρνησης να επέμβει στη βόρεια Συρία, παρά την επιφυλακτικότητα του αρχηγού του στρατού Necdet Ozel. Οι λόγοι γι΄ αυτή τη διστακτικότητα, παρά την πίεση από τους πολιτικούς και τη ΜΙΤ, ήταν, και, οι παρακάτω:

• η έλλειψη ξεκάθαρης πολιτικής κατεύθυνσης που θα αποσαφήνιζε τους πολιτικούς στόχους, τους στρατηγικούς σκοπούς, το χρονοδιάγραμμα, τους κανόνες εμπλοκής και τους περιορισμούς της επιχείρησης
• η ανάγκη για νομιμοποίηση της επιχείρησης – το τουρκικό γενικό επιτελείο πίστευε ότι η Τουρκία έπρεπε να επιδιώξει ένα ψήφισμα από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ
• η αδυναμία να αποκτηθεί ΝΑΤΟϊκή υποστήριξη [5]

Κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της επιχείρησης

Τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 2016 έξι συμβάντα επηρέασαν τους στρατηγικούς υπολογισμούς της Άγκυρας, σε ότι αφορούσε την πιθανότητα μίας επέμβασης στη βόρεια Συρία:

• Η εμφάνιση, στα τέλη του 2013, του YPG, ως του ένοπλου βραχίονα του PYD. To YPG έγινε ο κυριότερος ένοπλος δρών στο έδαφος, κυριαρχώντας στη βόρεια Συρία από τις αρχές του 2015.
• Η επιχείρηση, με δύναμη μεγέθους ταξιαρχίας, για τη μεταφορά του τάφου του Σουλεϊμάν Σαχ, στις 21-22 Φεβρουαρίου 2015. Η θέση του τάφου βρίσκονταν 37 χλμ. από τα τουρκικά σύνορα και αναγνωρίζονταν ως τουρκικό έδαφος από τη Συρία. Πολλοί στρατιωτικοί και πολιτικοί στην Άγκυρα, που ήταν υπέρ της επέμβασης, χαρακτήρισαν την πράξη αυτή ως «χαμένη ευκαιρία». Μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης η Τουρκία είχε χάσει το δικαίωμα να επέμβει στρατιωτικά στη Συρία για την προστασία του τάφου από το ΙΚ.
• Η επανέναρξη των συγκρούσεων μεταξύ του τουρκικού στρατού και του ΡΚΚ από το τέλος Ιουλίου 2015 και η επέκταση τους στις αρχές του 2016.
• Η αντικατάσταση στις αρχές Αυγούστου 2015 του αρχηγού του στρατού Necdet Ozel, που δεν ήταν υπέρ της επέμβασης, από τον Hulusi Akar, ο οποίος είχε την ακριβώς αντίθετη στάση.
• Η στρατιωτική επέμβαση της Ρωσίας από τα τέλη Οκτωβρίου 2015 στη Συρία και η αυξανόμενη παρουσία της στο έδαφος και στον αέρα της βόρειας Συρίας, που μείωνε δραστικά τις προοπτικές μίας τουρκικής στρατιωτικής επιχείρησης. Μετά την κατάρριψη του ρωσικού Su-24 από τουρκικά F-16 η Ρωσία επιδίωξε να τιμωρήσει την Τουρκία με κυρώσεις και τον ντε φάκτο αποκλεισμό της από το στρατηγικό παιχνίδι στη βόρεια Συρία. Χρειάστηκε να περάσει σχεδόν ένας χρόνος για να προσπαθήσει η Τουρκιά να επαναφέρει τις σχέσεις της με τη Ρωσία. Στις 27 Ιουνίου 2016 ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν απέστειλε επιστολή στον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν εκφράζοντας «τη βαθιά του λύπη για ό,τι συνέβη» και αναφέροντας ότι «δικαστική έρευνα διεξάγεται εναντίον του Τούρκου πολίτη που είναι αναμειγμένος στο θάνατο του Ρώσου πιλότου». [6]
• Μία επίθεση αυτοκτονίας, που συνδέονταν με το ΙΚ, σε γαμήλια τελετή, στο Γκαζιαντέπ, στις 20 Αυγούστου 2016, που σκότωσε 57 ανθρώπους. Σύμφωνα με έναν διπλωμάτη που έχει συνταξιοδοτηθεί, μία βδομάδα πριν, στη συνεδρίαση του εθνικού συμβουλίου ασφαλείας στις 12 Αυγούστου, ο Ερντογάν επισήμανε ότι είχε έρθει η ώρα για μία επιχείρηση στη βόρεια Συρία και εξέδωσε το διάταγμα για την προετοιμασία της. [7] Η γαμήλια επίθεση απλώς παρείχε την «επίσημη αιτία» για να μπει σε τροχιά η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη».

Η αποτυχημένη εξέγερση και οι επακόλουθες στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις σκόπευαν στην υποταγή του στρατού σε αυστηρό πολιτικό έλεγχο και κατέστησαν τον πρόεδρο Ερντογάν το μοναδικό άτομο με πλήρη εξουσία στα θέματα εθνικής ασφαλείας, ενώ αδυνάτισαν το τουρκικό γενικό επιτελείο.

Η διεξαγωγή της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη»

α/α	ΣΚΟΠΟΣ	ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
1	Άρση/εξαφάνιση της παρουσίας του ΙΚ από την Τζαραμπλούς μέχρι την al-Rai, μίας συνοριακής ζώνης 60 χλμ. που αποτελούσε τη μόνη έξοδο του ΙΚ στον έξω κόσμο, ως πράξη αυτοάμυνας που εξουσιοδοτείται από το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.	Επίσημος σκοπός: Επετεύχθη πλήρωςΟΟΟΟΟ
2	Έλεγχος της περιοχής που συνδέει τα κουρδικά καντόνια Κομπάνι και Jazira ανατολικά του Ευφράτη με το καντόνι της Αφρίν δυτικά του Ευφράτη, που θα μπορούσε να δημιουργήσει μία συνεχή κουρδική περιοχή.	Εκτιμώμενος σκοπός: Επετεύχθη εν μέρει
3	Αποκατάσταση/ανύψωση του ηθικού των, μετά τη 15η Ιουλίου, τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και απομόνωση του στρατού από τα πολιτικά τεκταινόμενα στην Άγκυρα.	Εκτιμώμενος σκοπός: Επετεύχθη εν μέρει
o4o	Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης του έθνους στον στρατό με ισχυρή λαϊκή υποστήριξη στη στρατιωτική επιχείρηση, στο πλαίσιο που δημιουργήθηκε μετά τη 15η Ιουλίου.	Εκτιμώμενος σκοπός: Επετεύχθη εν μέρει

Πίνακας 1. Τουρκικοί σκοποί και αποτελέσματα στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη»

Η επιχείρηση διαιρέθηκε σε πέντε φάσεις. Στην πρώτη φάση, που διήρκησε τρεις μέρες, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κατέλαβαν την Τζαραμπλούς. Στη δεύτερη φάση, που διήρκησε πάνω από δύο μήνες, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις εκκαθάρισαν μία συνοριακή ζώνη σχεδόν 60 χλμ. από την Τζαραμπλούς μέχρι την al-Rai. Αυτές οι δύο φάσεις διεξήχθησαν μετά το πράσινο φως από τη Ρωσία και τις ΗΠΑ. [8] Ουσιαστικά, αυτές εξυπηρετούσαν τα συγκλίνοντα συμφέροντα όλων των δρώντων που ενδιαφέρονταν για τη βόρεια Συρία. Στην τρίτη φάση οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις κινήθηκαν νότια και στην τέταρτη φάση κατέλαβαν την αλ-Μπαμπ. Σε όλες τις φάσεις, σύμφωνα με τον στρατιωτικό σχεδιασμό, η ρωσική αεροπορία ανέλαβε να προσβάλλει κρίσιμους στόχους και να παρέχει εγγύς αεροπορική υποστήριξη (ΕΑΥ). Οι τελευταίες δύο φάσεις, όπως θα εξηγηθεί παρακάτω, βρέθηκαν μεταξύ των «αποκλινόντων» συμφερόντων της Τουρκίας από τη μία πλευρά και των ΗΠΑ και της Ρωσίας από την άλλη. Αυτή η απόκλιση οδήγησε σε σημαντικά προβλήματα για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Η πέμπτη φάση περιλάμβανε επιχειρήσεις γύρω από την Αφρίν και τη Μάνμπιτζ. 

Χάρτης 1. Φάσεις της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη»

Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», Φάση 1: Κατάληψη Τζαραμπλούς (3 ημέρες)

Αυτή η φάση σχεδιάστηκε ως μια ενέργεια των ειδικών δυνάμεων, στην οποία οι τουρκικές δυνάμεις θα λειτουργούσαν ως «σύνδεσμοι» των ομάδων του FSA. Στον Υποστράτηγο των Ειδικών Δυνάμεων Zekai Aksakalli ανατέθηκε η διοίκηση της επιχείρησης. Μετά την εξέγερση της 15^ης Ιουλίου η φήμη του Aksakalli βρίσκονταν σε άνοδο, επειδή θεωρούνταν ένας από τους λίγους στρατηγούς που είχαν αντισταθεί ενεργά στο πραξικόπημα. Η Τζαραμπλούς είχε ήδη εκκαθαριστεί από τα στοιχεία του ΙΚ, οπότε η κατάληψη της από τον FSA, που υποστηρίζονταν από τις τουρκικές ειδικές δυνάμεις, με την τουρκική αεροπορία να παρέχει ΕΑΥ, και με υποστήριξη πυροβολικού και τεθωρακισμένων ήταν παιχνιδάκι. Σύμφωνα με έναν διοικητή του FSA, η κατάληψη της Τζαραμπλούς είχε προβλεφθεί για τις αρχές Σεπτεμβρίου 2016, αλλά μία «προληπτική κίνηση» κρίθηκε αναγκαία επειδή ομάδες του YPG προετοιμάζονταν για να καταλάβουν την πόλη οι ίδιες. [9] Όμως, αυτή η ενέργεια δεν εξελίχθηκε και τόσο ομαλά. Δημιούργησε σύγχυση σε ότι αφορούσε την αποστολή, όχι μόνο μεταξύ των ανεπαρκώς εκπαιδευμένων και εξοπλισμένων και απείθαρχων ομάδων του FSA, αλλά και μεταξύ των ομάδων των τουρκικών ειδικών δυνάμεων και των στοιχείων της ΜΙΤ. Σύμφωνα με τον παραπάνω διοικητή του FSA, μετά την κατάληψη της Τζαραμπλούς, στο τέλος Αυγούστου, η διοίκηση της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη» είχε αρχικά διατάξει το κέντρο επιχειρήσεων του FSA στο Hawar του Κιλίς, να συνεχίσει την επιχείρηση προς τη Μάνμπιτζ, για να αποτραπεί η κίνηση μονάδων του YPG δυτικά του Ευφράτη. «Όμως», όπως εξήγησε, «χωρίς να ξέρουμε γιατί, διαταχθήκαμε να πάμε δυτικά, στην al-Rai, και όχι ΝΔ. Νομίζω ότι οι Αμερικανοί παρενέβησαν και ανάγκασαν τον τουρκικό στρατό να μην πάει στη Μάνμπιτζ.». Όπως φαίνεται από αυτά τα σχόλια, ο κύριος σκοπός της Άγκυρας στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» δεν ήταν το ΙΚ –στόχος των ΗΠΑ- αλλά να πλήξει σοβαρά, αν όχι να νικήσει, το PYD στη βόρεια Συρία και ειδικά δυτικά του Ευφράτη.

Η τουρκική διοίκηση ειδικών δυνάμεων υπάγεται απευθείας στο τουρκικό γενικό επιτελείο –και ειδικά στον βοηθό επιτελάρχη- χωρίς άλλες εξαρτήσεις διοίκησης και ελέγχου. Η 2^η Στρατιά στη Μαλάτεια συντονίζει τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις στην ανατολική και ΝΑ Τουρκία. Από τον σχεδιασμό της αρχικής φάσης της επιχείρησης ως ενέργειας μόνο των ειδικών δυνάμεων, δημιουργήθηκε τριβή ανάμεσα στη διοίκηση των ειδικών δυνάμεων (Aksakalli) και της 2^ης Στρατιάς (Αντιστράτηγος Metin Temel), ενισχυμένη από την προσωπική αντιπαλότητα που υπήρχε μεταξύ των δύο στρατηγών.

Αυτό έγινε ακόμη περισσότερο εμφανές στην τρίτη και τέταρτη φάση, όταν για την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» απαιτήθηκε ένας νέος τύπος αντιτρομοκρατικής δύναμης που θα συνδύαζε συμβατικές δυνατότητες (τεθωρακισμένες/μηχανοκίνητες μονάδες, έμμεσα πυρά) με μη-συμβατικές τακτικές.

Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», Φάση 2: Εκκαθάριση της συνοριακής περιοχής Τζαραμπλούς – Al-Rai (-60 ημέρες)

Καθώς οι τουρκικές δυνάμεις πέρασαν τα σύνορα, το ΙΚ προέβαλε ασθενή, μόνο, αντίσταση. Στο μεταξύ, οι ρωσικοί βομβαρδισμοί γύρω από την αλ-Μπαμπ και τη Μάνμπιτζ, σε συντονισμό με την Τουρκία, εξάρθρωσαν τις γραμμές ανεφοδιασμού του ΙΚ, εμποδίζοντας την οργάνωση μίας στιβαρότερης άμυνας. Αυτό επέτρεψε στις δυνάμεις του FSA να κινηθούν γρήγορα προς την al-Rai, αν και τους έλλειπε επαρκής υποστήριξη. Σε αυτή τη φάση η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» εκκαθάρισε 1.100 τετρ. χλμ. από την Τζαραμπλούς μέχρι την al-Rai. Όμως, αυτές οι αρχικές επιτυχίες δημιούργησαν την εσφαλμένη εντύπωση ότι η προώθηση προς την αλ-Μπαμπ (φάση 3) και η κατάληψη της (φάση 4) θα ήταν χωρίς απρόοπτα, μια υπόθεση που στηρίχθηκε σε κακή επίγνωση της κατάστασης και οδήγησε στη βραδυπορία της επιχείρησης. Έτσι, η ανικανότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων να προσαρμόσουν τον σχεδιασμό τους στις αλλαγές της κατάστασης, συνδυασμένη με την αυξανόμενη αντίσταση του ΙΚ αποτέλεσαν σημαντικές προκλήσεις στην επιχειρησιακή τους αποτελεσματικότητα.

Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», Φάση 3: Βραδυπορία της επιχείρησης προς τον νότο (-30 ημέρες)

Η τρίτη φάση παρουσίασε σημαντικές προκλήσεις στις δυνάμεις της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη»: όσο προχωρούσαν νοτιότερα τόσο περισσότερο εκτίθονταν σε αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς (IED) και σε αντιαρματικά κατευθυνόμενα βλήματα (Α-Τ Κ/Β) του ΙΚ. Δορυφορικές εικόνες από ανοιχτές πηγές αποκαλύπτουν τις προσπάθειες των μαχητών του ΙΚ να σκάψουν χαρακώματα και τούνελ και να οργανώσουν αμυντικές θέσεις. Το ΙΚ κατάφερε να προβάλει ισχυρή αντίσταση με την χρησιμοποίηση επιθέσεων αυτοκτονίας με θωρακισμένα οχήματα, με IED και με Α-Τ Κ/Β. Οι δυνάμεις της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη» έπρεπε να υποστηρίζονταν από περισσότερα τεθωρακισμένα και ΕΑΥ, όμως η απαίτηση αυτή δεν μπορούσε να γίνει επαρκώς κατανοητή στο κέντρο επιχειρήσεων στο Κιλίς, που διευθύνονταν από τον στρατηγό Aksakalli. Η σταδιακή εξέλιξη της «Ασπίδας του Ευφράτη» από μία επιχείρηση ειδικών δυνάμεων σε μια νέου τύπου αντιτρομοκρατική επιχείρηση που απαιτούσε την ανάμιξη συμβατικών τεθωρακισμένων δυνάμεων –συμπεριλαμβανομένων οβιδοβόλων των 155 χλστ., ΠΕΠ των 122 χλστ. και ταγμάτων καταδρομών- με μη-συμβατικές δυνατότητες, χρειάζονταν καινούριο προσωπικό στο κέντρο επιχειρήσεων. Όμως, η απαίτηση αυτή δεν εκπληρώθηκε. Μετά τον θάνατο τριών στρατιωτών από IED, βόρεια της αλ-Μπαμπ, στα τέλη Νοεμβρίου 2016, κάποιες ομάδες του FSA λιποτάκτησαν εξαιτίας των εσωτερικών τους διχονοιών και της έλλειψης πειθαρχίας και διασκόρπισαν την κύρια χερσαία δύναμη της επιχείρησης.

Αφότου εξήχθη το συμπέρασμα ότι η επίθεση στην αλ-Μπαμπ δεν μπορούσε να συνεχιστεί με τις ομάδες του FSA, ο τουρκικός στρατός ανέπτυξε στο θέατρο των επιχειρήσεων ένα τάγμα από το 57^ο Σύνταγμα Καταδρομών, στη Σαρίκαμις, ένα τάγμα από την 4^η Ταξιαρχία Καταδρομών, στο Τουντσελί, και δύο τάγματα από την 1^η Ταξιαρχία Καταδρομών, στην Καισάρεια. Επιπλέον, όλες οι μονάδες από τη 2^η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία, στην Κωνσταντινούπολη, συμπεριλαμβανομένων των αρμάτων Leopard 2A4, και από την 20^η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία, στη Σανλιούρφα, με άρματα Μ60Τ, αναπτύχθηκαν στο θέατρο των επιχειρήσεων. Με αυτή τη μεταφορά δυνάμεων, λίγο πριν την επίθεση στην αλ-Μπαμπ, ο συνολικός αριθμός των Τούρκων στρατιωτών που επιχειρούσε έφτασε τις τρεις χιλιάδες, προερχόμενων από δύο τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, μία μηχανοκίνητη ταξιαρχία, πέντε τάγματα καταδρομών και περίπου δεκαπέντε ομάδες ειδικών δυνάμεων. Στην πορεία της επιχείρησης η αύξηση της παρουσίας των συμβατικών δυνατοτήτων ενίσχυσε την επιρροή του διοικητή της 2^ης Στρατιάς και ενόχλησε τον Aksakalli, επειδή η «συμβατικοποίηση» της επιχείρησης μπορούσε να υπονομεύσει το ανερχόμενο άστρο του στην Άγκυρα.

Στο τέλος αυτής της φάσης η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» είχε εξασφαλίσει μία περιοχή σχεδόν 2.500 τετρ. χλμ., στο τρίγωνο Τζαραμπλούς – al-Rai – αλ-Μπαμπ.

Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», Φάση 4: Πολιορκία και κατάληψη της αλ-Μπαμπ (-30 ημέρες)

Η επίθεση στην αλ-Μπαμπ απαίτησε έναν νέου τύπου αντιτρομοκρατικό σχεδιασμό από τον τουρκικό στρατό, που θα περιλάμβανε συμβατικές τεθωρακισμένες μονάδες, πυρά καμπύλης τροχιάς, ΕΑΥ και ειδικές δυνάμεις, εξαιτίας της επιτυχίας του ΙΚ να εγκαταστήσει ανθεκτικές αμυντικές περιμέτρους σε κατοικημένους τόπους, με τη χρήση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών επί οχημάτων (VBIED), τούνελ και Α-Τ Κ/Β. Σε αυτή τη φάση το ΙΚ χρησιμοποίησε επιθέσεις αυτοκτονίας με VBIED για να ακυρώσει τις σχεδιαστικές προϋποθέσεις της επιχείρησης, την οργάνωση και το ηθικό των συμμετεχόντων. Με τα τούνελ οι τζιχαντιστικές ομάδες διατήρησαν την κινητικότητα τους παρά τις αεροπορικές επιθέσεις. Με τις επιθέσεις με Α-Τ Κ/Β το ΙΚ περιόρισε την κίνηση των τουρκικών αρμάτων και τον συντονισμό τους με το πεζικό. Η στρατηγική αυτή επέτρεψε στο ΙΚ να έχει το πάνω χέρι στο πεδίο της μάχης, παρά το γεγονός ότι ήταν στην άμυνα. Οι Τούρκοι αξιωματικοί στο κέντρο επιχειρήσεων στο Κιλίς δεν περίμεναν αυτό το επίπεδο αποφασιστικότητας από το ΙΚ στην αλ-Μπαμπ και δεν φρόντισαν να έχουν ανθρώπους με καλύτερη γνώση των τεθωρακισμένων. Ειδικότερα, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν προέβλεψαν επαρκώς την υποστήριξη των πεζικάριων του FSA με τεθωρακισμένα και μηχανοκίνητα, ΕΑΥ και πυρά καμπύλης τροχιάς, υποθέτοντας ότι οι Ρώσοι θα τα παρείχαν αυτά.

Στο πρώτο στάδιο της επίθεσης στην αλ-Μπαμπ, που διεξήχθη στο τέλος Ιανουαρίου 2017, το κλειδί για την κάμψη της αντίστασης του ΙΚ στις δυτικές παρυφές της πόλης ήταν το Ύψωμα Aqil. Η κατάληψη του δεσπόζοντος αυτού εδάφους έγινε προτεραιότητα. Όμως, εξαιτίας της σύγχυσης στο κέντρο επιχειρήσεων ανάμεσα στους σχεδιαστές των ειδικών δυνάμεων και στους συμβατικούς σχεδιαστές, η πρώτη προσπάθεια οδηγήθηκε σε φιάσκο, με το κέντρο επιχειρήσεων να προσδιορίζει την επιχείρηση ως επιχείρηση ειδικών δυνάμεων, παρά το γεγονός ότι στην πραγματικότητα ήταν συμβατική. Μετά από αυτή την εμπειρία ανατέθηκε σε δύο ταξίαρχους της 2^ης Στρατιάς, που είχαν διοικήσει επιχειρήσεις εναντίον του ΡΚΚ στη Nusabin τον Μάρτιο – Απρίλιο 2016 –ένας από τα τεθωρακισμένα και ένας από το μηχανοκίνητο πεζικό- η πλήρης ευθύνη του κέντρου επιχειρήσεων στην Κιλίς. Αυτό επέτρεψε στους αξιωματικούς εκεί να προσαρμόσουν την επιχείρηση στα νέα δεδομένα της επίθεσης στην αλ-Μπαμπ. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις αύξησαν τον αριθμό των τεθωρακισμένων και μηχανοκίνητων μονάδων τους στο έδαφος, ενέπλεξαν ακόμη περισσότερες μονάδες καταδρομών σε κρίσιμες τοποθεσίες –στη θέση μονάδων του FSA-, επέκτειναν τις αποστολές ΕΑΥ και συντόνισαν καλύτερα τις μονάδες του FSA και τις συμβατικές τουρκικές στρατιωτικές μονάδες γύρω από την αλ-Μπαμπ.

Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», Φάση 5: Επιχειρήσεις στην κατεύθυνση της Μάνμπιτζ και της Αφρίν (20 ημέρες)

Αφότου οι δυνάμεις της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη» απέκτησαν τον πλήρη έλεγχο της αλ-Μπαμπ, στις 17 Φεβρουαρίου 2017, ο πρόεδρος Ερντογάν δήλωσε ότι οι επόμενες κινήσεις της Τουρκίας θα ήταν προς τη Ράκκα και τη Μάνμπιτζ. [10] Άφηνε να εννοηθεί ότι η Τουρκία θα πήγαινε βαθύτερα νότια και ανατολικά. Αν και η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» είχε τελειώσει, μελλοντικές επιχειρήσεις αναδύονταν. [11] Με αυτά τα κριτήρια το πραγματικό τέλος της επιχείρησης μπορεί να οριστεί με την ύψωση της αμερικανικής σημαίας στη Μάνμπιτζ και της ρωσικής σημαίας στην Αφρίν, στις αρχές Μαρτίου 2017. Την ίδια στιγμή δυνάμεις του προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ προσέγγιζαν την αλ-Μπαμπ από τα νότια, παγιδεύοντας στοιχεία του FSA. Αν και η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» είχε κάποιες τακτικές επιτυχίες δεν επέλυσε τα υφιστάμενα διπλωματικά προβλήματα με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Αποτελεσματικότερη επικοινωνία των τουρκικών στόχων μπορεί να είχε πετύχει κάτι καλύτερο. Αντ΄ αυτού τα τουρκικά φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ επιδίωξαν να αντικαταστήσουν αυτή τη διήγηση με μία πλημμυρίδα παραπληροφόρησης, που εστίαζε στις ηρωικές πράξεις των τουρκικών μονάδων στο έδαφος.

Η αναποτελεσματικότητα του FSA

Σταχυολογώντας από συνεντεύξεις Τούρκων αξιωματικών που συμμετείχαν στην επιχείρηση και δύο διοικητών του FSA, [12] μπορεί να ειπωθεί ότι οι δυνάμεις του FSA δεν είχαν σταθερή οργάνωση υπό ενιαία διοίκηση. Επιπλέον, οι ρόλοι και οι αποστολές που ανατέθηκαν στον FSA δεν ήταν ξεκάθαρα, με τη σύγχυση να επικρατεί μεταξύ των διαφόρων μονάδων του FSA για το ποια ήταν η αποστολή τους και οι ευθύνες τους. Οι ομάδες του FSA ήταν οι κύριες χερσαίες δυνάμεις που θα κινούνταν δυτικά, στη Φάση 2, μετά την εξασφάλιση του ελέγχου της Τζαραμπλούς. Σε κάθε ομάδα δόθηκε συγκεκριμένο δρομολόγιο και συγκεκριμένος αντικειμενικός σκοπός που θα έπρεπε να καταλάβει. Ένας υψηλόβαθμος Τούρκος αξιωματικός επισήμανε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισε το κέντρο επιχειρήσεων στο Κιλίς, στη 2^η και 3^η φάση της επιχείρησης ήταν η αποτυχία να συγχρονιστούν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις με τον FSA, με αποτέλεσμα το τουρκικό κέντρο επιχειρήσεων και το κέντρο επιχειρήσεων του FSA στο Hawar του Κιλίς να μη συντονίζονται.

Ένας κύριος λόγος για την ευρύτερη σύγχυση, σύμφωνα με έναν διοικητή του FSA, ήταν ότι όταν άρχισε η επιχείρηση τον Αύγουστο του 2016 η ενσωμάτωση του FSA με άλλες σουνιτικές ομάδες δεν είχε επιτευχθεί μέσα στον βραχύ βίο του «Μετώπου Κατάκτησης του Χαλεπίου», της οργάνωσης που προσπάθησε να συμπεριλάβει τις σουνιτικές ομάδες και αποσύρθηκε από το Χαλέπι το καλοκαίρι του 2016. Οι διαφορές για την ιδεολογία και την οργάνωση συνέχισαν να δυσχεραίνουν τον συντονισμό των δύο μερών. Στις εβδομάδες που ακολούθησαν αυτό φάνηκε και στο πεδίο της μάχης με τη μορφή της έλλειψης πειθαρχίας και συνοχής. Σύμφωνα με έναν Τούρκο αξιωματικό, οι τουρκικές μονάδες χρειάστηκε να ανακαταλάβουν το περισσότερο έδαφος που αρχικά είχε καταληφθεί από τις ομάδες του FSA. Στην τρίτη και τέταρτη φάση της επιχείρησης, που επικεντρώθηκαν στην αλ-Μπαμπ, ένας μαχητής του FSA ανέφερε ότι οι λιποταξίες από το συριακό μπλοκ του FSA ήταν πάρα πολλές. [13] Το μήνυμα που πήραν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις από αυτή την εμπειρία ήταν ότι η συνεργασία με τοπικούς παραστρατιωτικούς σε μία επιθετική επιχείρηση μπορεί να έχει ως τίμημα τη χαμηλή επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα.

