Άρματα Μάχης, Υβριδικός Πόλεμος και η Πρόσφατη Ισραηλινή Εμπειρία (ΙΙ)

Το δεύτερο μέρος της εργασίας «The Uncertain Role of the Tank in Modern War: Lessons from the Israeli Experience in Hybrid Warfare».

Η IDF και το άρμα μάχης Merkava

Οι ηγέτες της IDF (ισραηλινή δύναμη άμυνας) αντιμετωπίζουν προκλήσεις παρόμοιες με αυτές των Αμερικανών συναδέλφων τους σε ότι αφορά την εκτίμηση της μορφής των μελλοντικών αντιπάλων τους, τη βέλτιστη δομή δυνάμεων και τον ρόλο του άρματος μάχης, στην προκειμένη περίπτωση του Merkava. Οι πρόσφατες επιχειρήσεις της IDF παρέχουν μία μοναδική ευκαιρία για ανάλυση μιας συμβατικής δύναμης που αντιμετωπίζει παρόμοιες απειλές (πίνακας 2).

Πίνακας 2
Ομοιότητες Αμερικανικού Στρατού και IDF
	Αμερικανικός Στρατός	IDF
Υβριδική Απειλή	Ο μελλοντικός αντίπαλος δεν είναι γνωστός	Hezbollah (2006), Hamas (2008, 2014)
Προκλήσεις για τη δομή δυνάμεων	Οικονομικοί περιορισμοί, δύο σχολές σκέψης	Οικονομικοί περιορισμοί, δύο σχολές σκέψης
Ελιγμός Συνδυασμένων Όπλων	Ενδιάμεση περίοδος μετά από 13 χρόνια ενασχόλησης με συγκρούσεις χαμηλής έντασης, δεν έχει τεθεί προτεραιότητα μεταξύ συγκρούσεων υψηλής και χαμηλής έντασης, η μελλοντική αναγκαιότητα του ελιγμού συνδυασμένων όπλων είναι αβέβαιη	Συγκρούσεις χαμηλής έντασης πριν το 2006, η προτεραιότητα πέρασε στις συγκρούσεις υψηλής έντασης και στις αντιλήψεις που υποστηρίζουν τον ελιγμό συνδυασμένων όπλων με τις επιχειρήσεις «Cast Lead» και «Protective Edge»
Άρμα Μάχης	Μ1 Abrams	Merkava

Αντίθετα προς τον αμερικανικό στρατό η IDF έχει βιώσει πολλές περιπτώσεις χερσαίας σύγκρουσης απέναντι σε υβριδικούς αντίπαλους ώστε οι απόψεις της σε σχέση με τον ελιγμό συνδυασμένων όπλων και το άρμα μάχης να εδράζονται σε ευρύτερη γνωστική βάση (εικόνα 1). Από τον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου μέχρι την επιχείρηση «Protective Edge» το 2014 η IDF αξιολόγησε τη δομή δυνάμεων της, το δόγμα της και τα μέσα της σε πολεμικές επιχειρήσεις. Η επιχείρηση «Protective Edge» είναι μια πολύτιμη περίπτωση προς μελέτη γιατί παρέχει την ευκαιρία να εξεταστούν τόσο η εξέλιξη της προσαρμογής των δυνατοτήτων ενός υβριδικού αντιπάλου όσο και τα αποτελέσματα των προσαρμογών και καινοτομιών στα οποία προχώρησε η συμβατική δύναμη στη δομή και στις αντιλήψεις της για τον ελιγμό συνδυασμένων όπλων και για τον ρόλο του άρματος μάχης στις χερσαίες συγκρούσεις [20].

Το άρμα μάχης Merkava

Η χρησιμότητα του ισραηλινού παραδείγματος έγκειται και στο γεγονός ότι το Merkava είναι μία πλατφόρμα ανάλογη με το Μ1 Abrams. Στην IDF το Merkava είναι το πρωταρχικό σύμβολο της διαμάχης μεταξύ συμβατικών και αντισυμβατικών δυνατοτήτων. Η εξέταση της αντιπαράθεσης για τα άρματα μάχης μας παρέχει μία κατανόηση των προκλήσεων της IDF σχετικά με τη μελλοντική δομή δυνάμεων και την προτεραιότητα που θα πρέπει (ή δεν θα πρέπει) να απολαμβάνει ο ελιγμός συνδυασμένων όπλων. Όπως στον αμερικανικό στρατό έτσι και στην IDF η αξία των αρμάτων μάχης είναι αντικείμενο αντιπαράθεσης μέσα σε ένα περιβάλλον περιορισμένων προϋπολογισμών.

Το Merkana είναι ένα προηγμένο άρμα μάχης –χρησιμοποιούμενο από την IDF με τρόπους παρόμοιους με αυτούς που ο αμερικανικός στρατός αναπτύσσει το δικά του άρματα- το οποίο αποτελεί το κύριο μέσο των ισραηλινών χερσαίων δυνάμεων (πίνακας 3). Είναι το βασικό μέσο διά του οποίου οι Ισραηλινοί διοικητές εφαρμόζουν την ισραηλινή εκδοχή του «κεραυνοβόλου πολέμου», ένα δόγμα που επιδιώκει τη γρήγορη, αποφασιστική και με τις λιγότερες απώλειες κατανίκηση των αντιπάλων. Η IDF χρησιμοποιεί το Merkva τόσο σε χαμηλής όσο και σε υψηλής έντασης συγκρούσεις. Το Merkava εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 και είναι το μόνο τοπικά παραγόμενο βαρύ θωρακισμένο όχημα μάχης. Η σχεδίαση του το κάνει ιδανικό για συγκρούσεις εναντίον ισοδύναμων αντιπάλων αλλά και για την τακτική υποστήριξη στρατιωτών που ενεργούν σε περιβάλλον συγκρούσεων χαμηλής έντασης [21].

Πίνακας 3
Τεχνικά χαρακτηριστικά των Merkava Mk IV και M1A2
	Merkava Mk IV	M1A2 SEP
Βάρος (αμερικανικοί τόνοι)	65	69,5
Μήκος (με τον σωλήνα του πυροβόλου)	29 πόδια 8 ίντσες	32 πόδια
Πλάτος	12 πόδια 2 ίντσες	12 πόδια
Ύψος	8 πόδια 7 ίντσες	8 πόδια
Πλήρωμα	4	4
Μεταφερόμενο προσωπικό	6 μέγιστο	0
Θωράκιση	Συνθετική, κράμα από κεραμικά υλικά-ατσάλι-νικέλιο	Συνθετική, ενισχυμένη με απεμπλουτισμένο ουράνιο
Κύριος οπλισμός	Λειόκανο πυροβόλο 120 χλστ. MG253 με δυνατότητα βολής Α-Τ πυραύλων καθοδηγούμενων με λέιζερ	Λειόκανο πυροβόλο 120 χλστ. M256
Δευτερεύον οπλισμός	Ένα πολυβόλο 12,7 χλστ., δύο πολυβόλα 7,62 χλστ., ένας όλμος 60 χλστ., 12 καπνογόνες βομβίδες	Ένα πολυβόλο 12,7 χλστ., δύο πολυβόλα 7,62 χλστ., 24 καπνογόνες βομβίδες
Κινητήρας	Υδρόψυκτος, ντήζελ, 1500 hp	Αεριοστρόβιλος, πολλαπλών καυσίμων, 1500 hp
Λόγος ισχύος/βάρος (Ηρ/τόνο)	25,43	23,8
Φόρτος πυρομαχικών	48 βλήματα, 10 στον ηλεκτρικό γεμιστήρα	42 βλήματα
Επιχειρησιακή εμβέλεια	310 μίλια	265 μίλια
Ταχύτητα	40 μ.α.ω.	42 μ.α.ω.

