Η Οικοδόμηση της Δυνατότητας Συνεργασίας του Αμερικανικού Στρατού με την Peshmerga

Ο αμερικανικός και άλλοι στρατοί παρέχουν εκπαίδευση και εξοπλισμό στην κουρδική Peshmerga. Στο παρακάτω άρθρο ο Matthew Canclan δίνει μία εικόνα της Peshmerga και σκιαγραφεί τα προβλήματα που ανακύπτουν στις προσπάθειες του αμερικανικού στρατού να εκπαιδεύσει συμμαχικές και συνεργαζόμενες στρατιωτικές δυνάμεις. Ο Matthew Canclan υπήρξε αξιωματικός του πυροβολικού των πεζοναυτών και υπηρέτησε στο Αφγανιστάν. Τώρα είναι υποψήφιος διδάκτορας στις διεθνείς σχέσεις και σπουδές ασφαλείας στο ΜΙΤ.

Πόσο καλά ένας Κούρδος μπορεί να κάνει εκτάσεις – ανατάσεις με αναπήδηση; Η ερώτηση μπορεί να φαίνεται αστεία αλλά η άσκηση αυτή είναι ένα καλό μέτρο για να εκτιμήσει κανείς πόσο πειθαρχημένη είναι μία ομάδα στρατιωτών. Μπορεί να είναι μία απλή άσκηση για να την  εκτελέσει κανείς μόνος του αλλά για να εκτελεστεί ομαδικά χρειάζεται μία έστω ελάχιστη παρακίνηση και ομοιομορφία. Εάν το κίνητρο που έχεις δεν επαρκεί για να κάνεις εκτάσεις – ανατάσεις με ρυθμό τότε, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα επαρκεί και για να σταθείς απέναντι στα πυρά του εχθρού. Συγκρίνετε την εκτέλεση αυτής της άσκησης από Αφγανούς αστυνομικούς με οποιαδήποτε αμερικανική μονάδα και θα καταλάβετε την αξία της ως κριτηρίου αξιολόγησης. Σε ένα πρόσφατο ταξίδι στην Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν (Kurdistan Regional Government – KRG) στο βόρειο Ιράκ είχα την ευκαιρία να παρατηρήσω την εκπαίδευση σε δύο διαφορετικές τοποθεσίες, έξω από την Erbil και κοντά στο φράγμα της Μοσούλης. Αν και οι εκτάσεις – ανατάσεις τους με αναπήδηση δεν ήταν τέλειες ήταν πολύ καλές και ανταποκρίνονταν στον γενικό τρόπο που οι στρατιώτες αυτοί ενεργούν στην πρώτη γραμμή.

Πρόσφατα στη Δύση υπήρξε ένα κύμα ανησυχίας για την υποτιθέμενη ανικανότητα των Αμερικανών να εκπαιδεύσουν ξένους στρατούς. Μία προσπάθεια να αντιμετωπιστεί αυτό ήταν η δημιουργία ταξιαρχιών συμβούλων (Advise and Assist Brigades). Οι περισσότεροι βετεράνοι του Ιράκ και του Αφγανιστάν έχουν τρομακτικές εμπειρίες από τη συνεργασία τους με τους τοπικούς συμμάχους. Για παράδειγμα κατά τη διάρκεια της θητείας μου στη Sangin, στο Αφγανιστάν, μία μονάδα της αφγανικής αστυνομίας αντικατέστησε μία μονάδα του αφγανικού στρατού στην περιοχή των επιχειρήσεων μας. Την πρώτη νύχτα η νέα μονάδα άρχισε να κυριεύεται από ανησυχία και αισθανόμενη έναν ανύπαρκτο κίνδυνο άνοιξε πυρ αδιάκριτα στο χωριό που βρισκόμασταν εμείς. Την επόμενη μέρα μας ζήτησαν RPG για να αισθανθούν ασφαλέστεροι, πράγμα το οποίο εμείς πιστεύαμε ότι δεν θα ήταν και πολύ σοφό να πράξουμε. Με τις ιρακινές δυνάμεις να δοκιμάζουν την αμερικανική τους εκπαίδευση στους δρόμους της Μοσούλης είναι μία καλή στιγμή να αναρωτηθούμε τι κάνει μία στρατιωτική συνεργασία επιτυχημένη και πως μπορεί αυτή να βελτιωθεί.