Ασαφείς πολιτικές και διπλωματικές προσπάθειες

Από πολιτικής άποψης, οι οδηγίες που εκδόθηκαν δεν αποσαφήνισαν τους πολιτικούς στόχους, τους στρατηγικούς σκοπούς, το χρονοδιάγραμμα, τους κανόνες εμπλοκής και τους περιορισμούς της επιχείρησης. Έτσι η στρατιωτική αποτελεσματικότητα υπονομεύτηκε από τη φάση του σχεδιασμού μέχρι την κατάληψη της αλ-Μπαμπ. Το πρόβλημα της αποσαφήνισης της νεφελώδους επιθυμητής τελικής κατάστασης και της επιλογής των καταλληλότερων δυνάμεων για να την επιτύχουν, οδήγησε σε μία «μη-καταληξιμότητα». Αυτό αφορούσε ιδίως τους περιορισμούς στον χρόνο, στον χώρο και στους κανόνες εμπλοκής που χρειάζονταν οι σχεδιαστές της επιχείρησης για να συντάξουν ρεαλιστικές διαταγές. Ιδιαίτερα, στη διάρκεια της τρίτης φάσης και της προώθησης προς τα νότια, η «μη-καταληξιμότητα» εμφανίστηκε ως επιχειρησιακή κακοφωνία για το αν η κατάληψη της αλ-Μπαμπ ήταν ο τελικός σκοπός. Σύμφωνα με έναν διοικητή του FSA αυτός ήταν ο λόγος που κάποιες ομάδες του FSA σταμάτησαν και έφυγαν, υποθέτοντας ότι η επιχείρηση είχε ολοκληρωθεί όταν τουρκικές μονάδες κατέλαβαν το βόρειο τμήμα της αλ-Μπαμπ. [14] Οι διπλωματικές προσπάθειες να εμπλακούν και άλλοι δρώντες που είχαν στρατιωτική παρουσία στην περιοχή δεν μπόρεσαν να συντονιστούν με τις εξελίξεις στο πεδίο της μάχης. Αυτή η αδυναμία οδήγησε σε τραγικό έλλειμμα στην προστασία της τουρκικής δύναμης, όπως στις 9 Φεβρουαρίου 2017, όταν από λάθος, μία ρωσική αεροπορική επίθεση είχε σαν αποτέλεσμα τον θάνατο τριών Τούρκων στρατιωτών. [15] Νωρίτερα, στις 25 Νοεμβρίου 2016, πυρά από αεροσκάφη L-38 Albatros, του Άσαντ, κοντά στην αλ-Μπαμπ, σκότωσαν τέσσερις Τούρκους στρατιώτες. Η Μόσχα είχε αποδώσει το γεγονός  αυτό «στην έλλειψη συμφωνίας για τις συντεταγμένες, των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών». [16] Όμως, αυτό ήταν αναμφίβολα ένα ξεκάθαρο μήνυμα για την Άγκυρα. [17] Μετά το συμβάν του Φεβρουαρίου 2017 ο στρατιωτικός συντονισμός Ρωσίας – Τουρκίας βελτιώθηκε. [18]

Απώλειες της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη»

Εξήντα εννέα Τούρκοι στρατιώτες σκοτώθηκαν στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Σχεδόν 40% από VBIED, 30% από πυρά καμπύλης τροχιάς, 20% από IED στο πλάι κάποιου δρόμου και 10% από ατυχήματα. Επιπλέον 220 Τούρκοι στρατιώτες τραυματίστηκαν. Κανένας, όμως, Τούρκος στρατιώτης δεν έχασε τη ζωή του σε μάχη εκ του συστάδην με το ΙΚ. Αυτό φυσικά συνέβη επειδή οι μονάδες του FSA ήταν αυτές που κατά κύριο λόγο ενεπλάκησαν σε τέτοιου είδους αγώνα, και υπέστησαν 380 νεκρούς και 800 τραυματίες, η πλειοψηφία των οποίων προέρχονταν από τις ταξιαρχίες «Ahrar al-Sham», «Failaq al-Sham» και «Harakat Nour al-Din al-Zinki». Ο τουρκικός στρατός ανακοίνωσε ότι στη διάρκεια της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη», «εξουδετερώθηκαν» 3.000 μαχητές του ΙΚ και 500 του YPG.

Σύμφωνα με καταστάσεις του τουρκικού στρατού που διέρρευσαν σε ανοιχτές πηγές –και δεν διαψεύστηκαν- οι απώλειες σε μέσα περιλάμβαναν δέκα άρματα Leopard 2A4, που αναπτύχθηκαν βεβιασμένα στο υψηλής επικινδυνότητας από Α-Τ Κ/Β θέατρο επιχειρήσεων, χωρίς την ανάλογη προστασία και καμουφλάζ, [19] ένα άρμα Μ60Α3, τρία βελτιωμένα τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού (GZPT) και τρία θωρακισμένα οχήματα Κόμπρα, κυρίως γύρω από το Ύψωμα Aqil, όπου έλαβαν χώρα έντονες συμπλοκές από τις 20 Δεκεμβρίου 2016. [20] Σύμφωνα με έναν απόστρατο Τούρκο στρατηγό οι παραπάνω απώλειες, σε αξία, ανέρχονταν στο ποσό, περίπου, των 600 εκατομμυρίων δολαρίων. Το συνολικό κόστος της επιχείρησης, συμπεριλαμβανομένων των πτήσεων των αεροσκαφών, των όπλων που χρησιμοποιήθηκαν, των πυρομαχικών, αλλά και του υλικού που δόθηκε στον FSA, ξεπέρασε το ένα δισεκατομμύριο δολάρια.

Εκτιμώντας την επιτυχία της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη»

Αν και η Άγκυρα χαρακτήρισε την επιχείρηση «επιτυχημένη» στην ανακοίνωση της 29^ης Μαρτίου 2017, του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας, κηρύσσοντας έτσι τη λήξη της, τα κριτήρια με τα οποία η Άγκυρα είχε καθορίσει την «επιτυχία» είναι ασαφή. Πως, πραγματικά, μπορούσε να μετρηθεί η επιτυχία στην επιχείρηση; Με τον αριθμό των «τρομοκρατών» που εξουδετερωθήκαν, με το μέγεθος της περιοχής που καταλήφθηκε, με τα πολιτικο-διπλωματικά αποτελέσματα στη βόρεια Συρία; Δυστυχώς, δεν έχει εμφανιστεί καμία πληροφορία για το πώς η Άγκυρα καθόρισε την επιτυχία της επιχείρησης με στρατηγικούς όρους. 

Επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας»

Στις 20 Ιανουαρίου 2018 η Άγκυρα εξαπέλυσε την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», στη ΒΔ Συρία, στην ελεγχόμενη από το YPG Αφρίν. [22] Στη συνέχεια οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις αποκάλυψαν με ένα δελτίο τύπου τον σκοπό, τους στόχους και το νομικό πλαίσιο της επιχείρησης, αλλά δεν είπαν τίποτα για τη διάρκεια της. [23] Ο σκοπός της επιχείρησης, σύμφωνα με το ανακοινωθέν, ήταν «να εξουδετερωθούν τρομοκράτες του, συσχετιζόμενου με το ΡΚΚ, YPG, και του ΙΚ, στην περιοχή της Αφρίν, στη ΒΔ Συρία, για να προστατευθεί η ασφάλεια και η σταθερότητα κατά μήκος των τουρκικών συνόρων και στην Αφρίν». [24] Με την ανακοίνωση υπονοούνταν ότι η Άγκυρα δεν διαχώριζε το ΙΚ από το YPG σε ότι αφορούσε τη συνοριακή της ασφάλεια και την περιφερειακή σταθερότητα. Επιπλέον, με την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», η Άγκυρα σκόπευε να μετατοπίσει τη θέση των διεθνών δρώντων σε σχέση με το YPG, παρουσιάζοντας το ως σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας. Η Τουρκία, αναζητώντας τη νομιμότητα της επιχείρησης επικεντρώθηκε στα Ψηφίσματα 1624 (2005), 2170 (2014) και 2178 (2014) του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και στο δικαίωμα της αυτοάμυνας.

α/α	ΣΚΟΠΟΣ	ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ
1	Απώθηση, αν όχι εξαφάνιση, των στοιχείων του YPG.	Επίσημος σκοπός: Επετεύχθη πλήρως
2	Αποδυνάμωση της πολιτικο-στρατιωτικής σχέσης των ΗΠΑ με το YPG, ώστε οι σχέσεις Τουρκίας – ΗΠΑ να μεταβληθούν από σύγκρουση σε συνεργασία	Μη δηλωμένος σκοπός: Δεν επετεύχθη
3	Δημιουργία ασφαλούς ζώνης για τον τοπικό πληθυσμό και αποκατάσταση της κοινωνικής συνοχής και πολιτικής σταθερότητας στην περιοχή της Αφρίν.	Δηλωμένος σκοπός: Συνεχίζεται
4	Αποκατάσταση/ανύψωση του ηθικού των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.	Μη δηλωμένος σκοπός: Επετεύχθη εν μέρει
ο5ο	Αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και της λαϊκής υποστήριξης στον στρατό, στο πλαίσιο που δημιουργήθηκε μετά τη 15η Ιουλίου.	Μη δηλωμένος σκοπός: Επετεύχθη πλήρως

Πίνακας 2. Τουρκικοί σκοποί και αποτελέσματα στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας».

Το έδαφος και ο καιρός κατά τη διάρκεια της επιχείρησης

Το έδαφος στη ΒΔ Συρία είναι λοφώδες με μέσο ύψος 800 – 1.100 μ. κατά μήκος των τουρκικών συνόρων, επιτρέποντας στο YPG να βελτιστοποιήσει τις αμυντικές του θέσεις. Στο βόρειο τμήμα της περιοχής της Αφρίν οι μαχητές του YPG κάποιες φορές βρίσκονταν 300-400 μ. ψηλότερα από τα τουρκικά στρατεύματα και μέχρι 1.500 μ. σε απόσταση από αυτά, εξαιτίας της μορφολογίας του εδάφους. Για τα τουρκικά στρατεύματα αυτό αντιστοιχούσε σε κλίση 30%.που δυσχέραινε την κινητικότητα των τεθωρακισμένων. Η βλάστηση ήταν πυκνή, αποτελούμενη κυρίως από ελαιόδεντρα και άλλα αειθαλή δέντρα, που παρείχαν απόκρυψη και περιέπλεκαν τα πλεονεκτήματα των τεθωρακισμένων. Επίσης, θέσεις για την εξαπόλυση των πυρών του YPG παρείχαν οι ξερές κοίτες ποταμών, οι αγροικίες, οι κορυφές και οι πλαγιές. Ο ανατολικός και ο νότιος τομέας της Αφρίν είναι πεδινότερος, με ηπιότερους λόφους. Στα ανατολικά η οδός μεταξύ της αεροπορικής βάσης Menagh και του Tal Rifaat προσφέρεται για την κατασκευή κωλυμάτων και μπορούσε να δυσχεράνει την πιθανή κίνηση των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, σε κάθε περίπτωση αυτή η οδός ήταν η συντομότερη και ευκολότερη προς το κέντρο της Αφρίν. Επιπλέον, τόσο το Tal Rifaat όσο και μικροί οικισμοί που το περιέβαλλαν είχαν στρατηγική σημασία λόγω της πρόσβασης τους στις ελεγχόμενες από το συριακό καθεστώς Nubl και Zahra, στα ΝΑ της Αφρίν. Στα ανατολικά και στα νότια η δυνατότητα για κάλυψη και απόκρυψη ήταν μικρότερη απ΄ ότι στα βόρεια και στα δυτικά.

Η διεξαγωγή της επιχείρησης υπό χειμερινές συνθήκες, περιέπλεξαν τα πράγματα για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. [25] Ο έλεγχος και ο συντονισμός υπέφεραν και μερικές φορές η προώθηση των μονάδων επιβραδύνθηκε ή σταμάτησε.

Οι δυνάμεις του YPG προετοιμάστηκαν για μία τουρκική επίθεση χρησιμοποιώντας ένα πυκνό δίκτυο οχυρωμένων θέσεων, τούνελ, υπόγειων καταφυγίων, θέσεων βολής Α-Τ Κ/Β, βαρέων όπλων και κωλυμάτων (π.χ. τάφροι, οδοφράγματα, IED, νάρκες). Επίσης, οι δυνάμεις του YPG ανέπτυξαν αμυντικές περιμέτρους που περιλάμβαναν στατικές δυνάμεις σε οχυρωμένες θέσεις και κινητές δυνάμεις που περιπολούσαν μεταξύ τους. Αυτή η υβριδική στρατηγική, που ενσωμάτωνε αμυντικές περιμέτρους, φωλιές A-T K/B, τούνελ, IED και τη χρησιμοποίηση του πληθυσμού ως «ανθρώπινης ασπίδας» μέσα και γύρω από πόλεις όπως η Jindires και η Rajo, ήταν μία πρώτη ένδειξη της έντασης με την οποία το YPG θα υπερασπίζονταν την Αφρίν.

Φάσεις της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας»

Η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» ξεκίνησε μετά από υψηλού επιπέδου συναντήσεις Τούρκων και Ρώσων αξιωματούχων. Στο τέλος, η Άγκυρα πήρε το πράσινο φως και να επιτεθεί και να χρησιμοποιήσει τον εναέριο χώρο πάνω από την Αφρίν για να υποστηρίξει τα στρατεύματα της. [26] Παρά τις απειλές από την πλευρά του Άσαντ ότι η Συρία θα κατέρριπτε τα τουρκικά αεροπλάνα, η ρωσική στρατιωτική αποστολή ήταν αυτή που έλεγχε τη ΒΔ πλευρά του συριακού εναέριου χώρου. Έτσι, η άδεια του Κρεμλίνου ήταν απαραίτητη για να μπορέσει η τουρκική αεροπορία να επιχειρήσει χωρίς να απειλείται από την αεράμυνα του Άσαντ.