Όπως η αμερικανική στρατιωτική ηγεσία έτσι και η αντίστοιχη ισραηλινή έχει αντιμετωπίσει εντεινόμενη πίεση να τερματίσει την παραγωγή του Merkava καθώς οι αμυντικοί προϋπολογισμοί βρίσκονται κάτω από διαρκή πίεση [22]. Αντιμέτωποι με τα αποτελέσματα μιας βαθιάς ύφεσης, τη μείωση των κρατικών εσόδων και το αυξημένο κόστος των συγκρούσεων στη Γάζα σύμβουλοι του Ισραηλινού πρωθυπουργού έχουν υποστηρίξει ότι το πρόγραμμα του Merkava «απλά έχει γίνει υπερβολικά ακριβό και πρέπει να σταματήσει» [23]. Οι επικριτές του Merkava επισημαίνουν τις προόδους στους κατευθυνόμενους Α-Τ πυραύλους, τις αυτοσχέδιες εκρηκτικές συσκευές (IEDs), τις αντιαρματικές νάρκες, τη βελτίωση των δυνατοτήτων υποστήριξης από τον αέρα και τη διάδοση των μη επανδρωμένων μέσων ως παραδείγματα ότι μια παγκόσμια επανάσταση στη χερσαία μάχη βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι υποστηρικτές του Merkava υποστηρίζουν ότι η έλευση φονικότερων Α-Τ πυραύλων, επιθετικών αεροσκαφών και έξυπνων όπλων μακρού πλήγματος δεν έχουν μειώσει την αξία των αρμάτων μάχης αλλά έχουν καταδείξει την ανάγκη για μεγαλύτερη επιβιωσιμότητα και φονικότητα στο πεδίο της μάχης. Είναι προφανές ότι η IDF και ο αμερικανικός στρατός αντιμετωπίζουν παρόμοια διλήμματα. Γι΄ αυτό θα χρησιμοποιήσουμε την εμπειρία της IDF για να αναλύσουμε την αντιπαράθεση γύρω από το Μ1 Abrams [24].

Περίπτωση για μελέτη: Επιχείρηση «Protective Edge»

Η επιχείρηση «Protective Edge» παρέχει μία αξιόλογη περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ μίας συμβατικής δύναμης και ενός υβριδικού αντιπάλου. Για να γίνουν κατανοητές οι ενέργειες της IDF στην επιχείρηση αυτή πρέπει πρώτα να παρουσιαστούν σύντομα ο Δεύτερος Πόλεμος του Λιβάνου και η επιχείρηση «Cast Lead».

Ο Δεύτερος Πόλεμος του Λιβάνου (2006)

Όταν ξέσπασε ο πόλεμος το 2006 η απογοητευτική απόδοση της IDF εξέπληξε τόσο το κοινό όσο και τον ίδιο τον στρατό. Η στρατιωτική ηγεσία πριν από τον πόλεμο πίστευε ότι μία συμβατική εμπλοκή ήταν τελείως απίθανη. Αφού οι ΗΠΑ είχαν εισβάλει στο Ιράκ, ο Σαντάμ Χουσεΐν είχε πέσει και το μέτωπο Συρίας – Ιράκ είχε χαθεί η ισραηλινή ηγεσία πίστευε ότι ο κίνδυνος ενός πολέμου υψηλής έντασης είχε εξαιρετικά μειωθεί. Η πολιτική και η στρατιωτική ηγεσία πίστευαν ότι «σε περίπτωση που εμφανίζονταν κάποιος τέτοιος κίνδυνος η IDF θα είχε επαρκή χρόνο για να εκπαιδεύσει και να αναπτύξει τις δυνάμεις της» [25]. Το 2003 η IDF υιοθέτησε σειρά περικοπών στον προϋπολογισμό της, έκλεισε σχηματισμούς, (μέσα στους οποίους προλαμβάνονταν και τεθωρακισμένες ταξιαρχίες με Merkava) και μείωσε το μόνιμο προσωπικό της κατά 6.000. Το 2006 ο εκπαιδευτικός προϋπολογισμός της IDF ήταν ο μισός από αυτόν του 2001 και ο προϋπολογισμός για την εκπαίδευση της εφεδρείας ήταν μειωμένος κατά 70% [26]. Δεν φαινόταν να υπάρχει σοβαρός λόγος για να παρασχεθεί σοβαρή εκπαίδευση στους εφέδρους με δεδομένο ότι για την εκπαίδευση για τις συγκρούσεις στα κατεχόμενα αρκούσαν μερικές ημέρες και ότι τα χρήματα για εκπαίδευση στο πεδίο έβαιναν διαρκώς μειούμενα. Στην IDF του 2006 οι διοικητές των ταγμάτων –τόσο οι ενεργοί όσο και οι έφεδροι- πήγαν στη μάχη χωρίς να έχουν διεξάγει μία άσκηση τάγματος [27].

Πιθανόν πιο σημαντικό να ήταν το γεγονός ότι η τότε επιχειρησιακή αντίληψη της IDF αντανακλούσε την πεποίθηση ότι ο χαρακτήρας του πολέμου είχε αλλάξει: «Ο κίνδυνος των συμβατικών πολέμων με τακτικούς στρατούς ανήκει πλέον στο παρελθόν» [28]. Πριν τον Πόλεμο του Λιβάνου το 2006 η IDF πίστευε ότι ο σημαντικότερος και αμεσότερος κίνδυνος που αντιμετώπιζε ήταν οι ασύμμετρες απειλές. Η νέα επιχειρησιακή αντίληψη της IDF σκόπευε να αλλάξει τον ορισμό της νίκης και τα μέσα για την απόκτηση της. Οι Amos Harel και Avi Issacharoff στο εμβληματικό τους έργο «34 Days: Israel, Hezbollah and the War in Lebanon» παρέχει μία εκ των έσω περιγραφή που συνοψίζει την επιχειρησιακή αντίληψη πριν τον πόλεμο.

«Αντί για την κλασική αντίληψη της στρατιωτικής νίκης –κατάκτηση, κατάληψη περιοχής και καταστροφή των εχθρικών δυνάμεων- μια νέα ιδέα κέρδισε έδαφος: η νίκη μπορεί να επιτευχθεί εφαρμόζοντας μία αλυσίδα ενεργειών και συμβάντων στη λογική των εχθρικών συστημάτων. Οι πλέον προηγμένες τεχνολογίες της IDF –πυρομαχικά ακριβείας (ιδίως από τον αέρα αλλά και πύραυλοι εδάφους-εδάφους), συστήματα διοίκησης και ελέγχου, συσκευές συλλογής πληροφοριών- θα καθιστούσαν την κατάληψη του εδάφους απηρχαιωμένη. Ο ελιγμός μεγάλης κλίμακας των χερσαίων δυνάμεων φαίνονταν ξεπερασμένος ακόμη και μη αναγκαίος. Η μακρόχρονη κατοχή μιας περιοχής εκλαμβάνονταν ως πρόβλημα και όχι ως πλεονέκτημα. Ήταν αρκετό να ανταποδίδονται τα πυρά και να διενεργούνται περιορισμένες χερσαίες επιδρομές από μικρές ομάδες ειδικών δυνάμεων για να επιτευχθούν τα επιθυμητά αποτελέσματα… Η τεχνολογική υπεροχή μπορεί να εξασφαλίσει τη νίκη και να σώσει τις ζωές των ισραηλινών στρατιωτών που θα χάνονταν εάν επιδιώκονταν η στενή εμπλοκή με τον εχθρό» [29].

Ο Πόλεμος του Λιβάνου το 2006 ήταν μία καταστροφή για την IDF. Η επιτροπή Winograd, το ερευνητικό σώμα που ορίστηκε από την πολιτεία για να αξιολογήσει σε βάθος τι είχε συμβεί, χρησιμοποίησε τη λέξη «αποτυχία» δεκάδες φορές στην έκθεση της. Ο Υποστράτηγος Giora Eiland, επικεφαλής του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας και του κλάδου σχεδιασμού της IDF στα χρόνια που προηγήθηκαν του πολέμου, δήλωσε ότι υπήρχε μία «μαύρη τρύπα» η οποία δεν είχε ληφθεί υπόψη πριν τον πόλεμο.