Μία καλή αρχή είναι να δούμε τα κείμενα που υπάρχουν στο θέμα. Το κείμενο του ΟΗΕ «Security Sector Reform» γενικά αναφέρεται στην ανάπτυξη μίας στρατιωτικής δύναμης που υπόκειται σε πολιτικές αρχές και σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το κείμενο της Υπηρεσίας για την Άμυνα την Ασφάλεια και τη Συνεργασία «Building Partner Capacity» χρησιμοποιείται από τις υπηρεσίες που ασχολούνται με τη στρατιωτική αποτελεσματικότητα. Η βιβλιοθήκη της σχολής πολέμου του στρατού έχει συντάξει έναν κατάλογο που περιέχει όλη τη σημαντική βιβλιογραφία πάνω στο θέμα, ο οποίος αν και χρειάζεται επικαιροποίηση παρέχει έναν όγκο αναφορών στις οποίες μπορεί κάποιος να προστρέξει.

Μελετώντας τη βιβλιογραφία για την οικοδόμηση στρατιωτικών συνεργασιών βλέπουμε να αναδύονται κάποια κοινά μοτίβα. Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία θα πρέπει να έχει το συνεργαζόμενο έθνος ώστε η εκπαίδευση να είναι αποτελεσματική: καλή διακυβέρνηση, κοινά συμφέροντα ασφαλείας με τις ΗΠΑ και άλλα. Καθώς η επιλογή της συνεργασίας γίνεται στο υψηλότατο επίπεδο τι μπορούν να κάνουν αυτοί που εφαρμόζουν την πολιτική στην πράξη για να βελτιώσουν την εκπαίδευση;

Το κλειδί για την αποτελεσματική συνεργασία είναι η εστίαση στις ανάγκες του συνεργαζόμενου μέρους και όχι στις δικές μας δυνατότητες. Υπάρχει πάντα ο πειρασμός να προσπαθήσουμε να φτιάξουμε μία αντανάκλαση σε μικρογραφία του αμερικανικού στρατού. Αυτή ήταν η βασική κριτική που είχαμε δεχθεί όταν εκπαιδεύαμε τον στρατό του Νότιου Βιετνάμ. Ο αμερικανικός στρατός χαρακτηρίζεται από «βαριά ουρά», δηλαδή είναι πολύ υψηλή η αναλογία αυτών που υποστηρίζουν προς αυτούς που μάχονται, γιατί η δύναμη μας έχει υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης και εξοπλισμού. Αντί να έχουμε 10.000 στρατιώτες ελάχιστα εκπαιδευμένους και εξοπλισμένους μόνο με φορητά όπλα προτιμούμε 1.000 στρατιώτες, καλά εκπαιδευμένους και εφοδιασμένους σε μηχανοκίνητες μονάδες με υποστήριξη μάχης. Αυτό απαιτεί μία βιομηχανική και εκπαιδευτική βάση που όμως οι περισσότεροι συνεργαζόμενοι με εμάς δεν έχουν. Επιπλέον η δύναμη μας είναι προσανατολισμένη στη διεξαγωγή του υψηλότερου επιπέδου πολέμου, του διακρατικού, και όχι στην κατοχή και διοίκηση μιας μεγάλης περιοχής. Όμως οι συνεργάτες μας αυτό είναι που χρειάζονται, όχι το προηγούμενο. Πως λοιπόν οι προσπάθειες μας συντονίζονται με τα γεγονότα;

Το στρατόπεδο στο Erbil είναι μία από τις πολλές θέσεις όπου οι Δυτικοί Σύμμαχοι εκπαιδεύουν την Peshmerga στον αγώνα εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ). Μετά το σοκ της προέλασης του ΙΚ το 2014 η εκπαίδευση αυτή είχε τη μορφή μέτρων ανάγκης αλλά τώρα υπάρχει ένα πρόγραμμα βασικής εκπαίδευσης δέκα εβδομάδων. Το στρατόπεδο στο Erbil έχει πεδία βολής, ένα ψεύτικο χωριό για την εξάσκηση στις περιπολίες και έναν υπέροχο χώρο για την εκπαίδευση στον αστικό αγώνα.