Σύμφωνα με την Άγκυρα υπήρχαν 8.000 – 10.000 μαχητές του YPG στην περιοχή του Αφρίν. [27] Πηγές στην Άγκυρα δήλωσαν σε συνεντεύξεις ότι οι μαχητές του YPG συνεπικουρούνταν από άγνωστο αριθμό μαχητών του ΙΚ, που είχαν παραδοθεί στη Ράκκα και στην Deir al-Zour με αντάλλαγμα να πολεμήσουν εναντίον της Τουρκίας. Χωρίς αμφιβολία αυτός ο αριθμός των μαχητών του YPG, στο συγκεκριμένο έδαφος, συνιστούσε έναν επικίνδυνο αντίπαλο. Για τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, η πιο αποτελεσματική τακτική ήταν ο αιφνιδιασμός, που μπορούσε να επιτευχθεί με την επίθεση σε πολλές κατευθύνσεις, από το δυσκολότερο έδαφος, με στόχο το YPG να διασπείρει τις δυνάμεις του και να ενθαρρυνθούν οι λιποταξίες. Έτσι, οι Τούρκοι αξιωματικοί επιδίωξαν, από τη φάση του σχεδιασμού, να αποκτήσουν και να διατηρήσουν έναν υψηλό επιχειρησιακό ρυθμό στον αέρα και στο έδαφος, με σκοπό να αποδυναμώσουν τη θέση του YPG στο λοφώδες τερέν βόρεια και δυτικά. Ο αμυντικός αναλυτής Can Kasapoglu και ο ερευνητής Sinan Ulgen επισήμαναν ότι το άνοιγμα του εναέριου χώρου πάνω από την Αφρίν, από τη Ρωσία, επέτρεψε στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις να αρχίσουν την επιχείρηση με τη βοήθεια συντριπτικής αεροπορικής υποστήριξης της χερσαίας εισχώρησης από τη λοφώδη βόρεια και δυτική πλευρά της Αφρίν. [28] Σύμφωνα με επίσημες αναφορές τις πρώτες 48 ώρες της επιχείρησης η Τουρκία σήκωσε 72 αεροσκάφη, που προσέβαλλαν 108 στόχους σε διάφορους τομείς. Αυτό αντιπροσώπευε περίπου το ¼ των μαχητικών αεροσκαφών F-16 και F-4 2020 της τουρκικής αεροπορίας, που επέτυχαν 3-4 εξόδους, ανά αεροσκάφος, ανά ημέρα. [29] Αυτό ήταν ένα αξιοθαύμαστο επίτευγμα, που έλαβε χώρα εν μέσω συζητήσεων για έλλειψη πιλότων και για την επιχειρησιακή κατάσταση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας. [30]

Πέρα από τον αποφασιστικό ρόλο που έπαιξαν τα επανδρωμένα αεροσκάφη, τα εξοπλισμένα ΜΕΑ αναδύθηκαν ως καταλύτες στο θέατρο των επιχειρήσεων. Από το σύνολο των 3.400 μαχητών του YPG που σκοτώθηκαν από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και τον FSA, οι 449 έπεσαν από εξοπλισμένα ΜΕΑ. [31] Τα Bayraktar TB2 εξυπηρέτησαν και τον εντοπισμό στόχων για άλλες πλατφόρμες, πράγμα που οδήγησε σε άλλους 680 θανάτους, ανεβάζοντας έτσι τον συνολικό αριθμό των μαχητών του YPG που σκοτώθηκαν άμεσα ή έμμεσα από ΜΕΑ σε 1.129. [32]

Από τις δηλώσεις στρατιωτικών και πολιτικών προκύπτει ότι η επιχείρηση διαιρέθηκε σε δύο φάσεις σε σχέση με τους επιχειρησιακούς σκοπούς:

• την εκκαθάριση των στοιχείων του YPG από τις λοφώδεις, αγροτικές, περιοχές στα βόρεια, ΒΔ και δυτικά του Αφρίν
• την εκκαθάριση των στοιχείων του YPG από την πόλη της Αφρίν και από την ευρύτερη περιοχή της Αφρίν [33]

Χάρτης 2. Φάσεις της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας»

Επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», Φάση 1: Εκκαθάριση της περιοχής βόρεια της Αφρίν (-55 ημέρες)

Αντίθετα από αυτό που περίμεναν οι Τούρκοι στρατιωτικοί αναλυτές, η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» δεν ξεκίνησε από το σχετικό επίπεδο έδαφος της κατεύθυνσης Azaz – Tal Rifaat – Αφρίν, που θα επέτρεπε μία γρήγορη προώθηση τεθωρακισμένων, από τον συντομότερο δρόμο προς την Αφρίν. Η επιχείρηση ξεκίνησε από την αντίθετη κατεύθυνση, από το λοφώδες έδαφος στα βόρεια και ΒΔ. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις προτίμησαν να ελέγξουν πρώτα το υψηλότερο έδαφος πριν πολιορκήσουν την πόλη της Αφρίν, στην οποία ζούσαν περίπου 300.000 κάτοικοι, οι περισσότεροι Κούρδοι. Επιχειρησιακά, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις φαίνονταν να θέλουν να ανοίξουν πολλά μέτωπα σε διαφορετικές περιοχές, για να διασπείρουν τους 8.000 – 10.000 μαχητές του YPG και να αποδυναμώσουν τις αμυντικές τους περιμέτρους.

Στις 20 Ιανουαρίου 2018, στις 5 μ.μ., η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» ξεκίνησε με αεροπορικές επιθέσεις και αποστολές ΕΑΥ εναντίον στόχων του YPG σε όλη την περιοχή της Αφρίν. Την επόμενη μέρα, στις 21 Ιανουαρίου, στις 10:30 π.μ., οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και ο FSA ξεκίνησαν τις χερσαίες επιχειρήσεις από εφτά διαφορετικές κατευθύνσεις που συνέκλιναν προς την Αφρίν. [34] Αντίθετα απ΄ ότι έγινε στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», οι κατευθύνσεις που πήραν οι τουρκικές μονάδες καταδρομών υποστηρίχθηκαν από μηχανοκίνητες/τεθωρακισμένες μονάδες και αποτέλεσαν την κύρια χερσαία δύναμη, με τις ομάδες του FSA να περνάνε σε δεύτερη μοίρα και να ακολουθούν. Οι μαχητές του YPG είχαν προετοιμάσει αμυντικά τις γραμμές: Bulbul – Merseva, Dikmetas – Bursaya, Seyh Muhammadli – Adamanli – Bilal, Memelan – Atman – Sediya, Omar Usagi – Mamal Usagi – Halikan και τις περιοχές Seyh Hadid και Halikan. [35] Για να σταματήσουν τον αντίπαλο, οι μαχητές του YPG έσκαψαν τάφρους με βάθος 2-5 μ. και 5 μ. πλάτος, ελπίζοντας ότι θα προκαλούσαν καθυστερήσεις ή φθορά. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις προτίμησαν να στηριχθούν στα οπλικά συστήματα που έβαλλαν από απόσταση, παρά στον ελιγμό.

Στο τέλος της πέμπτης ημέρας, 24 Ιανουαρίου, οι τουρκικές χερσαίες δυνάμεις και οι ομάδες του FSA, υποστηριζόμενες από ΕΑΥ, ΕΕ/Π και οπλισμένα ΜΕΑ είχαν προχωρήσει σχεδόν 8 χλμ. μέσα στη Συρία, στις εφτά κατευθύνσεις επί των οποίων κινούνταν, καταλαμβάνοντας τουλάχιστον έντεκα χωριά. Όμως, οι καιρικές συνθήκες χειροτέρεψαν και η κίνηση σε πολλές κατευθύνσεις επέφερε δυσκολίες. Ισχυρές βροχοπτώσεις μείωσαν την ορατότητα, έκαναν το έδαφος βούρκο, καθυστέρησαν την κίνηση και αποσυντόνισαν τον συγχρονισμό. Οι βλάβες των οχημάτων οδήγησαν σε αυξημένη φθορά.

Παρά αυτά, η προώθηση των τεθωρακισμένων ήταν καλά συντονισμένη με την ΕΑΥ και τα πυρά πυροβολικού, καθώς τα τεθωρακισμένα προσπαθούσαν να διευρύνουν τις θέσεις τους. Αυτό απέτρεψε στοιχεία του YPG να διεισδύσουν μεταξύ των τουρκικών δυνάμεων και να επιφέρουν καταδρομικά χτυπήματα;. Επιπλέον, οι αεροπορικές προσβολές και τα πυρά πυροβολικού ανάγκασαν τις δυνάμεις του YPG να εγκαταλείψουν τις αμυντικές τους θέσεις και να συμπτυχθούν  στα πλησιέστερα χωριά. Οι μαχητές που έμειναν πίσω έγιναν στόχοι των αεροσκαφών, των οπλισμένων ΜΕΑ και των πυρών καμπύλης τροχιάς. Οι μαχητές που υποχώρησαν στις πόλεις, όπως στη Rajo και στη Jindires, δεν μπόρεσαν να συγκεντρωθούν σε ικανούς αριθμούς ώστε να μπορούν να εξαπολύσουν αποτελεσματικές αντεπιθέσεις. Μπορούσαν μόνο να διεξάγουν καταδρομικές επιθέσεις, με μικρές ομάδες με πολιτικά ρούχα. Με αυτό τον τρόπο, από τις 21 Ιανουαρίου μέχρι τις 13 Μαρτίου 2018 διεξήχθησαν πολλές μικρές συγκρούσεις στις αγροτικές περιοχές βόρεια και ΒΔ της Αφρίν. Στη μελέτη τους, οι Necdet Ozelik και Can Acun, διαίρεσαν την πρώτη φάση σε πολλά μέρη, κατά τη διάρκεια των οποίων οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις έχασαν τον επιχειρησιακό τους ρυθμό και μετά ανέκτησαν την ορμή τους, μέσα από μία σειρά τακτικών και επιχειρησιακών ελιγμών. [36] Αυτή η ανάνηψη μπορεί να αποδοθεί σε εξαιρετικές προσπάθειες στο τακτικό επίπεδο και ικανή διοίκηση και έλεγχο στο επιχειρησιακό επίπεδο και μπορεί να διαιρεθεί όπως παρακάτω:

• Επίθεση σε πολλές κατευθύνσεις. Οι τουρκικές χερσαίες δυνάμεις και ο FSA επιτέθηκαν σε εφτά κατευθύνσεις και προσπάθησαν να διευρύνουν τις εισχωρήσεις τους, από τα βόρεια και δυτικά, αιφνιδιάζοντας τις δυνάμεις του YPG και κατατροπώνοντάς τες. Επιπλέον, το YPG δεν κατάφερε να διαμορφώσει την περιοχή των επιχειρήσεων για την τελική σύγκρουση μέσα και γύρω από την πόλη της Αφρίν.
• Κατάληψη τακτικών στόχων προτεραιότητας. Στις 24 Ιανουαρίου 2018 (5^η μέρα) οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είχαν καταλάβει τα χωριά Hay Uglu, Seyh Obasi, Merseva, Seyh Horoz, Mahmoud Usagi και Shenkal στα βόρεια και Adamanli, Harmanlik και Halikan στα δυτικά, της υπαίθρου της Αφρίν. Οι μαχητές του YPG χρησιμοποίησαν αντιαρματικά όπλα, όλμους, ρουκέτες και άλλα βαριά όπλα. [37]
• Κατάληψη της πόλης Jindires. Στις 8 Μαρτίου 2018 οι τουρκικές δυνάμεις και ο FSA κατέλαβαν την κρίσιμη πόλη της Jindires, απ΄ όπου η Άγκυρα ισχυρίστηκε ότι το YPG είχε εκτοξεύσει ρουκέτες στις πόλεις Ρεϊχανλί και Kirikhan της επαρχίας Hatay. [38]
• Περικύκλωση της πόλης της Αφρίν. Η Αφρίν περικυκλώθηκε από δυνάμεις που επιχειρούσαν στα βόρεια, στα ανατολικά και στα νότια της, και που συνέχισαν μετά την κατάληψη των Υψωμάτων Bafilyon και Jindires. Τα τουρκικά στρατεύματα άρχισαν να προετοιμάζονται για μια επιχείρηση μέσα στην Αφρίν. [39] Σε αυτό το πλαίσιο ο οργανισμός AFAD και η τουρκική ερυθρά ημισέληνος αναπτύχθηκαν στην περιοχή για να εκκενώσουν αμάχους και να προσφέρουν βοήθεια. [40]

Για τα στοιχεία του YPG οι επιθέσεις με Α-Τ Κ/Β (9Μ133 Kornet, AT-5 Konkurs, AT-4 Fagot) ήταν η ισχυρότερη αντίσταση που προέβαλλαν. Στην πρώτη φάση οι ενέδρες με Α-Τ Κ/Β ήταν οι πιο αποτελεσματικές τακτικές στην επιβράδυνση των τουρκικών τεθωρακισμένων φαλαγγών. Η επίθεση με Α-Τ Κ/Β στο Seyh Horaz στις αρχές Φεβρουαρίου 2018, που σκότωσε πέντε Τούρκους στρατιώτες, ήταν η φονικότερη επίθεση του YPG σε όλη την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας». [41]

Σύμφωνα με έναν Τούρκο αξιωματούχο ασφαλείας το YPG διεξήγαγε 52 επιθέσεις με Α-Τ Κ/Β, σε όλη την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», στις περισσότερες περιπτώσεις εναντίον ημιφορτηγών με βαριά πολυβόλα. [42] Αυτές οι επιθέσεις έλαβαν χώρα κατά κύριο λόγο στην περιοχή της πόλης Rajo (περίπου 15) και στην περιοχή του χωριού Bulbul (περίπου 10). Ο ίδιος πρόσθεσε ότι οι επιθέσεις αυτές αυξήθηκαν μετά τις αρχές Μαρτίου 2018 και η αύξηση αυτή προκάλεσε ανησυχία στο κέντρο επιχειρήσεων στο Κιλίς, ιδιαίτερα λόγω της αναμενόμενης αντίστασης μέσα στην Αφρίν.

Χάρτης 3.Θέσεις από όπου χρησιμοποιήθηκαν Α-Τ Κ/Β από το YPG κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας».

Επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», Φάση 2: Συγκρούσεις γύρω από την Αφρίν (5 ημέρες)

Στη δεύτερη φάση της επιχείρησης, που άρχισε στις 13 Μαρτίου 2018, περικύκλωσαν την Αφρίν από τα ΒΑ, τα δυτικά και τα ΝΔ. Σε πέντε μέρες το YPG είχε υποχωρήσει επιτρέποντας στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και στις δυνάμεις του FSA να μάχονται στο κέντρο της πόλης. Η αποστολή επιτεύχθηκε στις 18 08:30 Μαρτίου 2018. Απόδειξη του γεγονότος ότι το YPG δεν είχε προετοιμαστεί γι΄ αυτή την υποχώρηση αποτελεί ο μεγάλος αριθμός οχημάτων, όπλων, πυρομαχικών και υλικών που άφησε πίσω του. Στην πραγματικότητα δεν συνέβησαν συγκρούσεις μέσα στην πόλη, αλλά οι τουρκικές δυνάμεις έπρεπε να εργαστούν κτήριο – κτήριο και δρόμο – δρόμο για να τα εκκαθαρίσουν από παγιδεύσεις με IED και νάρκες.

Ένα πρόβλημα του YPG στη διάρκεια αυτής της φάσης ήταν η αδυναμία του να στείλει αρκετές ενισχύσεις στην Αφρίν και ιδιαίτερα Α-Τ Κ/Β. Αυτό είχε καταλυτικό ρόλο στην επιχείρηση. Σύμφωνα με έναν ντόπιο Κούρδο δημοσιογράφο που κάλυπτε την επιχείρηση, ο διοικητής του YPG ανατολικά του Ευφράτη ζήτησε από τις δυνάμεις του YPG στην Αφρίν να παραδώσουν την πόλη. [43] Στην αρχή κάποιες μονάδες του YPG δεν ανταποκρίθηκαν και συνέχισαν να αντιστέκονται, αλλά μετά από τρεις μέρες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν. [44] Οι δυνάμεις του YPG είχαν δύο επιλογές: να μείνουν μέχρι τέλους ή να αποσυρθούν από την πόλη για να επιτρέψουν διπλωματικές κινήσεις που θα οδηγούσαν την Αφρίν στον έλεγχο του Άσαντ. Το YPG γνώριζε ότι μία μάχη μέσα στην πόλη –την οποία τελικά θα έχανε- θα εξανέμιζε όποια υποστήριξη είχε από τους ντόπιους.

Η παρούσα μελέτη ισχυρίζεται ότι η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα (η αντιστοίχιση δυνατοτήτων προς τις αποστολές, συνδυασμένη με την ικανότητα σχεδιασμού, ενσωμάτωσης και εκτέλεσης επιχειρήσεων) των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων οδήγησε το YPG στην απόφαση να αποσυρθεί από την πόλη. Η υποχώρηση του YPG ήταν αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης μεταξύ της διοίκησης του YPG και των δυνάμεων του Άσαντ, που προήλθε από τα αποτελέσματα που έφεραν στο έδαφος οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Όποιος κι αν ήταν ο λόγος, αυτή η αποχώρηση επέδρασε σοβαρά στην εικόνα που υπήρχε στις ΗΠΑ για το YPG, στην εντύπωση που υπήρχε για τη στρατιωτική του αποτελεσματικότητα και στον πολιτικό σεβασμό που είχε κερδίσει από τον αγώνα εναντίον του ΙΚ, σύμφωνα με έναν Αμερικανό διπλωμάτη. [45]

Ένα άλλο γεγονός που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι το YPG απέσυρε τις δυνάμεις του από την Αφρίν διαμέσου της αεροπορικής βάσης κοντά στην Tal Rifaat, που είναι υπό τον έλεγχο των δυνάμεων του Άσαντ, μία οδός διαφυγής που συνειδητά αφέθηκε ανοιχτή από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις, παρά το γεγονός ότι είχαν τη δυνατότητα να αποκόψουν πλήρως την Αφρίν. Ο συντονισμός της αποχώρησης υποδεικνύει ότι το καθεστώς Άσαντ και οι Ρώσοι ήδη γνώριζαν τη σχετική απόφαση του YPG. Όμως δεν είναι γνωστό τι ζήτησαν οι Ρώσοι και ο Άσαντ για να επιτρέψουν στις δυνάμεις του YPG να υποχωρήσουν στην Tal Rifaat. Ένα άλλο ερώτημα είναι εάν μέλη του YPG έμειναν πίσω για ν΄ αρχίσουν ανταρτοπόλεμο· εκτός από 2-3 ισχυρές επιθέσεις που έλαβαν χώρα στο κέντρο της Αφρίν κάτι τέτοιο δεν έχει συμβεί. [46] (ΣτΜ: Μάλλον, έχει συμβεί!)

Απώλειες της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας»

Σύμφωνα με ό,τι έχει δημοσιεύσει το τουρκικό γενικό επιτελείο, 54 Τούρκοι στρατιώτες και 16 πολίτες σκοτώθηκαν και 233 Τούρκοι στρατιώτες τραυματίστηκαν κατά τη διάρκεια της επιχείρησης. Στις 10 Φεβρουαρίου 2018 ένα ΕΕ/Π Τ129 ΑΤΑΚ καταρρίφθηκε στη Rajo. [47] Tο τουρκικό γενικό επιτελείο επίσης ανέφερε ότι περίπου 230 χωριά καταλείφθηκαν από τον τουρκικό στρατό και περίπου 3.400 μαχητές του YPG σκοτώθηκαν. [48] Ένας απόστρατος Τούρκος στρατηγός υπολόγισε ότι το συνολικό κόστος της επιχείρησης ανήλθε σε περίπου ένα δισεκατομμύριο δολάρια. [49]

Συγκριτική ανάλυση των επιχειρήσεων «Ασπίδα του Ευφράτη» και «Κλάδος Ελαίας»

Η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» είχε επιτυχή αποτελέσματα στο τακτικό επίπεδο, όπως την εξοικείωση του τουρκικού στρατού με τις μεθόδους που μάχονταν το ΙΚ. Όμως η διεύθυνση της στο επιχειρησιακό επίπεδο ήταν προβληματική· δε στάθηκε δυνατό το αρχικό σχέδιο της εκστρατείας να προσαρμοστεί και να ακολουθήσει τις αλλαγές στο έδαφος. Έχοντας συλληφθεί και σχεδιαστεί ως μία επιχείρηση των ειδικών δυνάμεων η «Ασπίδα του Ευφράτη» είχε επιτυχή αποτελέσματα στην πρώτη φάση (κατάληψη Τζαραμπλούς) και στη δεύτερη φάση (έλεγχος της μεθοριακής λωρίδας 60 χλμ. μεταξύ Τζαραμπλούς και al-Rai). Αλλά στην τρίτη και στην τέταρτη φάση η επιχείρηση εξελίχθηκε σε διαφορετικού τύπου, που απαιτούσε την ανάμιξη συμβατικών και μη-συμβατικών δυνατοτήτων. Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν αφομοίωσαν αυτή τη σταδιακή εξέλιξη και η βραδυπορία της αποστολής δημιούργησε προβλήματα. Επιπλέον, στην τρίτη και ιδίως στην τέταρτη φάση, η Άγκυρα δεν ενίσχυσε αρκετά τις διπλωματικές της προσπάθειες και πλήρωσε το τίμημα γι΄ αυτή την αδυναμία της. Πιο συγκεκριμένα, κατά την προώθηση προς την al-Rai, η Άγκυρα δεν κατάφερε να συντονίσει τις επιχειρησιακές της προσπάθειες με τις διπλωματικές για να επηρεάσει τις στρατηγικές επιλογές της Μόσχας και της Ουάσινγκτον. Ειδικότερα, η αποτυχία μιας αποτελεσματικότερης επικοινωνίας με τη Ρωσία κόστισε στην επιχείρηση κρίσιμες αποστολές ΕΑΥ, τη στιγμή που στο έδαφος οι δυνάμεις προσπαθούσαν να καταλάβουν την αλ-Μπαμπ. Αυτό είχε άσχημες επιπτώσεις για τους Τούρκους στρατιώτες κατά τη διάρκεια της πολιορκίας εκατό ημερών της πόλης.

Σε σχέση με την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», ο σχεδιασμός της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας» ήταν πολύ καλύτερος, όπως φάνηκε από τις παρακάτω εξελίξεις:

• διατηρήθηκε η ενότητα της διοικήσεως σε όλη την επιχείρηση
• χρησιμοποιήθηκαν τουρκικές μονάδες καταδρομών ως η κύρια χερσαία δύναμη, αντί για τις απείθαρχες και ανεκπαίδευτες ομάδες του FSA, για να ενισχυθεί η τακτική αποτελεσματικότητα
• στενός συντονισμός αεροπορικών και χερσαίων στοιχείων, ενισχυμένες δυνατότητες διοίκησης, ελέγχου, πληροφοριών, επιτήρησης και αναγνώρισης και αποστολές ΕΑΥ που εξυπηρετούσαν την προώθηση των χερσαίων τμημάτων
• μεγαλύτερη ευελιξία στην παροχή ΕΑΥ
• αποτελεσματική χρήση νέων τεχνολογιών, όπως τα οπλισμένα ΜΕΑ ΤΒ2, τα ΕΕ/Π Τ129 ΑΤΑΚ, τα έξυπνα πυρομαχικά ΜΑΜ-L (με θερμοβαρική, αντιαρματική ή εναέρια εκρηγνυόμενη κεφαλή) και το μη επανδρωμένο όχημα του μηχανικού TOSUN
• ιδιαίτερη έμφαση στην άμυνα των αρμάτων και μέτρα προστασίας από τα Α-Τ Κ/Β
• επιτυχής ενσωμάτωση νέων συστημάτων C4ISR που βελτίωσαν τον συγχρονισμό των μονάδων καταδρομών και των τεθωρακισμένων στο έδαφος και παρείχαν σε πραγματικό χρόνο επίγνωση της κατάστασης στις χερσαίες δυνάμεις
• καθορισμός των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων ως του μοναδικού παρόχου ΔΜ, ενώ η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» υπέφερε από κακό συντονισμό στρατιωτικών και πολιτικών στοιχείων

Η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» δεν θα μπορούσε να είχε διεξαχθεί κατ΄ αυτόν τρόπο εάν η Άγκυρα δεν είχε χρησιμοποιήσει σημαντικές τεχνολογίες, όπως τα έξυπνα πυρομαχικά, τα οπλισμένα ΜΕΑ,, το μη επανδρωμένο όχημα του μηχανικού και συστήματα σχεδιασμένα να επαυξάνουν την επίγνωση της κατάστασης, την επιβιωσιμότητα των αρμάτων, τον συντονισμό με τα αεροσκάφη, κ.ά. Εάν έλλειπαν τα ΜΕΑ ΤΒ2, το όχημα TOSUN και οι συνεχείς αποστολές ΕΑΥ, οι τουρκικές απώλειες στην επιχείρηση θα ήταν πολύ μεγαλύτερες.

Επιπλέον, ο τεράστιος αριθμός αεροπορικών επιθέσεων με πυρομαχικά ακριβείας, μία αλλαγή σε σχέση με την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», αύξησε σημαντικά την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, μέσω της καταστροφής των εχθρικών μέσων. Οι Can Kasapoglu και Sinan Ulgen επισημαίνουν ότι η διαφορά μεταξύ των δύο επιχειρήσεων σε σχέση με την αεροπορική ισχύ μπορεί να αναλυθεί σε τρία ζητήματα: Πρώτον, έχοντας απορροφήσει τα διδάγματα από την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» οι Τούρκοι αξιωματικοί έδωσαν τη μέγιστη προσοχή στο να εξουδετερώσουν τη δυνατότητα των αντιπάλων να χρησιμοποιούν τούνελ, με έξυπνα πυρομαχικά από την αρχή της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας». [50] Στις 20 Ιανουαρίου 2018, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις διένειμαν την εικόνα από έναν πύραυλο, μάλλον AGM-142 Popeye, που κατέστρεψε μία υπόγεια αποθήκη πυρομαχικών του YPG. Δεύτερον, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις επιδίωξαν να αποδυναμώσουν αποφασιστικά τις άμυνες του YPG, για να εξασφαλίσουν την επιβιωσιμότητα των τεθωρακισμένων και την προστασία των χερσαίων δυνάμεων. Τρίτον, για να κυριαρχήσει ψυχολογικά, η Άγκυρα, ενέπλεξε εντατικά την αεροπορική της ισχύ, τις πρώτες 72 ώρες της επιχείρησης, άλλη μία αλλαγή σε σχέση με την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Πέρα από το φυσικό της αποτέλεσμα η επίδραση της αεροπορικής ισχύος ενέσπειρε φόβο στους μαχητές του αντιπάλου. Οι Kasapoglu και Ugen επισημαίνουν:

Στις αντιανταρτικές και αντιτρομοκρατικές αποστολές η δυνατότητα της αεροπορίας να «επιχειρεί έξω από την οπτική και ακουστική εμβέλεια των ανταρτών» και να προκαλεί μαζική καταστροφή φέρνει τον πανικό και την κατάρρευση του ηθικού του εχθρού. Οι μη κρατικές ένοπλες ομάδες δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν την αεροπορία πέρα από το αποτελεσματικό βεληνεκές των φορητών Α/Α πυραύλων. Αυτή η ξεκάθαρη υπεροχή παρέχει στα κράτη (που αντιμετωπίζουν μη κρατικούς δρώντες) πλεονεκτήματα που δεν περιορίζονται μόνο στα φυσικά αποτελέσματα των αεροπορικών όπλων. [51]