«Με την εκ των υστέρων γνώση μπορούμε να πούμε ότι για τέσσερα χρόνια βάζαμε τον στρατό σε κίνδυνο χωρίς λόγο… Καταργούσαμε μονάδες, περιορίζαμε την εκπαίδευση και μειώναμε τα αποθέματα πυρομαχικών. Πιστεύαμε ότι αυτό ήταν σύμφωνο με τις πραγματικότητες που είχαν δημιουργηθεί σε περιφερειακό επίπεδο και με τις ανάγκες του προϋπολογισμού μας και ότι θα είχαμε αρκετό καιρό για να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις εάν τα πράγματα χειροτέρευαν. Αλλά το Ισραήλ εξέπληξε τον εαυτό του με την απόφαση του να πάει σε πόλεμο» [30].

Οι προκλήσεις που αντιμετώπισε η IDF μετά τον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου ομοιάζουν με την τωρινή αντιπαράθεση στον αμερικανικό στρατό για τον χαρακτήρα του μελλοντικού πολέμου, τη βέλτιστη δομή δυνάμεων και τον ρόλο του Μ1 Abrams σε αυτή τη δομή. Στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου ανεκπαίδευτα πληρώματα αρμάτων Merkava είχαν φτωχές επιδόσεις απέναντι σε υβριδικούς αντιπάλους όμως ο πόλεμος έδωσε έναυσμα για να ξεκινήσει μία συζήτηση για την αναγκαιότητα του ίδιου του Merkava. Ο πόλεμος ανέδειξε τις τρωτότητες του ή την αναγκαιότητα του; Αυτές οι ερωτήσεις συζητήθηκαν και οι απαντήσεις που δόθηκαν εφαρμόστηκαν στις επιχειρήσεις «Cast Lead» και «Protective Edge» [31]. 

Επιχείρηση «Cast Lead» (2008)

Η IDF ενσωμάτωσε πολλά μαθήματα από τον Πόλεμο του 2006 και πρώτο ανάμεσα σ΄ αυτά ήταν ο κρίσιμος ρόλος του Merkava απέναντι σε υβριδικές απειλές εξοπλισμένες με κατευθυνόμενους Α-Τ πυραύλους. Αν και η επιχείρηση «Cast Lead» είχε μικρή διάρκεια έθεσε τα θεμέλια για περαιτέρω αλλαγές και προσαρμογές τόσο στην IDF όσο και στη Hamas και παρείχε εικόνα των αλλαγών στο δόγμα και στην εκπαίδευση που είχαν συμβεί στη μεσοπολεμική περίοδο.

Η επιχείρηση «Cast Lead» ήταν μία τριών εβδομάδων σύγκρουση ανάμεσα στη Hamas και στην IDF που άρχισε στις 27 Δεκεμβρίου 2008. Η ένταση στη Γάζα σιγόβραζε από την αποχώρηση των Ισραηλινών το 2005. Στην περίοδο που ακολούθησε η Hamas διαμαρτυρήθηκε για την απόφαση του Ισραήλ να αποκλείσει τη Γάζα ενώ το Ισραήλ για τις επιθέσεις με ρουκέτες και όλμους στις ισραηλινές πόλεις. Το 2008 η Hamas αύξησε τον αριθμό των επιθέσεων της και η κλιμακούμενη ένταση οδήγησε στην ανάληψη από την IDF της επιχείρησης «Cast Lead» [32].

Η IDF ενσωματώνοντας τα διδάγματα από τον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου ανέπτυξε τις μονάδες με σκοπό να εκτελέσουν ελιγμό συνδυασμένων όπλων. Από την εμπειρία του 2006 η IDF συνειδητοποίησε ότι υβριδικές απειλές όπως η Hezbollah πρέπει να αντιμετωπίζονται με «διακλαδική ενέργεια συνδυασμένων όπλων που επιτρέπει την ενσωμάτωση πυρών και ελιγμού, ειδικά σε ένα περίπλοκο περιβάλλον όπου οι στρατιωτικές επιχειρήσεις διεξάγονται μεταξύ του πληθυσμού» [33]. Κατά τη διάρκεια ενός συνεδρίου το 2009, που διοργάνωσε η IDF, ο αρχηγός του στρατού Υποστράτηγος Avi Mizrachi δήλωσε: «Ένας πόλεμος δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να κινηθούν οι χερσαίες δυνάμεις… Μόνο ο χερσαίος ελιγμός τερματίζει τη σύγκρουση και κερδίζει τον πόλεμο» [34]. Επιπλέον, ο Ταξίαρχος Agay Yehezkeli, διευθυντής του όπλου των τεθωρακισμένων, δήλωσε: «Σε μία μελλοντική σύγκρουση με τη Hezbollah στον Λίβανο η IDF θα πρέπει να διεξάγει μία ταχεία χερσαία επιχείρηση, που θα στηρίζεται κατά κύριο λόγο στα άρματα μάχης, που θα ενεργήσουν βαθιά μέσα στη λιβανέζικη ενδοχώρα» [35]. Τα τμήματα του ισραηλινού στρατού που ενήργησαν στη Γάζα ήταν καλώς εκπαιδευμένα και προετοιμασμένα να εκτελέσουν επιχειρήσεις συνδυασμένων όπλων. «Τα άρματα μάχης και τα βαρέα τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού –που προσαρμόστηκαν και επιβίωσαν απέναντι στους υβριδικούς αντιπάλους με την προσθήκη πρόσθετης θωράκισης- έπαιξαν κρίσιμο ρόλο στην επιχείρηση «Cast Lead» [36]. Τα Merkava χρησιμοποιούμενα σε συνεργασία με το πεζικό παρείχαν προστατευμένη κινητικότητα και πυρά ακριβείας, μειώνοντας τον κίνδυνο και παρέχοντας επιλογές ελιγμού στους διοικητές.

Επιχείρηση «Protective Edge» (2014)

Η IDF ενσωμάτωσε τα διδάγματα από τον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου στην επιχείρηση «Cast Lead» και προσάρμοσε τη δομή δυνάμεων, τον οπλισμό των αρμάτων και τις αντιλήψεις περί συνδυασμένων όπλων. Παρόμοια η Hamas ενσωμάτωσε νέες επιθετικές και αμυντικές τακτικές για να αντιμετωπίσει τον ελιγμό συνδυασμένων όπλων και τα άρματα μάχης Merkava. Παρακάτω αναλύονται οι δυνατότητες της Hamas, εξετάζεται η δομή δυνάμεων της IDF και αξιολογείται η απόδοση του Merkava.

Υβριδική απειλή

Το σύνολο της Λωρίδας της Γάζας βρίσκεται εντός του βεληνεκούς των ισραηλινών αρμάτων και η περιοχή παρέχει ελεύθερα πεδία βολής χωρίς σημαντικές εδαφικές εξάρσεις και πυκνή βλάστηση [37]. Τα αστικά κέντρα είναι πυκνοκατοικημένα δημιουργώντας ζητήματα παράπλευρων απωλειών. Σαν αποτέλεσμα η Hamas σχεδίασε την εκμετάλλευση των κατοικημένων περιοχών για επιθετικούς και αμυντικούς σκοπούς. Οι αστικές περιοχές θα κάλυπταν την κίνηση των δυνάμεων της θα δυσχέραιναν τον εντοπισμό τους. Κατά την προετοιμασία του πεδίου των επιχειρήσεων η Hamas παγίδευσε σπίτια και άλλα κτήρια και χρησιμοποίησε το υπόγειο δίκτυο για να μετακινεί δυνάμεις και εφόδια [38].