Δεκάδες χιλιάδες μέλη της Peshmerga έχουν διεξάγει τη βασική εκπαίδευση τη χρονιά που πέρασε και πολλοί έχουν λάβει το επόμενο στάδιο που αφορά την υπηρέτηση των ομαδικών όπλων και τη ΔΜ. Αν και σε όσους δεν έχουν εμπειρία έξω από τον αμερικανικό στρατό αυτό μπορεί να φαίνεται πολύ βασικό στην πραγματικότητα είναι πολύ εντυπωσιακό. Πολλοί με τους οποίους οι αμερικανικές δυνάμεις συνεργάζονται δεν έχουν λάβει τέτοια εκπαίδευση ή στην καλύτερη περίπτωση εκπαιδεύονται επ΄ έργω.

Όπως φαίνεται και στα κείμενα που αναφέρθηκαν οι Δυτικοί Σύμμαχοι ευνοούν και τη συντήρηση της εκπαίδευσης. Κάθε λίγο οι μονάδες επανέρχονται για ένα πρόγραμμα δύο εβδομάδων που σκοπεύει να φρεσκάρει τις γνώσεις τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί είναι άγνωστο πόση εκπαίδευση μονάδας έχουν οι Peshmerga. Ο αμερικανικός στρατός δίνει έμφαση στη συνεχή εκπαίδευση μονάδας όταν είναι στα στρατόπεδα του στην Αμερική αλλά και όταν αναπτύσσεται στο θέατρο επιχειρήσεων. Στους στρατούς όμως των συνεργαζόμενων δυνάμεων υπάρχει ελάχιστη εκπαίδευση μετά τη βασική, αν υπάρχει και βασική. Η ενστάλαξη της «διάθεσης για εκπαίδευση» είναι το ίδιο σημαντική με την ίδια την εκπαίδευση αν και αυτό ευκολότερα λέγεται παρά γίνεται.

Το ίδιο σημαντικό με ότι γινόταν στα στρατόπεδα εκπαίδευσης της Peshmerga είναι και ότι δεν γινόταν. Παρά το ότι κρατάει δέκα βδομάδες, όπως και η βασική του αμερικανικού στρατού, η εκπαίδευση στην KRG είναι επικεντρωμένη στη βολή, στις τακτικές μικρών κλιμακίων και στις ασκήσεις ακριβείας και λιγότερο στην επιβολή κάποιου στρατιωτικού προτύπου συμπεριφοράς. Δεν υπήρχαν εκπαιδευτές που ούρλιαζαν, το οποίο βέβαια είναι λογικό αφού οι βασικοί εκπαιδευτές προέρχονται από άλλες χώρες με άλλο πολιτισμό. Οι Κούρδοι έχουν δίκαια επαινεθεί για το υψηλό ηθικό τους και το πνεύμα μονάδας που έχουν επιδείξει οπότε η διαδικασία στρατιωτικοποίησης μπορεί να μην είναι τόσο σημαντικοί γι΄ αυτούς όσο μπορεί να είναι για τις δυνάμεις ασφαλείας του Ιράκ. Η έμφαση στις ικανότητες παρά στη στρατιωτική κατήχηση είναι ένα παράδειγμα προσαρμογής στις διαφορετικές ανάγκες κάποιου συνεργαζόμενου μέρους.