Επίσης, σε αντίθεση με την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» υπηρεσίες μηχανικού μάχης προσφέρθηκαν από τον στρατό και όχι από πολίτες. [52] Σε όλη την επιχείρηση οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις χρησιμοποίησαν το μη επανδρωμένο όχημα μηχανικού TOSUN. [53] Το TOSUN έχει ακτίνα δράσης 5 χλμ. και χρησιμοποιείται κυρίως για την εκκαθάριση οδοφραγμάτων και τάφρων. Η ανάγκη για τέτοια συστήματα εμφανίστηκε μετ΄ επιτάσεως μετά το 2015, στη διάρκεια των αντιτρομοκρατικών επιχειρήσεων εναντίον του ΡΚΚ κατά τη διάρκεια του πολέμου εντός πόλεων που εξαπέλυσε, από τον Σεπτέμβριο του 2015 μέχρι τον Μάρτιο του 2016, όπως και στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Αντιμετωπίζοντας αστικές και υβριδικές απειλές, η γρήγορη ενσωμάτωση του TOSUN στις τουρκικές στρατιωτικές επιχειρήσεις επιβεβαίωσε την ισχυρή επιθυμία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων να εκμεταλλευτούν τα πλεονεκτήματα των μη επανδρωμένων συστημάτων. [54]

Παρόμοια, τόσο η «Ασπίδα του Ευφράτη» όσο και ο «Κλάδος Ελαίας» βοήθησαν τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις να καταλάβουν τη σημασία της επιβιωσιμότητας των τεθωρακισμένων στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, σε υβριδικό πλαίσιο, και ιδιαίτερα απέναντι στην εντατική χρήση Α-Τ Κ/Β. Ως αποτέλεσμα, οι τουρκικές βιομηχανίες αναπτύσσουν διάφορα συστήματα ενεργής προστασίας. Το σύστημα PULAT (που αργότερα ονομάστηκε AKKOR Pulat, βασισμένο στο Zaslon-L) ανακοινώθηκε ότι ήταν έτοιμο να προσαρμοστεί στα τουρκικά τεθωρακισμένα, με την έναρξη της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας». [55] Το σύστημα μπορεί να εντοπίσει, παρακολουθήσει και εμπλέξει πολλαπλά εισερχόμενα βλήματα σε μικρές αποστάσεις. Το AKKOP της ASESLAN είναι περισσότερο προηγμένο, με δυνατότητες soft-kill και hard-kill και μπορεί να εμπλέξει πολλαπλούς στόχους στα 100 μ. Λαμβάνοντας υπόψη το στοιχείο της ταχύτητας, τα συστήματα ενεργής προστασίας απαιτούν μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας από τα τηλεχειριζόμενα συστήματα. Μπορούν να ανιχνεύσουν, κατηγοριοποιήσουν, παρακολουθήσουν και εμπλέξουν στόχους με ταχύτητα που υπερβαίνει τους ανθρώπινους περιορισμούς. Γι΄ αυτό, η ανάπτυξη εγχώριων συστημάτων ενεργής προστασίας, όπως το AKKOR Pulat, μπορεί να είναι ένα σημαντικό ορόσημο για την τουρκική αμυντική βιομηχανία. Επισημαίνοντας αυτό, ο πρώην υπουργός άμυνας Νουρετίν Τσανικλί, τον Μάρτιο του 2018, χαρακτήρισε την παρουσίαση του PULAT ως σημαντικό ορόσημο για την τουρκική αμυντική βιομηχανία. [56] Το γεγονός ότι ούτε ένα άρμα δεν χάθηκε στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», παρά την εντατική χρήση Α-Τ Κ/Β από το YPG δείχνει ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ενσωμάτωσαν τα διδάγματα για την επιβιωσιμότητα των αρμάτων από την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη».

ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ	ΑΣΠΙΔΑ ΤΟΥ ΕΥΦΡΑΤΗ	ΚΛΑΔΟΣ ΕΛΑΙΑΣ	ΕΚΤΙΜΗΣΗ
Κύριος σκοπός	ΕΔΑΦΙΚΟΣ Η εγκατάσταση μίας ζώνης ασφαλείας κατά μήκος των τουρκικών συνόρων	ΕΔΑΦΙΚΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΣΤΟΝ ΕΧΘΡΟ Απώθηση του YPG από την περιοχή και εξ αυτού δημιουργία πολιτικών αποτελεσμάτων	Στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ενδιαφέρονταν περισσότερο για τον στατικό εδαφικό έλεγχο κατά μήκος των συνόρων Τουρκίας-Συρίας, στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» ο κύριος σκοπός τους ήταν η εκκαθάριση της σχετικής περιοχής, μέσω ταχέων ελιγμών διεξαγομένων από τεθωρακισμένες μονάδες με υποστήριξη πυροβολικού και ΕΑΥ. Αυτό αποσκοπούσε να επιδράσει στην υποστήριξη που παρείχαν οι ΗΠΑ στο PYD/YPG
Ενότητα διοικήσεως	Δεν επετεύχθη πλήρως· αντιπαλότητα μεταξύ του διοικητή των ειδικών δυνάμεων Υπτγου Z. Aksakalli και του διοικητή της 2ης Στρατιάς Αντγου Μ. Temel	Επετεύχθη πλήρως	Αν και η αντιπαλότητα μεταξύ του διοικητή των ειδικών δυνάμεων, Z. Aksakalli και του διοικητή της 2ης Στρατιάς Μ. Temel πάνω στη φύση της επιχείρησης διέφθειρε την ενότητα της διοικήσεως στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», ο Temel διοίκησε την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», που σχεδιάστηκε κυρίως ως συμβατική επιχείρηση
Έδαφος/καιρός	Κυρίως μαλακό έδαφος με μεγάλες επίπεδες εκτάσεις και ήπιες καιρικές συνθήκες	Κυρίως διακοπτόμενο έδαφος, ορεινό και λοφώδες, εκτός από λίγες μικρές πεδιάδες· δύσκολες καιρικές συνθήκες	Στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» το έδαφος και ο καιρός ήταν δυσκολότερα από την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Στις κρίσιμες περιόδους 22-26 Ιανουαρίου και 1-5 Φεβρουαρίου, η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» σταμάτησε εξαιτίας ισχυρών βροχοπτώσεων και ομίχλης. Η λάσπη περιόρισε και κάποιες φορές σταμάτησε την προώθηση των μονάδων
Αιφνιδιασμός	Δεν επετεύχθη	Επετεύχθη από την ταυτόχρονη επίθεση σε εφτά διαφορετικές κατευθύνσεις στα βόρεια και ΒΔ	Στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» η γρήγορη υποχώρηση του ΙΚ χωρίς αντίσταση στην Τζαραμπλούς και μετά στη γραμμή Τζαραμπλούς – al-Rai εξέπληξε τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και οδήγησε στη βραδυπορία της αποστολής. Αντίθετα στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πέτυχαν τον αιφνιδιασμό εκκινώντας την επιχείρηση από μη αναμενόμενες κατευθύνσεις
Στρατιωτική τεχνολογία	Περιορισμένη χρήση	Εκτεταμένη χρήση	Στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις δεν στηρίχτηκαν στη νέα στρατιωτική τεχνολογία· στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», όμως, η επίδραση της στρατιωτικής τεχνολογίας ήταν καταλυτική. Συστήματα όπως τα οπλισμένα ΜΕΑ ΤΒ2, τα ΕΕ/Π Τ129 ΑΤΑΚ και τα οχήματα του μηχανικού TOSUN χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά σε αντιτρομοκρατική επιχείρηση πέραν των τουρκικών συνόρων
Απλότητα	Περισσότερο πολύπλοκη	Λιγότερο πολύπλοκη	Η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» ήταν περισσότερο πολύπλοκη στον σχεδιασμό και στην εκτέλεση της εξαιτίας της ανάμιξης ειδικών δυνάμεων και συμβατικών μονάδων που χρησιμοποιούσαν διαφορετικές τακτικές, τεχνικές και διαδικασίες. Επιπλέον, προβλήματα συγχρονισμού μεταξύ του FSA και των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, αλλά και εντός των δυνάμεων του FSA, αύξησαν την πολυπλοκότητα της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη»
Ρυθμός των επιχειρήσεων	Αργός	Ταχύς	Ο επιχειρησιακός ρυθμός της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας» ήταν υψηλότερος από αυτόν της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη»
Σύνθεση χερσαίων δυνάμεων	Δύο μαχητές του FSA για κάθε ένα Τούρκο στρατιώτη	Τρεις Τούρκοι στρατιώτες για κάθε ένα μαχητή του FSA	Στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» ο FSA συνιστούσε το μεγαλύτερο στοιχείο των χερσαίων δυνάμεων. Στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» οι τουρκικές μονάδες καταδρομών και τα τάγματα της στρατοχωροφυλακής ανέλαβαν αυτόν τον ρόλο
ΕΑΥ	Περιορισμένη και κατά διαστήματα	Εστιασμένη και συνεχής	Στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» ΕΕ/Π Τ129 και οπλισμένα ΜΕΑ ΤΒ2 παρείχαν υποστήριξη στις αποστολές ΕΑΥ
ΔΜ	Μέτρια	Καλύτερη	Στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» η υποστήριξη ΔΜ δεν σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε υπό τον πλήρη έλεγχο των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είχαν τον πλήρη έλεγχο της ΔΜ που εξασφάλισε την επιτυχία
Α/Α άμυνα μέσου βεληνεκούς (5-40 χλμ.)	Ανεπαρκής	Ανεπαρκής	Τα ξεπερασμένα συστήματα ΜΙΜ-23Β HAWKS και I-HAWKS χρησιμοποιήθηκαν και στις δύο επιχειρήσεις για να προσφέρουν μέσου βεληνεκούς Α/Α άμυνα. Οι προσπάθειες της ASELSAN και της Roketsan να αναπτύξουν το εγχώριο σύστημα Hisar-A συνεχίζονται και ελπίζεται ότι θα συμπληρώσουν αυτό το κενό
Ηθικό	Μέτρο	Υψηλό	Οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί από τους οποίους πήρε συνέντευξη ο συγγραφέας σε πολλές περιπτώσεις δήλωσαν ότι το ηθικό στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» ήταν υψηλότερο απ΄ ότι στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη»
Πολιτικοστρατιωτική συνεργασία	Μέτρια	Καλύτερη	Η συνεργασία μεταξύ των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και άλλων κυβερνητικών υπηρεσιών, (ΜΙΤ, AFAD, τουρκική ερυθρά ημισέληνος) και τοπικών αρχών, όπως και ο συντονισμός μεταξύ κυβερνητικών οργανισμών και ΜΚΟ ήταν καλύτερος στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» απ΄ ότι στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη»
Διπλωματικο-στρατιωτικός συγχρονισμός	Χαμηλός	Χαμηλός	Και στις δύο επιχειρήσεις οι στρατιωτικές προσπάθειες στο έδαφος δεν ήταν πλήρως συντονισμένες στο στρατηγικό και διπλωματικό επίπεδο
Λαϊκή υποστήριξη	Υψηλή	Υψηλότερη	Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις που έγιναν το Νοέμβριο του 2016 η λαϊκή υποστήριξη για την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» ήταν περίπου 70%. Αν και δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί κάποια αξιόπιστη δημοσκόπηση για τη λαϊκή υποστήριξη για την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», τα ρεπορτάζ και οι αναλύσεις από τα ΜΜΕ υποδεικνύουν ότι αυτή ήταν υψηλότερη

Διδάγματα για την Άγκυρα

Όπως φαίνεται από την παρούσα εργασία οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις είναι ικανές να μαθαίνουν από τα λάθη τους και να εφαρμόζουν τα διδάγματα που αποκτούν σχετικά γρήγορα. Επιπλέον, οι επιχειρήσεις «Ασπίδα του Ευφράτη» και «Κλάδος Ελαίας» δείχνουν ότι η Τουρκία όταν πολεμά πέρα από τα σύνορα της πρέπει πρώτα να αναπτύσσει ένα πλήρες αντιτρομοκρατικό σχέδιο. Για να αυξηθεί η συνολική αποτελεσματικότητα, το σχέδιο αυτό θα πρέπει να στοχεύει στον συντονισμό των στρατιωτικών προσπαθειών στο επιχειρησιακό επίπεδο και των πολιτικο-διπλωματικών στόχων. Επιπλέον, η Τουρκία θα πρέπει να εκσυγχρονίσει την παραδοσιακή οπτική με την οποία αντιμετωπίζει τις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβάνοντας καινοτόμες δογματικές προσεγγίσεις, τόσο στην ύπαιθρο όσο και μέσα σε πόλεις, αναμειγνύοντας ασύμμετρες και συμβατικές προσεγγίσεις. Όλες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να στηρίζονται πάνω σε ξεκάθαρες πολιτικές κατευθύνσεις και σε σαφείς αντικειμενικούς σκοπούς, ενώ οι δυνάμεις θα πρέπει να οριοθετούνται στον χώρο και στον χρόνο ώστε να παράγεται ένα αποτελεσματικό επιχειρησιακό σχέδιο. Το σχέδιο αυτό, ακόμη καλύτερα, θα πρέπει να μπορεί να αναμειγνύει συμβατικούς μηχανοκίνητους ελιγμούς με αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις. Όπως δείχνουν οι δύο επιχειρήσεις, στον αγώνα εναντίον νέας γενιάς, βίαιων, μη κρατικών οργανισμών που επιδιώκουν τον έλεγχο εδάφους, οι ειδικές δυνάμεις μπορούν να ενισχύσουν τις δυνατότητες των συμβατικών δυνάμεων, αλλά δεν μπορούν να έχουν το πρωτείο στη χερσαία μάχη. Ειδικότερα, η επιτυχία εναντίον των νέων αντιπάλων εξαρτάται από περισσότερη κινητικότητα και ευκαμψία υπό την προστασία θώρακα μέσα σε πόλεις, από ενέργειες μικρών κλιμακίων στην ύπαιθρο υποστηριζόμενων από ΕΑΥ, από συστήματα ενεργής προστασίας των τεθωρακισμένων οχημάτων, από ακριβή και ταχεία πυρά υποστηρίξεως, από την αδιάλειπτη παροχή ΕΑΥ, από περισσότερες δυνατότητες μη επανδρωμένων μέσων. Η Τουρκία θα πρέπει να σχεδιάζει τις αντιτρομοκρατικές της επιχειρήσεις ως τακτικούς ελιγμούς συνδυασμένων όπλων, αναμιγνύοντας τις συμβατικές δυνατότητες, όπως τεθωρακισμένα, ΕΑΥ, ΜΕΑ και πόλεμο τούνελ, με μη-συμβατικές δυνατότητες όπως ενέργειες μικρών κλιμακίων ειδικών δυνάμεων, αντι-IED επιχειρήσεις και υποστήριξη παραστρατιωτικών δυνάμεων.