Το στρατιωτικό σκέλος της Hamas, οι Ταξιαρχίες Izzedine al-Qassam, έλαβαν σημαντική βοήθεια μέσα και έξω από τη Γάζα [39]. Με βάση την επιτυχία της το 2006 η Hezbollah παρείχε στη Hamas εκπαίδευση στη χρήση Α-Τ και Α/Α πυραύλων και ρουκετών. Η Hamas απέκτησε όπλα και πυρομαχικά με τη βοήθεια της Hezbollah και κατασκεύασε τις ρουκέτες Qassam και μια ποικιλία αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών, αποκτώντας έτσι τα κατάλληλα όπλα για αστικό πόλεμο. Η Hamas κατείχε κατευθυνόμενους Α-Τ πυραύλους (που περιλάμβαναν και Sagger), RPGs (που περιλάμβαναν και RPG-29) και έναν μικρό αριθμό φορητών Α/Α πυραύλων SA-7.

Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Protective Edge» η Hamas απέδειξε τη δυνατότητα της να μαθαίνει και να προσαρμόζεται παρουσιάζοντας μία ποικιλία πολεμικών ικανοτήτων. Κατά τη διάρκεια της μεσοπολεμικής περιόδου η Hamas προστάτευσε καλύτερα τις στρατιωτικές της υποδομές απέναντι σe ισραηλινές επιθέσεις, ανέπτυξε ένα σύστημα υπόγειων σηράγγων και βελτίωσε την αποτελεσματικότητα και τη συνοχή των χερσαίων της δυνάμεων. Πριν την επιχείρηση η Hamas εστίασε την προσοχή της σε τρεις τομείς: στις μονάδες εκτόξευσης ρουκετών, στις χερσαίες δυνάμεις και στο δίκτυο των σηράγγων. Επίσης, κατέβαλε σημαντική προσπάθεια για να συγκροτήσει τις χερσαίες δυνάμεις της σκοπεύοντας να εμποδίσει την IDF να εισέλθει στη Γάζα. Για να το κάνει αυτό ανέπτυξε αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς, αντιαρματικά όπλα, διμοιρίες όλμων και ελεύθερους σκοπευτές. Οι μονάδες εκτοξεύσεως ρουκετών και οι χερσαίες δυνάμεις χρησιμοποίησαν τις σήραγγες για να διεισδύουν στο Ισραήλ και να εξαπολύουν αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Η IDF ανακάλυψε 32 σήραγγες, πολλές από τις οποίες είχαν εξόδους 500 μ. από τα ισραηλινά σύνορα [40].

Η Hamas παρείχε στις ομάδες της RPG, ελαφρά πολυβόλα, τυφέκια εφόδου, χειροβομβίδες και σε κάποιες περιπτώσεις ισραηλινές στολές. Έξι ταξιαρχίες με 2.500 έως 3.500 άνδρες η κάθε μία έλαβαν την αποστολή να αμυνθούν στα σύνορα απέναντι σε μία εισβολή της IDF. Οι ταξιαρχίες υπήχθησαν σε έναν περιφερειακό διοικητή και περιλάμβαναν πεζικό, πολλαπλούς εκτοξευτές ρουκετών, όλμους, αντιαρματικά όπλα και ελεύθερους σκοπευτές. Η Hamas έθεσε ως προτεραιότητα να προετοιμάσει τις δυνάμεις της για αγώνα εκ του συστάδην και άμεση εμπλοκή με τις δυνάμεις της IDF. Ήταν έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν Α-Τ όπλα μικρού βεληνεκούς και κατευθυνόμενους Α-Τ πυραύλους, ενσωμάτωσαν στο σχέδιο τους αυτοσχέδιες εκρηκτικές συσκευές και προσάρμοσαν τα Α-Τ τους όπλα και τους ελεύθερους σκοπευτές για χρήση μέσα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Μετακινούνταν μεταξύ κρίσιμων υποδομών χρησιμοποιώντας ένα περίπλοκο δίκτυο από σήραγγες και άλλες οδούς.

Δομή δυνάμεων και το άρμα μάχης

Καθώς η Hamas προσάρμοζε τις τακτικές της μεταξύ των επιχειρήσεων «Cast Lead» και «Protective Edge» η ηγεσία της iDF συζητούσε τη δομή δυνάμεων που θα αντιμετώπιζε καλύτερα τις εχθρικές δυνατότητες. Αυτές οι συζητήσεις ακολούθησαν τις ίδιες γραμμές πάνω στις οποίες γίνονται παρόμοιες συζητήσεις στον αμερικανικό στρατό σήμερα για τον μελλοντικό χαρακτήρα του πολέμου και τη δομή δυνάμεων που θα ανταποκρίνεται σε αυτόν [41]. Η αναθεωρητική σχολή υποστήριζε ότι η IDF θα έπρεπε να επενδύσει κατά προτεραιότητα στην αεροπορία, στη συλλογή πληροφοριών, στις ειδικές δυνάμεις, στα όπλα ακριβείας μακρού πλήγματος και στον κυβερνοπόλεμο. Η συντηρητική σχολή εξέφραζε ανησυχίες ότι η ανάπτυξη των παραπάνω δυνατοτήτων θα γινόταν σε βάρος των συμβατικών χερσαίων δυνάμεων, πράγμα το οποίο θα αδυνάτιζε την IDF και θα την καθιστούσε υπερβολικά εξαρτημένη από την τεχνολογία. Ο αρχηγός της IDF Αντιστράτηγος Benny Grantz δήλωσε ότι η IDF πιθανόν δεν θα αντιμετώπιζε μία συμβατική στρατιωτική δύναμη στο προβλεπτό μέλλον, ούτε θα διεξήγαγε ελιγμούς χερσαίων δυνάμεων μεγάλης κλίμακας στην ενδοχώρα του αντιπάλου. Στις απόψεις του έλαβε τη στήριξη του πρώην διευθυντή του όπλου των τεθωρακισμένων Ταξίαρχου Avigdor Klein ο οποίος υποστήριξε τη μείωση των τεθωρακισμένων δυνάμεων και του Ταξίαρχου Gal Hirsh, διοικητού μεραρχίας στον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου και υποδιοικητή της Διοίκησης Επιχειρήσεων σε Βάθος. Ο Hirsh υποστήριξε ότι η χρήση ειδικών δυνάμεων υποστηριζόμενων από άριστες πληροφορίες θα παρείχε την καλύτερη απάντηση στις απειλές που μπορούσαν να προέλθουν από τις διάφορες τρομοκρατικές οργανώσεις [42].

Η εντονότερη κριτική στην αναθεωρητική σχολή προήλθε από τον διοικητή της Βόρειας Διοίκησης Υποστράτηγο Gershon Hacohen, έναν συντηρητικό στη σκέψη αλλά εξωστρεφή αξιωματικό. Ο Hacohen υποστήριξε ότι η IDF είχε γίνει υπερβολικά εξαρτημένη από την τεχνολογία και έχασε τη δημιουργικότητα της στο να αντιμετωπίζει νέες απειλές:

«Το στρατιωτικό δόγμα είναι προϊόν κουλτούρας, δεν είναι ποτέ παγκόσμιο αλλά συνδέεται απόλυτα με συγκεκριμένο χώρο και χρόνο. Για χρόνια το σήμα κατατεθέν της IDF ήταν η πρωτοβουλία και η δημιουργικότητα των μελών της. Αντί για την τέχνη του πολέμου σήμερα η IDF έχει εμμονή με την επιστήμη του πολέμου –στατιστικές και αριθμοί των στόχων που χτυπήθηκαν- αλλά αυτό δεν καταφέρνει στο τέλος να μετρήσει την αποτελεσματικότητα. Η IDF πρέπει να διατηρήσει τη δυνατότητα της να προσαρμόζεται στις αλλαγές, όπως κάνουν κάποιοι από τους αντίπαλους της. Η τεχνολογία δεν είναι η λύση για τα πάντα!» [43].