Κάποιες φορές όμως οι ανάγκες του συνεργάτη μπορεί να δημιουργούν σύγχυση. Για παράδειγμα στην KRG δίνετε κάποια έμφαση στις ασκήσεις ακριβείας, οι οποίες προσφέρουν καλό θέαμα αλλά έχουν μικρή επίδραση στην απόδοση στη μάχη. Στον αμερικανικό στρατό ο σκοπός των ασκήσεων ακριβείας είναι να επιτευχθεί η ομοιομορφία ενώ στους Κούρδους, πιστεύω ότι, ο σκοπός τους είναι να παρέξουν την κατάλληλη εικόνα σε ένα έθνος που είναι υπερήφανο για τον στρατό του (μπορείτε να δείτε εικόνες από τελετή αποφοίτησης στα παρακάτω μουσικά βίντεο που προφανώς έχουν το δικό τους κοινό). Δεν ξέρω αν οι Ευρωπαίοι εκπαιδευτές είχαν την ίδια γνώμη μ΄ εμένα πάντως σοφά δεν διαφώνησαν με τους Κούρδους πάνω σ΄ αυτό για να διατηρήσουν το καλό επίπεδο των σχέσεων τους.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της κουρδικής στρατιωτικής εκπαίδευσης είναι η απουσία χρήσης εξελιγμένου οπλισμού. Η αμερικανική κυβέρνηση ήταν διστακτική να παρέξει όπλα στην KRG μετά την επίθεση του ΙΚ. Εν μέρει επειδή υπήρχε η πρόθεση να μην εμπλακεί ισχυρά μέχρι την αποχώρηση του Ιρακινού πρωθυπουργού Nouri Al-Maliki και εν μέρει επειδή υπήρξαν αιτήσεις για υλικό που δεν μπορούσαν να υποστηριχτούν. Για παράδειγμα, κάποιοι καλών προθέσεων φίλοι των Κούρδων ζήτησαν από τις ΗΠΑ να εφοδιάσουν την KRG με επιθετικά ελικόπτερα. Τα επιθετικά ελικόπτερα είναι το τέλειο παράδειγμα υλικού το οποίο είναι βέβαια πολλαπλασιαστής ισχύος αλλά έχει πολύ σοβαρές απαιτήσεις λειτουργίας και δεν θα δοθεί σχεδόν ποτέ σε συνεργαζόμενα μέρη. Τα επιθετικά ελικόπτερα απαιτούν ακριβά καύσιμα, συντήρηση, πυρομαχικά, εκπαιδευμένους πιλότους και προσωπικό στο έδαφος και βάσεις όπου να συντηρούνται. Αν λείπει κάτι από αυτά είναι άχρηστα. Αναρωτιέται κανείς για πόσο θα κρατήσει η αφγανική αεροπορία μετά την αποχώρηση της διεθνούς βοήθειας.

Οι τακτικοί ηγέτες της KRG καταλαβαίνουν αυτά τα θέματα καλύτερα. Για παράδειγμα ο Lahur Talabany, ηγέτης της αντιτρομοκρατικής δύναμης του PUK (Patriotic Union of Kurdistan) ζήτησε χειμερινό ιματισμό και εφόδια από τους Συμμάχους αντί για εντυπωσιακά όπλα που δεν θα μπορούσαν να συντηρηθούν. Για να αντιμετωπίσουν τους βομβιστές αυτοκτονίας με οχήματα, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικοί εναντίον των ιρακινών δυνάμεων στη Μοσούλη, οι Κούρδοι χρησιμοποίησαν τους γαλλικής προέλευσης πυραύλους MILAN που τους προμήθευσαν οι Γερμανοί. Είναι το ιδανικό όπλο για μία συνεργαζόμενη δύναμη: απλό στη χρήση, χωρίς ουρά ΔΜ και κατάλληλο για την απειλή που αντιμετώπιζαν.

Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα στη εκπαίδευση ξένων δυνάμεων είναι η ποιότητα του προσωπικού. Στον αμερικανικό στρατό το βασικό κριτήριο γι΄ αυτούς που κατατάσσονται είναι η βαθμολογία τους στα σχετικά τεστ. Αυτό συμβαίνει για καλό λόγο: αυτοί που δεν έχουν τη σχετική έφεση είναι δυσκολότερο να εκπαιδευτούν από αυτούς που την έχουν. Θα πρέπει και οι συνεργαζόμενες με εμάς δυνάμεις να έχουν κάποια σχετική διαδικασία γιατί η έφεση των νεοσύλλεκτων έχει σημαντική επίδραση τόσο στην εκπαίδευση όσο και στο πεδίο της μάχης.