Και οι δύο επιχειρήσεις έδειξαν ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη σημασία σε αυτό που είναι γνωστό ως επιχειρησιακός σχεδιασμός· τη σύλληψη του πλαισίου μιας εκστρατείας ή μιας μεγάλης επιχείρησης. Και ο σχεδιασμός αυτός θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη του ότι αναπόφευκτα θα υπάρχουν αλλαγές, όπως συμβαίνει σε οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση. Όμως, το πρόβλημα που υπάρχει εδώ είναι η από-Γκιουλενοποίηση. Πολλοί αξιωματικοί που καταδιώχθηκαν για τον υποτιθέμενο ρόλο του Φετουλλάχ Γκιουλέν στην εξέγερση του Ιουλίου 2016 ήταν ικανότατα άτομα, εκπαιδευμένα σε Δυτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα. [57] Οι συνεχιζόμενες διώξεις αξιωματικών με μεταπτυχιακούς και διδακτορικούς τίτλους, δείχνει ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις θέτουν ως προτεραιότητα την από-Γκιουλενοποίηση παρά τη διατήρηση του γνωστικού κεφαλαίου, ένας παράγοντας που επιδρά αρνητικά στην επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα.

Ένα αδύναμο σημείο, που αναφέρθηκε ήδη, κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη» ήταν ο FSA, ειδικότερα η έλλειψη πειθαρχίας που χαρακτήριζε τους μαχητές του και η απροθυμία τους να υπάγονται σε ενιαία διοίκηση, παρά τις προσπάθειες έγιναν να μπουν σε τάξη. Λιγότερα σημαντικά προβλήματα που έχουν αναφερθεί ήδη περιλάμβαναν δυσκολίες στη ΔΜ, την επίδραση των καιρικών συνθηκών και ιδιαίτερα της ομίχλης που παρενέβαινε στην αναγνώριση των ΜΕΑ και στις αποστολές ΕΑΥ. Επιπλέον, στη διάρκεια της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη» η αδυναμία της Τουρκίας να συνεργαστεί με τους Ρώσους και τους Αμερικανούς, που έλεγχαν τον εναέριο χώρο της Συρίας στο ΒΔ τμήμα της, μαζί με την απειλή από φορητούς Α/Α πυραύλους, μπλόκαραν τελείως τις αεροδιακομιδές και την εναέρια ΔΜ, ζητήματα που είχαν σημαντική επίδραση στο ηθικό των στρατιωτών κατά την επίθεση στην αλ-Μπαμπ.

Η Τουρκία έχει μεγάλο αριθμό αρμάτων, αλλά, όπως προέκυψε από τις δύο επιχειρήσεις, χρειάζονται σημαντικούς εκσυγχρονισμούς για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις μέσα σε πόλεις και απέναντι στα Α-Τ Κ/Β. Μία καταλυτική αλλαγή των αρματικών δυνατοτήτων της Τουρκίας αναμένεται στο μέλλον με την παραλαβή το 2020, 250 αρμάτων Altay. [58] Η απουσία τέτοιων αρμάτων στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» συνέβαλε στις απώλειες υλικού.

Η έλλειψη αποτελεσματικής υποστήριξης από τη Συμμαχία για την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» αποκάλυψε επιχειρησιακές ανεπάρκειες, ιδιαίτερα στην ΕΑΥ, στις πληροφορίες, στην επιτήρηση, στην πρόσκτηση στόχων και στην αναγνώριση (ISTAR). Αυτές οι δύο στρατιωτικές αποστολές (ΕΑΥ και ISTAR) είναι κεντρικές στην προστασία εναντίον αιφνιδίων επιθέσεων με VBIED, μία πρόκληση που ήταν καινούρια για τον τουρκικό στρατό, αλλά όχι για τη «Συμμαχία εναντίον του ΙΚ». Η επάρκεια σε αυτές τις αποστολές επιτείνει την επίγνωση της κατάστασης. Έτσι, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις αντιμετώπισαν τις επιθέσεις με VBIED και Α-Τ Κ/Β με τα δικά τους, ανεπαρκή, μέσα. Όπως επισημαίνουν οι Can Kasapoglu και Baris Kirdemir:

Έχοντας ενσωματώσει τα διδάγματα από τις δύο επιχειρήσεις οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί είδαν ότι το υβριδικό πεδίο μάχης μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνο για τους στρατιώτες. Α-Τ Κ/Β και IED απειλούν την επιβιωσιμότητα των τεθωρακισμένων, ενώ φορητοί Α/Α πύραυλοι καθιστούν τα ύψη κάτω από τα 10.000 – 15.000 πόδια επικίνδυνα για τα αεροπλάνα και τα ελικόπτερα. Επιπλέον οι υβριδικοί αντίπαλοι, συμπεριλαμβανομένων των τρομοκρατικών οργανώσεων, χρησιμοποιούν πονηρά τον πληροφοριακό πόλεμο. Έτσι, η προστασία των στρατιωτών από την αιχμαλωσία, σε περιβάλλοντα υψηλού κινδύνου, είναι πολύ πιο σημαντική από ποτέ, για να συνεχιστεί η λαϊκή υποστήριξη στην εκστρατεία. [59]

Μία αδυναμία των τουρκικών ένοπλων δυνάμεων και στις δύο επιχειρήσεις ήταν η απουσία Α/Α συστημάτων μέσου βεληνεκούς και αντιβαλλιστικών συστημάτων. Αν και οι τουρκικές δυνάμεις δεν συνάντησαν τέτοιου είδους απειλές, είχαν ένα τεχνολογικό κενό, που δυνητικά θα μπορούσε να επιδράσει στις επιχειρήσεις. Η Άγκυρα πρέπει να άρει αυτή την αδυναμία το συντομότερο δυνατό.

Η απουσία ξεκάθαρης πολιτικής κατεύθυνσης στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» δυσχέρανε την ανάπτυξη των δυνάμεων. Στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» η σαφέστερη καθοδήγηση που δόθηκε από τους πολιτικούς, επέτρεψε στους στρατιωτικούς να μεταφράσουν ευκολότερα τους πολιτικούς σκοπούς σε επιχειρησιακές αποστολές. Άλλη μια αδυναμία της επιχείρησης «Ασπίδα του Ευφράτη» ήταν ο συντονισμός μεταξύ ενόπλων δυνάμεων, κρατικών υπηρεσιών και διαφόρων παραστρατιωτικών, που δημιούργησε σύγχυση. Αυτή η αδυναμία δεν επαναλήφθηκε στον ίδιο βαθμό στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας».

Και οι δύο επιχειρήσεις ανέδειξαν την ανάγκη για δύο βασικές αρχές, όταν ο σκοπός του αγώνα είναι η κατάληψη και διατήρηση ξένης περιοχής: πρώτον, μία καλά υπολογισμένη και κατάλληλη στρατηγική στρατηγικής επικοινωνίας και δεύτερον, διπλωματική γλώσσα που να θέτει ξεκάθαρα τις ημέτερες προθέσεις στους άλλους δρώντες που ενεργούν στην ίδια περιοχή και να αποφεύγει να δώσει την εντύπωση ότι είμαστε κατακτητές. Σκληροπυρηνικές δηλώσεις από Τούρκους πολιτικούς, με σκοπό την εσωτερική κατανάλωση, πριν και μετά την επιχείρηση έδειξαν ακριβώς το αντίθετο. Στις 31 Ιανουαρίου 2018 μία δήλωση από τον ίδιο τον πρόεδρο Ερντογάν, ήταν ιδιαίτερα ωμή: «Μην αμφιβάλετε γι΄ αυτό. Μια νύχτα θα έρθουμε ξαφνικά. Εάν οι τρομοκράτες στην Αφρίν δεν παραδοθούν τότε θα ρίξουμε την πόλη στα κεφάλια τους. Θα δουν τι μπορούμε να κάνουμε πριν τελειώσει η βδομάδα.». [60]  

Στο ίδιο στυλ, τα σχόλια του Ερντογάν στη διάρκεια της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας» προκάλεσαν ανησυχίες για την πιθανότητα δημογραφικής αλλοίωσης: «Το όλο ζήτημα είναι αυτό: 55% της Αφρίν είναι Άραβες, 35% Κούρδοι, που μετατοπίστηκαν, και περίπου 7% Τουρκομάνοι. Σκοπεύουμε να δώσουμε την Αφρίν πίσω σε αυτούς που ανήκει δικαιωματικά.». [61] Σε αυτή και άλλες περιπτώσεις, τέτοιες δηλώσεις αποδυνάμωσαν τη θέση της Άγκυρας στις συζητήσεις με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία για τη διαχείριση στη βόρεια Συρία. Επιπλέον και οι δύο επιχειρήσεις έδειξαν ότι οι στρατιωτικές προσπάθειες στο έδαφος πρέπει να συγχρονίζονται με τις διπλωματικές προσπάθειες. Στις αντιτρομοκρατικές επιχειρήσεις πέρα από τα σύνορα η διατήρηση της στρατηγικής επικοινωνίας με όλους τους δρώντες στο θέατρο των επιχειρήσεων έχει τη μεγαλύτερη σημασία. Οποιαδήποτε ρητορική όπου μπορεί να φανεί ότι η φύση της επιχείρησης είναι εθνικιστική και όχι αντιτρομοκρατική, είτε υπονοείται η ανάγκη δημογραφικής αλλαγής είτε παρουσιάζεται ο τουρκικός στρατός ως κατοχική δύναμη, πρέπει να αποφεύγεται.

Συμπέρασμα

Και οι δύο επιχειρήσεις δείχνουν ότι οι σύγχρονοι στρατοί μπορούν να επιχειρήσουν αποτελεσματικά σε υβριδικό περιβάλλον, όπου ο εχθρός αναμειγνύει έξυπνα και ασύμμετρα συμβατικές και μη-συμβατικές δυνατότητες. Όμως, αυτές οι επιχειρήσεις μπορεί να μην επιτύχουν στρατηγικά. Γι΄ αυτό η παρούσα μελέτη επιμένει στη σημασία του διαχωρισμού της επιχειρησιακής έναντι της στρατηγικής αποτελεσματικότητας, ακόμη και αν τα δύο αυτά, αναμφίβολα, συνδέονται. Η επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα μπορεί να υφίσταται ταυτόχρονα με τη στρατηγική αποτυχία (π.χ. οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ) όπως και το αντίστροφο (Ισραήλ εναντίον Χεζμπολλά το 2006).

Συνολικά, τι μας λένε οι δύο αυτές επιχειρήσεις για την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων; Και στις δύο εκστρατείες μπορεί να υποστηριχθεί ότι η τακτική αποτελεσματικότητα ήταν επαρκής για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αλλά, στο επιχειρησιακό επίπεδο, στην επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», οι αδυναμίες περίσσεψαν. Αυτές περιλάμβαναν την έλλειψη πειθαρχίας από τα στοιχεία του FSA, ο οποίος αποτελούσε την κύρια χερσαία δύναμη, την αποτυχία της ΕΑΥ, ιδιαίτερα κατά την επίθεση στην αλ-Μπαμπ, τον κακό πολιτικο-στρατιωτικό συντονισμό, την αδυναμία των διαταγών που εκδίδονταν να παρακολουθήσουν τις αλλαγές στο πεδίο της μάχης, την άγνοια σχετικά με την επιβιωσιμότητα των αρμάτων και τις ανεπαρκείς δυνατότητες C4ISR. Όλα αυτά καθιστούν δύσκολο να αποκαλέσουμε την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη», «success story». Αυτά τα επιχειρησιακά προβλήματα, μαζί με την έλλειψη ξεκάθαρων πολιτικών κατευθύνσεων και την ασυντόνιστη διπλωματία, όχι μόνο δεν επέτρεψαν στην επιχείρηση να επηρεάσει τις στρατηγικές προτιμήσεις των ΗΠΑ και της Ρωσίας, αλλά και ενθάρρυναν το YPG να σταθεροποιήσει τον έλεγχο του στη βόρεια Συρία.

Επιχειρησιακά, η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» αποτέλεσε τεράστια βελτίωση σε σχέση με την επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη». Η επιτυχία των τουρκικών ένοπλων δυνάμεων να εξάγουν διδάγματα από τις προηγούμενες μάχες και να ενσωματώσουν νέες στρατιωτικές τεχνολογίες στον σχεδιασμό τους ήταν σημαντικοί παράγοντες αυτής της βελτίωσης. Όμως, στο τέλος, η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» μάλλον δεν άλλαξε τις δυναμικές αρκετά, ώστε να επηρεάσει τις στρατηγικές προτιμήσεις των δρώντων που έχουν συμφέροντα στη βόρεια Συρία.

Σύμφωνα με έναν απόστρατο Αμερικανό συνταγματάρχη, του οποίου η ιδιωτική εταιρεία παρέχει υπηρεσίες ΔΜ στη ΒΑ Συρία, η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» όχι μόνο ήρε τον σκεπτικισμό των ΗΠΑ για την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη Συρία –σκεπτικισμός που κορυφώθηκε κατά τη διάρκεια της πολύμηνης πολιορκίας της αλ-Μπαμπ- αλλά και έπεισε τους Αμερικανούς αξιωματούχους για τη σοβαρότητα της Τουρκίας να απωθήσει, αν όχι να εξαφανίσει, το YPG από τη βόρεια Συρία με κάθε κόστος και κάθε μέσο. [62] Έτσι, δεν είναι σύμπτωση ότι μετά την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας», με την Τουρκία να ελέγχει την Αφρίν, η Ουάσινγκτον φάνηκε περισσότερο διατεθειμένη να συνεργαστεί με την Άγκυρα σε ένα πρόγραμμα κοινών περιπολιών στην ελεγχόμενη από YPG Μάνμπιτζ. Το σθένος που επέδειξε η Άγκυρα και η επίδραση της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας» έχουν επηρεάσει τις στρατηγικές προτιμήσεις των Αμερικανών πολιτικών που αναζητούν τρόπους συνεργασίας με την Τουρκία στη Μάνμπιτζ. Το ερώτημα όμως παραμένει, αν η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» θα μπορούσε να απομακρύνει τους Αμερικανούς από το YPG ανατολικά του Ευφράτη, και για τη στρατηγική αποτελεσματικότητα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων.