Ο Hacohen προειδοποίησε να μην παραμελήσει η IDF τη δυνατότητα της να αναπτύσσει στρατιωτική μάζα. Ένας «έξυπνος και μικρός στρατός βασισμένος σε ειδικές δυνάμεις είναι ένα ωραίο σλόγκαν αλλά κάποιες φορές οι καταστάσεις απαιτούν επιχειρήσεις μεγάλων δυνάμεων» [44].

Μια αλλαγή στην εσωτερική πολιτική σκηνή ενέτεινε την αντιπαράθεση. Μεγάλες διαδηλώσεις το 2011 έδειξαν την αλλαγή στις προτεραιότητες της ισραηλινής κοινής γνώμης, η οποία ζητούσε «περισσότερο βούτυρο και λιγότερα κανόνια» και απαιτούσε από την IDF να είναι περισσότερο αποτελεσματική και λιγότερο ακριβή [45]. Οι πιέσεις στον προϋπολογισμό επηρέασαν τις συζητήσεις για τον μελλοντικό χαρακτήρα του πολέμου. Δραματικές περικοπές στις αμυντικές δαπάνες ανάγκασαν την IDF να επιλέξει μεταξύ των δύο: να ενδυναμώσει τις διαπιστωμένες αδυναμίες της –ιδίως τις χερσαίες δυνάμεις ελιγμού- ή να ενδυναμώσει άλλες δυνατότητες της π.χ. τα πυρά μακρού πλήγματος, τη συλλογή πληροφοριών, τον κυβερνοπόλεμο και τις ειδικές δυνάμεις [46]. Οι δυσκολίες του προϋπολογισμού απείλησαν την ανάπτυξη μελλοντικών θωρακισμένων πλατφορμών, την ενσωμάτωση συστημάτων ενεργής προστασίας, τον αριθμό των τεθωρακισμένων μονάδων και την εκπαίδευση τους.

Μετά την επιχείρηση «Cast Lead» και καθώς η στρατιωτική ηγεσία συζητούσε το μέλλον των αρμάτων μάχης η IDF έκανε σημαντικές βελτιώσεις στους τεθωρακισμένους της σχηματισμούς και στο Merkava Mk IV.

Βασισμένη στην εμπειρία του Δεύτερου Πολέμου του Λιβάνου η IDF προέβλεψε ότι οι μελλοντικές απειλές θα διατηρούσαν χαμηλές υπογραφές διασπειρόμενες μέσα σε πληθυσμούς, θα προετοίμαζαν αφανείς οχυρωμένες θέσεις, θα διεξήγαγαν άμυνα σε βάθος με Α-Τ πυραύλους και ρουκέτες και θα συνέχιζαν να χρησιμοποιούν τακτικές ανταρτοπολέμου και υπόγειου πολέμου. Η IDF κατέληξε ότι θα έπρεπε να διαθέτει τις παρακάτω επιχειρησιακές δυνατότητες:

• Να μπορεί να αντιμετωπίσει εχθρικές αντιαρματικές ικανότητες.
• Να μπορεί να εκτελέσει διοίκηση και έλεγχο σε ένα κόσμο γεμάτο από δεδομένα και δυνατότητες.
• Να μπορεί να διεξάγει μάχη σε «κλειστό περιβάλλον».
• Να μπορεί να εκτοξεύσει ταχύ και ακριβές πυρ. [47]

Με βάση αυτήν την εκτίμηση η IDF εξέλιξε και υιοθέτησε ένα καινοτόμο αντιαρματικό σύστημα ενεργής προστασίας, βελτίωσε τα πυρομαχικά για αγώνα σε κλειστό περιβάλλον και ενσωμάτωσε ένα λόχο υποστηρίξεως στο τακτικό συγκρότημα για να διευκολύνει την κίνηση και την επιβιωσιμότητα των αρμάτων. Τα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης ξεκίνησαν μετά τον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου και καρποφόρησαν στη διάρκεια της επιχείρησης «Protective Edge».

Ελιγμός συνδυασμένων όπλων

Αν και οι μεταβλητές της αποστολής, του εχθρού, του εδάφους, του καιρού, των φιλίων δυνάμεων, της υποστήριξης, του χρόνου και των παράπλευρων απωλειών στο τέλος καθόρισαν τον τρόπο ενεργείας της IDF, οι ενέργειες που διεξήγαγε κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Protective Edge» ήταν σύμφωνες με την ιδέα του ελιγμού συνδυασμένων όπλων. Οι μονάδες της IDF χρησιμοποίησαν τα άρματα Merkava, τεθωρακισμένα οχήματα πεζικού, αποβιβασμένο πεζικό και τεθωρακισμένο μηχανικό, με υποστήριξη αεροπορίας και πυροβολικού για να διεξάγουν ελιγμό συνδυασμένων όπλων ώστε να καταλάβουν, να εντοπίσουν και να καταστρέψουν σήραγγες τόσο στο πεδίο της μάχης όσο και μεταξύ των συνόρων [48].

Ο σκοπός της IDF ήταν να καταστρέψει κρίσιμα δίκτυα σηράγγων της Hamas και να αποκαταστήσει την ασφάλεια των πολιτών του Ισραήλ από επιθέσεις με ρουκέτες σε τρεις φάσεις:

Φάση 1: Διάρρηξη της πρώτης αμυντικής γραμμής του αντιπάλου και απώθηση του από τις αμυντικές θέσεις που κατείχε (εικόνα 3). Οι μονάδες της IDF ελίσσονται επιθετικά και συγκεντρώνουν ισχύ πυρός για να υπερνικήσουν εχθρικά εμπόδια. Τα μέσα του μηχανικού εκκαθαρίζουν λωρίδες για να διέλθουν οι δυνάμεις ελιγμού όποτε αυτό είναι αναγκαίο.

Η IDF ενσωμάτωσε έναν λόχο υποστηρίξεως –που αποτελούνταν από μία διμοιρία παρατήρησης για να βοηθήσει στον εντοπισμό του εχθρού, μία διμοιρία αναγνώρισης για να ανιχνεύσει οδούς προσπέλασης και μία διμοιρία όλμων για να παρέχει πυρά υποστηρίξεως- στο τακτικό συγκρότημα του τάγματος για να ενισχύσει την ικανότητα του να διεξάγει ελιγμό συνδυασμένων όπλων.

Φάση 2: Κατάληψη του αντικειμενικού σκοπού και εξουδετέρωση των απειλών. Αφού η πρώτη γραμμή άμυνας έχει διαρρηχθεί μονάδες ελιγμού συνδυασμένων όπλων εξασφαλίζουν την περίμετρο του αντικειμενικού σκοπού και καταστρέφουν εχθρικούς στόχους (εικόνα 4).

Φάση 3: Κατάληψη και εκκαθάριση σημαντικών υποδομών και καταστροφή εχθρικών στόχων. Αφού το τακτικό συγκρότημα εξασφαλίσει τον αντικειμενικό σκοπό στοιχεία πεζικού διεξάγουν αποστολές ανάλογες με τις επιχειρησιακές απαιτήσεις (εικόνα 5).

Η IDF ενσωμάτωσε τις τεθωρακισμένες της μονάδες σε συγκροτήματα συνδυασμένων όπλων μαζί με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (ΜΕΑ), αεροπορικά μέσα, πυροβολικό και προηγμένα μέσα συλλογής πληροφοριών για να αποκτήσει την πρωτοβουλία των επιχειρήσεων και να συγκεντρώσει μαχητική ισχύ ημέρα και νύχτα. Αντίθετα με το 2006 η IDF ήταν προετοιμασμένη να διεξάγει ελιγμό συνδυασμένων όπλων πριν από την έναρξη της επιχείρησης «Cast Lead».