Μία λύση είναι να εκπαιδεύσουμε τους νεοσύλλεκτους όπως έκαναν οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν μαθαίνοντας τους γραφή κι ανάγνωση στο πρώτο μισό της στρατιωτικής τους εκπαίδευσης. Στην KRG ο αναλφαβητισμός είναι μειωμένος ενώ η προθυμία των νεοσύλλεκτων να υπηρετήσουν υψηλή ώστε τέτοια μέτρα να μη χρειάζονται. Στην πραγματικότητα οι υπηρεσίες τους μπορούν να επιλέξουν τους νεοσύλλεκτους με βάση τη μόρφωση τους: στις γενικές δυνάμεις είναι αρκετό το απολυτήριο δημοτικού ενώ σε ελίτ σχηματισμούς όπως οι Zeravari απαιτείται απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Νεοσύλλεκτοι με πτυχία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν να γίνουν αξιωματικοί όπως και στον στρατό μας. Η επιλογή και κατάλληλη τοποθέτηση των νεοσύλλεκτων είτε αυτή στηρίζεται στην έφεση είτε στα ακαδημαϊκά τους προσόντα είναι μία χαμηλού κόστους αλλά υψηλής αποτελεσματικότητας ενέργεια που προσφέρει ποιότητα στη στρατιωτική δύναμη που βοηθάμε στην ανάπτυξη της.

Που όμως βρίσκεται η ισορροπία μεταξύ ποιότητας και μάζας; Η Rebecca Zimmerman (RAND Corporation) υποστηρίζει ότι μία αλλαγή στην εκπαιδευτική μας προσέγγιση θα ήταν η έμφαση στην ποιότητα αντί της ποσότητας. Αντί να προσπαθούν να δημιουργήσουν μία μάζα στρατευμάτων που θα το σκάσουν στην πρώτη δυσκολία ίσως οι ΗΠΑ θα πρέπει να επικεντρωθούν στην εκπαίδευση μικρότερων, ελίτ μονάδων. Από την άλλη ορθά υποστηρίζει και τα μειονεκτήματα αυτής της προσέγγισης: οι ελίτ μονάδες μπορούν να γίνουν πραιτοριανές φρουρές ή τα άμεσα προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζει μία χώρα μπορεί να είναι τέτοια ώστε μονάδες που απαιτούν μακρόχρονη εκπαίδευση να μην είναι λύση.

Τα επιχειρήματα της Zimmerman μπορεί να είναι ορθά αλλά το πρόβλημα είναι ότι οι ελίτ μονάδες δεν μπορούν να είναι παντού. Στον αμερικανικό στρατό οι ειδικές δυνάμεις είναι πολλαπλασιαστής ισχύος αλλά δεν μπορείς να στηριχτείς σε αυτές για να κρατήσεις έδαφος, αντίθετα μετακινούνται για να εκτελέσουν συγκεκριμένες αποστολές. Στην πραγματικότητα αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ χαμηλής ποιότητας, μαζικών δυνάμεων, κατάλληλων να επιτηρούν έδαφος και μικρών σε μάζα, υψηλών σε ποιότητα, ειδικών δυνάμεων φαίνεται να είναι η φιλοσοφία που έχουν ακολουθήσει στις εκπαιδευτικές τους προσπάθειες οι Αμερικανοί στο Αφγανιστάν και αλλού. Η εστίαση σε δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων χωρίς μία μαζική δύναμη για την κατοχή του εδάφους διατρέχει τον κίνδυνο να καταληφθεί η περιοχή από τον εχθρό ο οποίος απλά μπορεί να επιλέξει να μη δώσει μάχη όταν οι ειδικές δυνάμεις επιστρέψουν για να καθαρίσουν την περιοχή. Σύμφωνα με την αμερικανική εμπειρία στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και στο Βιετνάμ όταν οι μονάδες κατευθύνονταν προς τον εχθρό αυτός απλά έφευγε και όταν οι Αμερικανοί μετακινούνταν ο εχθρός επέστρεφε και έτσι τίποτα δεν επιτυγχάνονταν. Η εστίαση αποκλειστικά στις ειδικές δυνάμεις κατά την ανάπτυξη μίας συνεργαζόμενης στρατιωτικής δύναμης ενέχει τον κίνδυνο να επαναληφθεί το ίδιο αδιέξοδο αποτέλεσμα.