Η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» παρέχει μία εικόνα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων αμέσως μετά την εξέγερση της 15^ης Ιουλίου 2016 και η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» μία αντίστοιχη εικόνα 18 μήνες μετά. Αυτές οι δύο εικόνες μας δίνουν κάποια ιδέα για πιθανές μελλοντικές επιχειρήσεις της Τουρκίας στη Συρία με σκοπό την απώθηση του YPG.

Σημειώσεις

[1] Ο παρών συγγραφέας τείνει να θεωρεί τα γεγονότα της νύχτας της 15^ης Ιουλίου 2016 ως «επιχειρηθείσα στρατιωτική εξέγερση»  παρά ως πραξικόπημα. Για την πλήρη εξήγηση αυτής της θέσης δείτε την υποσημείωση 1 στο Metin Gurcan, Tentative Transition: Civil-Military Relations in Turkey since the July 15 Uprising, Policy Note 48 (Washington DC: Washington Institute, 2018),p. 16, https://washin.st/2GpaW80

[2] Tim Arango, “With Operation in Syria, Erdogan Shows His New Power over Turkey’s Military,” New York Times, Aug. 25, 2016, https://nyti.ms/2DCdhsp

[3] Υψηλόβαθμος Τούρκος αξιωματικός, συνέντευξη στον συγγραφέα, Άγκυρα, 2 Απριλίου 2017.

[4] Ό.π., Kareem Fahim και Sebnem Arsu, “Car Bombings Kill Dozens in Center of Turkish Town near the Syrian Border,” New York Times, May 11, 2013, https://nyti.ms/2E8HTmH

[5] Υψηλόβαθμος Τούρκος αξιωματικός, συνέντευξη στον συγγραφέα, Άγκυρα, 2 Απριλίου 2017.

[6] Alec Luhn και Ian Black, “Erdogan Has Apologised for Downing of Russian Jet, Kremlin Says,” Guardian, June 27, 2016, http://bit.ly/2TVh6A5

[7] Συνταξιούχος Τούρκος διπλωμάτης, συνέντευξη στον συγγραφέα, Άγκυρα, τέλος Απριλίου 2018.

[8] Αμερικανός διπλωμάτης, συνέντευξη με τον συγγραφέα, Κων/πολη, 20 Απριλίου 2017.

[9] Διοικητής FSA, συνέντευξη στον συγγραφέα, Κων/πολη, αρχές Απριλίου 2017.

[10] “Erdogan’dan Rakka Aciklamasi: El Bab’dan Sonra Durmak Yok” [Δήλωση του Ερντογάν για τη Ράκκα: «Καμία ανάγκη να σταματήσουμε μετά την αλ-Μπαμπ»], BBC Turkish, Feb. 12, 2017,

http://www.bbc.com/turkce/38948547

[11] “Erdogan’in ‘Surprizleri Var’: ‘Firat Kalkani’ Bitti, Yeni Harekatlara Yeni Isimler Verecegiz” [Η επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» τέλειωσε. Καιρός ν΄ αρχίσουμε καινούριες επιχειρήσεις], Diken, Apr. 3, 2017, http://bit.ly/2EcLssb

[12] Αυτές οι συνεντεύξεις ελήφθησαν από τον συγγραφέα στην Κων/πολη, στο διάστημα Απρίλιος - Μάιος 2018.

[13] Διοικητής FSA, συνέντευξη στον συγγραφέα, Κων/πολη, Απρίλιος 2018.

[14] Ό.π.

[15] “Russian Warplane Accidentally Kills 3 Turkish Soldiers in Syria’s al-Bab,” Hurriyet Daily News, Feb. 9, 2017, http://bit.ly/2SSivKj

[16] “Russian Airstrikes Accidentally Kill Three Turkish Soldiers,” Guardian, Feb. 9, 2017, http://bit.ly/2T1SclK

[17] “Russian Confirms Syria Regime Conducted Airstrike on Turkish Soldiers,” Middle East Monitor, Nov. 26, 2016, http://bit.ly/2SQBu80

[18] “Turkey, Russia Try to Avoid Crisis,” Hurriyet Daily News, Feb. 10, 2018, http://bit.ly/2EadkNz

[19] Gareth Davies, “The £4 Million German Tank Dubbed ‘One of the Best in the World’ Is Shown Up in Syria,” Daily Mail, Jan. 31, 2018, https://dailym.ai/2DFHjeZ

[20] Christiaan Triebert, “The Battle for al-Bab: Verifying Euphrates Shield Vehicle Losses,” Bellingcat, Feb. 12, 2017, http://bit.ly/2tj55bU

[21] Απόστρατος Τούρκος στρατηγός, συνέντευξη στον συγγραφέα, Μάιος 2018.

[22] “TSK Harekatin Adini Acikladi: Zeytin Dali” [Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ανακοίνωσαν το όνομα της επιχείρησης: Κλάδος Ελαίας], Hurriyet, Jan. 20, 2018, http://bit.ly/2N83bni

[23] “TSK Basin Aciklamasi” [δελτίο τύπου των τουρκικών ένοπλων δυνάμεων], 20 Ιανουαρίου 2018.

[24] Δείτε το πλήρες κείμενο της ανακοίνωσης: “TSK: Zeytin Dali Harekati Basladi” [Τουρκικές ένοπλες δυνάμεις: Η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» άρχισε], Jan. 20, 2018, http://bit.ly/2GsmYh0

“Basbakanlik Acikladi, Iste Zeytin Dali Harekati’nin 12 Nedeni” [Ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε: Οι 12 λόγοι για την επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας»], CNN Turk, Jan. 22, 2018.

[25] Τον Ιανουάριο του 2018 η μέση θερμοκρασία στην Αφρίν ήταν μεταξύ –2 και –4^οC τη νύχτα και μεταξύ 12 και 20 βαθμών τη μέρα, με την ανατολή του ηλίου στις 6 π.μ. και δύση στις 4:45 μ.μ. Στη διάρκεια του μήνα οι βροχοπτώσεις ήταν ακανόνιστες, αλλά έκανα το τερέν λασπώδες και σε κάποιες περιπτώσεις γέμισαν ξερές κοίτες ποταμών. Επίσης, ανάλογα με τη διαφορά θερμοκρασίας ημέρας – νύχτας ομίχλη κάλυπτε το πεδίο.

[26] Can Kasapoglu και Sinan Ulgen, Operation Olive Branch: A Political-Military Assessment (Istanbul: EDAM, Centre for Economics and Foreign Policy Studies, 2018), http://bit.ly/2tkzK8N

[27] “Turkey Launches ‘Olive Branch Operation’ Against PKK Threat in Syria,” Hurriyet Daily News, Jan. 20,

2018, http://bit.ly/2tnl5d2

[28] Ό.π.

[29] Σύμφωνα με επίσημες αναφορές —επιτρέποντας μικρές διαφοροποιήσεις σε σχέση με δεδομένα από ανοιχτές πηγές και μη λαμβάνοντας υπόψη την επιχειρησιακή ετοιμότητα κάθε πλατφόρμας— οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις διαθέτουν 289 F-16 και F-4 2020. Έτσι την πρώτη μέρα της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας» η Τουρκία πέταξε σχεδόν το ¼ του συνόλου των μαχητικών αεροσκαφών της.

[30] Metin Gurcan, “Turkish Military Purges Decimate Career Officers, Pilot Ranks,” Al-Monitor, May 29, 2018,

http://bit.ly/2DCnzJ4

[31] Murat Yesiltas “How Turkey Changed Its Counter-Terrorism Policy,” The New Turkey, June 15, 2018, https://thenewturkey.org/how-turkey-has-changed-its-counterterrorism-policy-against-the-pkk

[32] Anadolu Agency, “Bayraktar TB2 Zeytin Dali Harekati’nda 4 bin Saat Uctu” [Το Bayraktar TB2 πέταξε

4.000 ώρες στην επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας»], May 23, 2018, http://bit.ly/2UXKghR

[33] “Basbakan Yildirim: Afrin Harekati 4 Safhada Yapilacak” [Πρωθυπουργός Γιλντιρίμ: η επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας» θα διεξαχθεί σε 4 φάσεις], Milliyet, Jan. 21, 2018, http://bit.ly/2DGLtTS

[34] “TAF Basin Aciklamasi” [δελτίο τύπου των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων]

[35] Από τα χωριά και τις περιοχές που αναφέρονται εδώ, μόνο το Dikmetas είναι στην Τουρκία, τα υπόλοιπα είναι στη Συρία. Όμως, στο παρών κείμενο γενικά χρησιμοποιούνται τα τουρκικά τοπωνύμια, δεδομένου και ότι παρουσιάζονται οι ενέργειες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Το αραβικό «Sheikh», για παράδειγμα εμφανίζεται με το τουρκικό «Seyh».

[36] Necdet Ozcelik και Can Acun, Terorle Mucadelede Yeni Safha: Zeytin Dali Harekati  [Μία νέα φάση στην αντιτρομοκρατία: Επιχείρηση Κλάδος Ελαίας] (Ankara: SETA, Foundation for Political, Economic and Social Research, 2018), http://bit.ly/2S363mn

[37] “Koyler Tek Dusuyor” [Τα χωριά πέφτουν το ένα μετά το άλλο], Sabah, Jan. 24, 2018, http://bit.ly/2S2Y88E

[38] Anadolu Agency, “Son Dakika: TAF ve OSO, Afrin’in Cenderes Belde Merkezini Ele Gecirdi” [Οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και ο FSA κατέλαβαν την Jindires της Αφρίν], Mar. 8, 2018, http://bit.ly/2tmz1Uv

[39] “Zeytin Dali Harekati” [Operation Olive Branch], Turkish Armed Forces, Mar. 13, 2018

[40] Ozcelik and Acun, Terorle Mucadelede Yeni Safha, http://bit.ly/2S363mn

[41] “Syria War: Turkey Suffers Deadliest Day in Afrin Offensive,” BBC, Feb. 4, 2018, https://bbc.in/2DFbLG8

[42] Τούρκος αξιωματούχος ασφαλείας, συνέντευξη στον συγγραφέα, Άγκυρα, Μάιος 2018.

[43] Ντόπιος Κούρδος δημοσιογράφος, συνέντευξη με τον συγγραφέα, Μάιος 2018.

[44] Metin Gurcan, “Turkey Rolls into Afrin, Apparently on Way to Manbij,” Al-Monitor, Mar. 20, 2018,

http://bit.ly/2X2zNnb

[45] Αμερικανός διπλωμάτης, συνέντευξη στον συγγραφέα, Κων/πολη, 20 Μαρτίου 2018.

[46] Sputnik, “Double Car Bomb Blast in Syria’s Afrin Leaves 11 People Dead,” June 26, 2018,

http://bit.ly/2Gx3RCv

[47] Fergus Kelly, “Turkish T129 ATAK Helicopter Shot Down near Efrin-Turkey Border,” The Defense Post, http://bit.ly/2V5KEuO

[48] “TSK Zeytin Dali’nin Bilancosunu Acikladi” [οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ανακοίνωσαν τα αποτελέσματα της επιχείρησης «Κλάδος Ελαίας»], TRT Haber, Mar. 18, 2018,

http://bit.ly/2Sb0fqW

[49] Απόστρατος Τούρκος στρατηγός, συνέντευξη στον συγγραφέα.

[50] Kasapoglu and Ulgen, Operation Olive Branch, http://bit.ly/2Sb0fqW

[51] Ό.π.

[52] Anadolu Agency, “Milli Savunma Bakani Canikli: Afrin’de Insansiz is Makinelerini Daha Fazla Kullanacagiz” [Υπουργός άμυνας Τσανικλί: Θα χρησιμοποιήσουμε ΜΕΑ περισσότερο], Feb. 27, 2018, http://bit.ly/2NgThQE

[53] “Insaniz Kara Araclari Goreve Hazir” [Μη επανδρωμένα χερσαία συστήματα έτοιμα να υπηρετήσουν], TRT Haber, Feb. 26, 2018, http://bit.ly/2IvcqQa

[54] Anadolu Agency, “Milli Savunma Bakani Canikli,” Feb. 27, 2018, http://bit.ly/2NgThQE

[55] “Afrin Merkeze Once TOSUN Girecek” [Πρώτα, TOSUN θα εισέλθει στο κέντρο της Αφρίν], Aksam, πρόσβαση May 1, 2018, από http://bit.ly/2DRZQ7M

[56] Anadolu Agency, “Bakan Canikli’den PULAT Aciklamasi” [Ο υπουργός Τσανικλί μίλησε για το PULAT], Mar. 7, 2018, http://bit.ly/2TSx1Pm

[57] Metin Gurcan, “Turkish Military Purges Decimate Career Officer, Pilot Ranks,” Al-Monitor, May 29, 2018,

http://bit.ly/2DCnzJ4

[58] Metin Gurcan, “Turkey Still Working to Get Altay Tank Rolling,” Al-Monitor, Apr. 30, 2018,

http://bit.ly/2VrwG6N

[59] Can Kasapoglu και Baris Kirdemir, The Rising Drone Power: Turkey on the Eve of Its Military Breakthrough (Istanbul: EDAM, Centre for Economics and Foreign Policy Studies, 2018), http://bit.ly/2GA8dsu

[60] Metin Gurcan, “Ankara Might Be Awaiting Russian OK for Afrin Operation,” Al-Monitor, Jan 9, 2018, http://bit.ly/2Svp3dz

[61] Dorian Jones, “Turkey Eyes Refugees Turning to Afrin, Syria,” Voice of America, Mar. 8, 2018,

http://bit.ly/2H08d55

[62] Απόστρατος Αμερικανός συνταγματάρχης, συνέντευξη στον συγγραφέα, Κων/πολη, Ιούνιος 2018.