Η χερσαία εκστρατεία

Η IDF ξεκίνησε τις χερσαίες επιχειρήσεις στις 8 Ιουλίου 2014. Κατά την αρχική αεροπορική φάση (10 ημέρες) η ισραηλινή αεροπορία προσέβαλλε 1.950 στόχους στη Λωρίδα της Γάζας και έριξε εκατοντάδες τόνους πυρομαχικών. Επειδή η αεροπορία δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει την απειλή των σηράγγων από τον αέρα η IDF πέρασε στις χερσαίες επιχειρήσεις και εισχώρησε δύο μίλια μέσα στη Λωρίδα της Γάζας με σχηματισμούς επιπέδου ταξιαρχίας ενισχυμένους με μηχανικό και στοιχεία των ειδικών δυνάμεων (εικόνα 6) [49].

Πίνακας 4

IDF - Νότια Διοίκηση

162η Τεθωρακισμένη Μεραρχία  (βόρειο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας) 401η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία        Merkava Mk 4 με Trophy Ταξιαρχία Πεζικού Nahal Επιστρατευόμενη Ταξιαρχία        Σχολή Αξιωματικών

36η Τεθωρακισμένη Μεραρχία (κεντρικό/νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας) 7η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία        κεντρικά/νότια-κεντρικά Ταξιαρχία Αλεξιπτωτιστών        κεντρικά Ταξιαρχία Πεζικού Golani        κεντρικά

Μεραρχία Gaza Σύνορα και νότιο τμήμα της Λωρίδας της Γάζας Ταξιαρχία Ασφαλείας Gefen Ταξιαρχία Ασφαλείας Katirf Ταξιαρχία Πεζικού Givati 188η Τεθωρακισμένη Ταξιαρχία

Μονάδες Μηχανικού Ειδικών Επιχειρήσεων Yahalom

Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων Maglan

Η ισραηλινή χερσαία φάση των επιχειρήσεων είχε δύο κύριους στόχους: να προκαλέσει φθορά στο υπόγειο δίκτυο της Hamas και να καταστρέψει τις δυνάμεις της και τις υποδομές της. Οι τεθωρακισμένοι σχηματισμοί έβαλλαν από ασφαλείς αποστάσεις για να απομειώσουν τη δύναμη της Hamas. Στη συνέχεια άρματα μάχης και μπουλντόζες D-9 εισχώρησαν στις θέσεις της Hamas και το πεζικό που ακολουθούσε εκκαθάρισε τα κτήρια και αναζήτησε σήραγγες και όπλα. Η IDF χρησιμοποίησε με επιτυχία τον ελιγμό συνδυασμένων όπλων για να προσεγγίσει με ταχύτητα και να καταστρέψει εχθρικούς στόχους, να καταλάβει κρίσιμες υποδομές και να καταστρέψει ένα σημαντικό τμήμα του υπόγειου δικτύου της Hamas [50].

Άρμα μάχης

Ο Δεύτερος Πόλεμος του Λιβάνου και η επιχείρηση «Cast Lead» έδειξαν τους κινδύνους από τους εχθρικούς Α-Τ κατευθυνόμενους πυραύλους. Οι απώλειες των Merkava στον Λίβανο οδήγησαν στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση συστημάτων ενεργής προστασίας. Η IDF υιοθέτησε το σύστημα ενεργής προστασίας (Active Protection System – APS) Trophy, το οποίο εξελίχθηκε από τη Rafael Advanced Systems Limited (γνωστό επίσης ως Windbreaker και Aspro A) τον Δεκέμβριο του 2010 μετά από ένα περιστατικό στη Λωρίδα της Γάζας όπου ένας Α-Τ πύραυλος χτύπησε ένα ισραηλινό άρμα. Το APS Trophy χρησιμοποιεί ένα δίκτυο τεσσάρων ραντάρ που καλύπτουν περιμετρικά το άρμα [51]. Τα ραντάρ είναι ενσωματωμένα στο σύστημα διαχείρισης μάχης του Merkava Mk IV και ανιχνεύουν άμεσα έναν πύραυλο ή άλλο βλήμα που εκτοξεύεται εναντίον του άρματος. Εάν εξοπλιστεί και με ένα σύστημα ανίχνευσης ακτινοβολίας λέιζερ το σύστημα θα μπορεί να εντοπίσει τη θέση της απειλής πριν την εκτόξευση του πυραύλου (κατευθυνόμενοι Α-Τ πύραυλοι όπως το Kornet-E χρησιμοποιούν ακτινοβολία λέιζερ για την κατεύθυνση τους) [52]. Το σύστημα ενημερώνει το πλήρωμα για τη θέση από την οποία εκτελέστηκε η βολή, ακόμη και όταν ο πύραυλος είναι στον αέρα, επιτρέποντας το να καταστείλει ή να εξουδετερώσει την απειλή.

Χρησιμοποιώντας δικτυοκεντρική διασυνδεσιμότητα η θέση του στόχου μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα οπλικά συστήματα του σχηματισμού. Ο μηχανισμός εξουδετέρωσης του Trophy –που ενεργοποιείται όταν το βλήμα πλησιάσει σε μία συγκεντρωμένη απόσταση από το άρμα- χρησιμοποιεί πολλαπλά εκρηκτικά βλήματα για να αντιμετωπίσουν τον εισερχόμενο πύραυλο. Τοποθετημένοι σε μία περιστρεφόμενη βάση οι εκτοξευτήρες στρέφονται προς την κατεύθυνση της εισερχόμενης απειλής και εκτοξεύουν μία μάζα λιωμένων θραυσμάτων για να την καταστρέψουν. Το σύστημα Trophy θεωρείτε το μόνο αποτελεσματικό αντίμετρο εναντίον βλημάτων με διπλή κεφαλή όπως το RPG-29. Μπορεί να εμπλέξει ταυτόχρονα πολλαπλές απειλές που έρχονται από διαφορετικές κατευθύνσεις και είναι αποτελεσματικό σε κινητές ή σταθερές πλατφόρμες [53].

Μαζί με το APS η IDF ενσωμάτωσε δύο νέα πυρομαχικά αρμάτων για αυξήσει την αποτελεσματικότητα τους σε αστικά περιβάλλοντα: το βλήμα 120 χλστ. Kalanit (βλήμα Μ329 πολλαπλού ρόλου εναντίον προσωπικού/υλικού) και το βλήμα 120 χλστ. Hatzav (βλήμα Μ339 υψηλής εκρηκτικότητας, πολλαπλού ρόλου). Η IML ανέπτυξε το Kalanit αφού ανέλυσε τα διδάγματα από τον Δεύτερο Πόλεμο του Λιβάνου και την επιχείρηση «Cast Lead». Το βλήμα παρέχει τη δυνατότητα στο πλήρωμα να επιλέξει μεταξύ δύο διαμορφώσεων. Στην πρώτη βάλλεται πάνω από φίλιο προσωπικό, εκρήγνυται στον αέρα και διασκορπίζει χιλιάδες θανατηφόρα θραύσματα. Στη δεύτερη χρησιμοποιείται εναντίον οχυρωμένων θέσεων όπου το βλήμα εισχωρεί πριν εκραγεί [54].

Το βλήμα Hatzav έχει μία πολυχρηστική κεφαλή που παρέχει μία ευέλικτη λύση σε αστικές περιοχές. Το Μ339 χρησιμοποιεί ένα ηλεκτρονικό σύστημα πυροδότησης και έχει τρεις διαμορφώσεις: έκρηξη με επαφή με καθυστέρηση, έκρηξη με επαφή στιγμιαία και έκρηξη στον αέρα. Στην επιλογή έκρηξη με επαφή με καθυστέρηση το βλήμα διεισδύει στον στόχο (όπως για παράδειγμα διπλής ενίσχυσης τοίχος από σκυρόδεμα ή ελαφρό θωρακισμένο όχημα) και εκρήγνυται στο εσωτερικό, απελευθερώνοντας χιλιάδες θραύσματα. Στην στιγμιαία έκρηξη με επαφή το βλήμα ανοίγει μία τρύπα σε έναν διπλο-ενισχυμένο τοίχο από σκυρόδεμα. Δύο βλήματα αρκούν για να δημιουργήσουν ένα κενό που να επιτρέπει στο πεζικό να εισέλθει. Στη διαμόρφωση έκρηξη στον αέρα το βλήμα εμπλέκει Α-Τ ή πεζικό που είναι σε ακάλυπτο έδαφος ή κρύβονται πίσω από κάποιο ύψωμα ή πίσω από τοίχους [55].