Η KRG φαίνεται ότι έχει φτάσει και η ίδια σε αυτόν τον διαχωρισμό με πολλές «μαζικές» μονάδες που μπορούν να ελέγχουν το έδαφος και μερικές μονάδες «ποιότητας» που μπορούν να εκτοξεύουν επιθέσεις. Η μέση μονάδα μπορεί να κρατήσει έδαφος και να χρησιμοποιήσει τα όπλα μικρού διαμετρήματος που διαθέτει με επαρκή ικανότητα στην άμυνα, ακόμη και αν ο εξοπλισμός της είναι φτωχός. Όταν η KRG πρέπει να επιτεθεί έχει λίγες ειδικευμένες μονάδες που μπορούν να χρησιμοποιήσουν άρματα και πυρά υποστηρίξεως και να διεξάγουν επίθεση με τέτοιο τρόπο που θα έκανε περήφανο έναν Αμερικανό διοικητή. Η επαύξηση της ποιότητας με καλύτερη διαδικασία επιλογής και ειδικά με το μορφωτικό επίπεδο μπορεί να βελτιώσει και τις δύο δυνάμεις και να εξυπηρετήσει την ορθή κατανομή των νεοσύλλεκτων. Η ισορροπία μεταξύ μάζας και ποιότητας είναι δύσκολή και ίσως η Zimmerman να έχει δίκιο που εστιάζει στις ποιοτικές μονάδες όμως η διχοτόμηση μάζας και ποιότητας αναπτύσσεται αφ΄ εαυτής για έναν λόγο: είναι αποτελεσματική.

Ποια είναι τα τελικά συμπεράσματα από αυτήν τη συζήτηση για την οικοδόμηση της δυνατότητας στρατιωτικής συνεργασίας; Πρώτον, λίγη εκπαίδευση σε έναν πρόθυμο σύμμαχο όπως η KRG μπορεί να έχει μεγάλο αποτέλεσμα ενώ πολλή εκπαίδευση σε απρόθυμους συμμάχους όπως η αφγανική κυβέρνηση δεν παράγει αποτέλεσμα. Δεύτερον, τα προγράμματα πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στις δυνατότητες των συμμάχων και όχι στην προσπάθεια δημιουργίας μιας αντανάκλασης του αμερικανικού στρατού. Το να δώσουμε σε κάποιο σύμμαχο ένα οπλικό σύστημα που σε έξι μήνες δεν θα έχει πυρομαχικά ή θα εγκαταλειφθεί στον εχθρό δεν κάνει κάποιο καλό. Τρίτον, οι νεοσύλλεκτοι θα πρέπει να κατανέμονται με βάση την ποιότητα όπως και στις ΗΠΑ. Αυτό δυσχεραίνεται από το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο σε κάποιες χώρες και την έλλειψη μεταφρασμένων σχετικών τεστ όμως η μόρφωση και η έφεση είναι ισχυρά εργαλεία για την επιλογή και την κατανομή του προσωπικού.

Ειδικά για την KRG το συμμαχικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι πολύ επιτυχημένο αν και πάντα μπορούν να γίνουν περισσότερα. «Έχουν πολύ υψηλό ηθικό και οι περισσότεροι έχουν εκπαιδευτεί», μου είπε κάποιος ξένος εθελοντής για τους Κούρδους Peshmerga συμμαχητές του στο φράγμα της Μοσούλης. «Κάποιες φορές όμως βλέπεις και αυτό», μου είπε δείχνοντας με τα χέρια του την κίνηση της βολής τυφεκίου με αναποτελεσματικό τρόπο πάνω από το κεφάλι. Ως βετεράνος κάποιου Δυτικού στρατού ο ίδιος γνώριζε ότι αυτή η πρακτική δεν προσφέρει τίποτα στο πεδίο της μάχης αλλά βοηθά ψυχολογικά τον στρατιώτη να νομίζει ότι κάτι κάνει (πυροβολώντας πάνω από το κεφάλι του) ενώ παραμένει υπό κάλυψη. Βλέποντας τους Peshmerga στη μάχη διαπιστώνεις ότι τέτοιες συμπεριφορές είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Επίσης πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι όταν εκπαιδεύουμε συμμάχους το βασικό εργαλείο που θα πρέπει να κουβαλάμε μαζί μας είναι ρεαλιστικές προσδοκίες – ιδιαίτερα αν το αρχικό επίπεδο της δύναμης απέχει πολύ από το επιδιωκόμενο.