Χρησιμοποίηση και απόδοση του Merkava

Το Merkava Mk IV έπαιξε κεντρικό ρόλο στον ελιγμό συνδυασμένων όπλων κατά την επιχείρηση «Protective Edge», παρέχοντας την προστασία και την κινητικότητα που απαιτούνται για να καταληφθούν τα δίκτυα των τούνελ και να απωθηθούν ή να εξοντωθούν οι μαχητές της Hamas. Η μάχη στη Shuja’iya –μια περιοχή της πόλης της Γάζας δίπλα στα σύνορα με το Ισραήλ- παρέχει μία ιδέα για την χρησιμοποίηση των Merkava σε κατοικημένο τόπο και για την αμυντική προετοιμασία της Hamas. Η μάχη άρχισε στις 19 Ιουλίου και δύο ημέρες μετά το Ισραήλ ξεκίνησε τη χερσαία του επίθεση [56].

Η μάχη άρχισε όταν Ισραηλινοί στρατιώτες υποστηριζόμενοι από άρματα Merkava εισήλθαν στην πυκνοκατοικημένη Shuja’iya. Συνάντησαν σημαντική αντίσταση από μαχητές της Hamas που έβαλλαν Α-Τ πυραύλους, RPGs και άλλα όπλα από σπίτια και κτίρια. Η Hamas είχε αναπτύξει μία εκτεταμένη τρομοκρατική υποδομή σε όλη την περιοχή. Σύμφωνα με την εκτίμηση της IDF περισσότερες από 140 ρουκέτες βλήθηκαν από αυτήν την περιοχή προς το Ισραήλ κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Protective Edge».

Συμμετέχοντες στην επιχείρηση «Protective Edge» δήλωσαν: «Αυτή δεν ήταν η Hamas του 2008 αλλά μία περισσότερο οργανωμένη δύναμη που είχε υιοθετήσει πολλές από τις τακτικές και τα όπλα που αντιμετωπίσαμε στις άγριες αστικές μάχες στον Λίβανο το 2006». Ένας αξιωματικός δήλωσε ότι ποτέ δεν είχε δει τη Hamas «έτσι πριν… ο εξοπλισμός και οι τακτικές της έμοιαζαν με της Hezbollah» [57]. Η Hamas στη Shuja’iya χρησιμοποίησε αντιαρματικές ενέδρες και αυτοσχέδιες εκρηκτικές συσκευές (IEDs) και δεν υποχώρησε αμέσως όπως σε προηγούμενες συμπλοκές. Η Hamas χρησιμοποίησε Α-Τ πυραύλους (που περιλάμβαναν Kornet και RPG-29) και παγίδευσε τις εισόδους σπιτιών και σηράγγων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα των βελτιωμένων δυνατοτήτων της ήταν η καταστροφή ενός ισραηλινού ΤΟΜΠ από Α-Τ πύραυλο που σκότωσε εφτά στρατιώτες. Συνολικά 13 Ισραηλινοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στη Shuja’iya. Η 7ωρη μάχη έληξε με συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Η μάχη της Shuja’iya κατέδειξε τις δυνατότητες ενός υβριδικού αντιπάλου που κατέχει σημαντικές αντιαρματικές δυνατότητες, μπορεί να περιορίσει την κινητικότητα του αντιπάλου με τη χρήση IEDs και χρησιμοποιεί το αστικό περιβάλλον για να αντλήσει πλεονεκτήματα [58]. Τα άρματα μάχης Merkava παρείχαν προστασία στις μονάδες της IDF καθώς αυτές διεξήγαγαν επιχειρήσεις σε πυκνοκατοικημένο περιβάλλον.

Το Merkava έπαιξε κεντρικό ρόλο στον ελιγμό συνδυασμένων όπλων κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Protective Edge». Τα Merkava χρησιμοποιήθηκαν για να ασφαλίσουν την περίμετρο αστικών περιοχών, παρείχαν προστατευμένη ισχύ πυρός κατά την κατάληψη των δικτύων σηράγγων, ανέτρεψαν τις προετοιμασμένες αμυντικές θέσεις της Hamas και επέτρεψαν στο πεζικό να εισέλθει και να εκκαθαρίσει κτήρια [59].

Η Hamas ήταν περισσότερο αποτελεσματική και επιθετική σε σχέση με προηγούμενες συγκρούσεις εκπλήσσοντας τους Ισραηλινούς με το συντονισμένο πυρ που μπορούσε να εκτοξεύσει. Αν και οι σχηματισμοί της IDF νίκησαν στις περισσότερες μάχες εκ του συστάδην οι μαχητές της Hamas επέφεραν απώλειες ακόμη και στους καλύτερους ισραηλινούς σχηματισμούς αρμάτων ή πεζικού. Βασικό σημείο προσοχής της Hamas σε αυτή την επιχείρηση ήταν ο αγώνας εναντίον του Merkava. Η Hamas δημιούργησε ειδικές αντιαρματικές μονάδες εξοπλισμένες με μια ποικιλία Α-Τ όπλων που περιλάμβαναν RPG-7, το διπλής κεφαλής RPG-29, Malyutka (σύμφωνα με αναφορές), Konkurs, Fagot και εκδόσεις του Kornet [60]. Η Hamas υιοθέτησε μία πολυστρωματική τακτική απέναντι στo Merkava εμπλέκοντας το από μεγάλη απόσταση με Α-Τ πυραύλους και ταυτόχρονα αναπτύσσοντας στοιχεία Α-Τ με όπλα μικρού βεληνεκούς για αγώνα εκ του πλησίον. Επίσης χρησιμοποίησε IEDs και νάρκες εναντίον των σχηματισμών Merkava για να τους παρασύρει σε προετοιμασμένες ενέδρες όπου «χρησιμοποιήθηκαν όλων των ειδών τα αντιαρματικά όπλα» [61].

Το Merkava IV εξοπλισμένο με το Trophy αποδείχτηκε κρίσιμο στην αντιμετώπιση των αντιαρματικών δυνατοτήτων της Hamas. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Protective Edge» ένα σύνολο 571 Merkava χρησιμοποιήθηκε με διάφορες αποστολές: 439 ως μέρος των επιθετικών επιχειρήσεων, 66 σε αμυντικούς ρόλους στη Λωρίδα της Γάζας και 66 σε συνήθεις επιχειρήσεις στη Βόρεια Διοίκηση. Τα Merkava έβαλλαν 22.269 βλήματα συμπεριλαμβανομένων των πολλαπλού ρόλου Μ339. Κανένα Merkava δεν καταστράφηκε και το Trophy αναχαίτισε τέσσερις Α-Τ πυραύλους [62]. Οι ισραηλινές μονάδες τεθωρακισμένων είχαν 14 νεκρούς, 9 βαριά τραυματίες, 12 τραυματίες και 219 με ελαφρά τραύματα. Το Trophy αποδείχτηκε ως το μέσο που διευκολύνει την επίθεση επιτρέποντας σε τεθωρακισμένους σχηματισμούς να ελιχθούν με ταχύτητα στο βάθος του αντιπάλου αίροντας τους περιορισμούς που βάζουν οι εχθρικοί Α-Τ πύραυλοι.

Συμπέρασμα

Στο επιχειρησιακό επίπεδο η επιχείρηση «Protective Edge» ήταν επιτυχημένη. Η IDF με επιτυχία ενσωμάτωσε αλλαγές στη δομή δυνάμεων της, στον ελιγμό συνδυασμένων όπλων και στις δυνατότητες του Merkava. Θα ήταν σοφό για τον αμερικανικό στρατό να αναλύσει την επιχείρηση για να αποκτήσει πληρέστερη αντίληψη σε ότι αφορά τις τάσεις των υβριδικών απειλών, τις προκλήσεις στη δομή δυνάμεων, την επικαιρότητα του ελιγμού συνδυασμένων όπλων και τον ρόλο του άρματος μάχης.

Σημειώσεις

[20] Η εργασία αυτή εξετάζει την επιχείρηση «Protective Edge» ως περίπτωση μελέτης για να απαντήσει στο πρόβλημα που τέθηκε. Η επιχείρηση «Pillar of Defense» δεν εξετάζεται επειδή η IDF δεν διεξήγε χερσαίες επιχειρήσεις.

[21] Rand H. Fishbein «Tank Tops and Heavy Metal: Armor’s Enduring Appeal on the Modern Middle

Eastern Battlefield,» Ariel Center for Policy Research, ACPR Policy Paper no. 156, σ.10.

[22] ό.π., σ. 1.

[23] ό.π.

[24] ό.π.

[25] Amos Harel και Avi Issacharoff, 34 Days: Israel, Hezbollah and the War in Lebanon (New York

City, NY: Palgrave Macmillan, 2008), σ. 43.

[26] Lazar Berman, «The Lessons of the Second Lebanon War,» American Enterprise Institute Online,

12 Αυγούστου 2011.

[27] Harel και Issacharoff, 34 Days, σ. 43.

[28] ό.π., σ. 60.

[29] ό.π.

[30] ό.π., σ. 73.

[31] ό.π., σσ. 60, 246.

[32] Johnson, «Hard Fighting,» σ. 96.

[33] ό.π., σ. 126.

[34] ό.π., σ. 124.

[35] ό.π.

[36] ό.π., σ. 134.

[37] ό.π., σ. 101.

[38] ό.π., Yoram Cohen και Jeffrey White, «Hamas in Combat: The Military Performance of the

Palestinian Islamic Resistance Movement,» The Washington Institute for Near East Policy, Policy

Focus no. 97, σ. 10, Ανχης Scott C. Farquhar, γενικός επιμελητής, Back to Basics: A Study of

the Second Lebanon War and Operation Cast Lead (Fort Leavenworth, KS: Combined Studies

Institute Press, 2009), σ. 69.

[39] Δρ. Jeffrey White, υψηλόβαθμος αναλυτής, The Washington Institute for Near East Policy, συνέντευξη με τον συγγραφέα, Alexandria, VA, Φεβρουάριος 2015. Η συζήτηση βοήθησε σημαντικά τον συγγραφέα να κατανοήσει τη σύνθεση και τις ενέργειες τηςHamas κατά τη διάρκεια της επιχείρησης «Cast Lead». Ο Δρ. White ως ένας από τους βασικούς αναλυτές για τη τις επιχειρήσεις της Hamas στη Λωρίδα της Γάζας, παρείχε τη βαθύτατη κατανόηση του σε σχέση με το επιχειρησιακό περιβάλλον.

[40] Jeffrey White, «The Combat Performance of Hamas in the Gaza War of 2014,» CTC Sentinel 7, no. 9, 29 Σεπτεμβρίου 2014, σσ. 1–2.

[41] Τον Δεκέμβριο του 2013, το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών Begin–Sadat, ένα κορυφαίο ισραηλινό think tank, οργάνωσε ένα συνέδριο για να συζητηθεί αυτό το ζήτημα, η παρούσα εργασία υιοθετεί τις συμβάσεις και την ορολογία αυτού του συνεδρίου για τη συντηρητική και αναθεωρητική σχολή σκέψης για την ανάλυση του ανάλογου θέματος στον αμερικανικό στρατό.

[42] BESA Staff, «Was it a Mistake to Downsize and Deemphasize Israel’s Ground Forces?»

[43] ό.π.

[44] ό.π.

[45] ό.π.

[46] Eitan Shamir και Δρ. Eado Hecht, «Neglect of IDF Ground Forces: A Risk to Israel’s Security,»

BESA Center Perspectives Paper no. 225, The Begin–Sadat Center for Strategic Studies, Ramat Gan,

Israel, 2014.

[47] Το Όπλο των Τεθωρακισμένων στο Ισραήλ ανέπτυξε μία φόρμα διαφανειών για τις αναφορές μετά την ενέργεια ώστε να μοιράζεται τα σημαντικά σημεία με τον αμερικανικό στρατό. Ο Δρ. Richard Williams της DIA έδωσε αυτή τη φόρμα στον συγγραφέα για να τη χρησιμοποιήσει σε αυτήν την εργασία. Συνέντευξη του Richard Williams, αναλυτή για τη Μέση Ανατολή στη DIA, με τον συγγραφέα, στην έδρα της DIA, Washington, DC, Φεβρουάριος 2015, Σχης Ido Haim, «The Armor Corps on Operation Protective Edge,» PowerPoint Presentation, Army Maneuver Center of Excellence, Fort Benning, GA, 2014.

[48] Yiftah S. Shapir και Gal Perel, «Subterranean Warfare: A New-Old Challenge,» INSS, Νοέμβριος

2014, [Πρόσβαση 28 Απριλίου 2014], http://www.inss.org.il/uploadImages/systemFiles/Subterranean%20Warfare_%20A%20New-Old%20Challenge.pdf

[49] Elad Popovich, «A Classical Analysis of the 2014 Israel–Hamas Conflict,» CTC Sentinel 7, no. 11,

10 Δεκεμβρίου 2014, σ. 21.

[50] ό.π.

[51] «Israeli Active Protection Systems for Armored Vehicles,» Defense Update: Online Defense

Magazine, 9 Ιουνίου 2010.

[52] «Russian Kornet Anti-Tank Missile FAQ,» ABC News, 27 Μαρτίου 2014, [Πρόσβαση 26 Φεβρουαρίου 2015, http://abcnews.go.com/International/story?id=79586&page=1

.

[53] «Israel Active Protection Systems for Armored Vehicles.»

[54] «The New M339 Kalanit 120mm Multi-Purpose Tank Round is Empowering the IDF Armored

Corps Capabilities in Dealing with the On-Going Terror from the Gaza Strip,» Defense-Aerospace.

com, 24 Ιανουαρίου 2011, [Πρόσβαση 26 Φεβρουαρίου 2015], http://www.defense-aerospace.com/article-view/release/121977/israeli-army-introduces-new-120mm-tank-round.html

http://www.jpost.com/Video-Articles/Video/Mid-air-blast-tank-shell-winner-of-Defense-Prize.

[55] «Israeli Military Orders New Tank Rounds,» United Press International, 1 Αυγούστου 2011, [Πρόσβαση 26 Φεβρουαρίου 2015], 
http://www.upi.com/Defense-News/2011/%2008/01/Israeli-militaryorders-new-tank-rounds/55481312215698.

[56] Times of Israel Staff, «IDF Releases Details on Shejaiya Battle in which 7 Soldiers Died July 20,»

The Times of Israel, 22 Αυγούστου 2014.

[57] Christa Case Bryant, «Why Hamas is a More Formidable Foe in Gaza This Time,» The Christian

Science Monitor, 25 Ιουλίου 2014.

[58] ό.π., Karin Laub και Tia Goldenberg, «Gaza’s Deadliest Day: Fierce Ground Battle Over Hamas

Stronghold Kills 13 Israeli Soldiers, 65 Palestinians,» National Post, 20 Ιουλίου 2014.

[59] Haim, «The Armor Corps,» διαφάνεια 33.

[60] White, «The Combat Performance of Hamas in the Gaza War of 2014,» σ. 3.

[61] ό.π.

[62] Haim, «The Armor Corps,» διαφάνεια 4.

Σχετικές αναρτήσεις

Άρματα Μάχης, Υβριδικός Πόλεμος και η Πρόσφατη Ισραηλινή Εμπειρία (Ι)

Άρματα Μάχης, Υβριδικός Πόλεμος και η Πρόσφατη Ισραηλινή Εμπειρία (ΙΙΙ)