Επιχειρήσεις Τεθωρακισμένων στο Ανατολικό Μέτωπο: Μία Συνέντευξη με τον Robert Forczyk

Ο Robert Forczyk είναι διδάκτορας διεθνών σχέσεων του Πανεπιστημίου του Maryland και κατέχει πτυχία από άλλα δύο πανεπιστήμια.  Υπηρέτησε για είκοσι χρόνια ως αξιωματικός των τεθωρακισμένων στον αμερικανικό στρατό και σήμερα είναι αναλυτής πληροφοριών στο Aviation Information Sharing and Analysis Center (A-ISAC). Έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με το Ανατολικό Μέτωπο και έχει γράψει 26 βιβλία για θέματα στρατιωτικής ιστορίας. Οι συντελεστές του ιστότοπου Tank and AFV News εξασφάλισαν μία συνέντευξη μαζί του την άνοιξη του 2016 όπου πέρα από τα ζητήματα του Ανατολικού Μετώπου ο Δρ. Forczyk αναφέρεται και στην οπτική της ιστοριογραφίας για το Ανατολικό Μέτωπο που επικράτησε στη Δύση και πως αυτή η οπτική επηρέασε τον αμερικανικό στρατό στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου.

Πως γίνατε αξιωματικός των τεθωρακισμένων; Μπορείτε να μας δώσετε μία σύντομη περιγραφή της καριέρας σας;

Ήμουν απόφοιτος προγράμματος ROTC το 1983. Τα τεθωρακισμένα ήταν η δεύτερη επιλογή μου μετά τις στρατιωτικές πληροφορίες. Όμως στις αρχές του ΄80 ο αμερικανικός στρατός χρειαζόταν περισσότερους αξιωματικούς στα τεθωρακισμένα παρά στις πληροφορίες. Όταν πήγα στο Fort Knox παρακολούθησα το βασικό τμήμα των αξιωματικών του ιππικού.

Αναφέρατε στην εισαγωγή του «Schwerpunkt» ότι διοικούσατε Μ60 στην Κορέα το 1986. Περάσατε όλη τη θητεία σας ως αρματιστής στα Μ60;

Εκπαιδεύτηκα στο Μ60Α3 TTS και στο Μ-1 αλλά σε όλη τη θητεία μου ως αρματιστής ήμουν σε επιλαρχίες εξοπλισμένες με Μ60Α3 TTS. Στο Fort Knox μπορούσαμε να συγκρίνουμε τα δύο άρματα καθημερινά και απέκτησα την εντύπωση ότι το Μ1 είναι καλύτερα προσαρμοσμένο στις επιθετικές επιχειρήσεις (ταχύτητα, ισχύ πυρός, προστασία) ενώ το Μ60Α3 είναι πιθανόν καλύτερο για την άμυνα (οικονομία καυσίμου).

Στην κριτική σας για το βιβλίο του Zaloga «Τ-64», στη σειρά New Vanguard, αναφέρατε ότι είχατε την ευκαιρία να μπείτε μέσα σε ένα Τ-72. Ποιες είναι οι παρατηρήσεις σας για το Τ-72 σε σχέση με τα αμερικανικά άρματα που υπηρετήσατε;

Παρακολούθησα την εκπαίδευση μιας βδομάδας για τα Ξένα Οχήματα στο Aberdeen Proving Ground στα τέλη του ΄90 και οδήγησα Τ-55, Τ-72 και ΒΜΡ-1. Το εσωτερικό του Τ-72 είναι υπερβολικά στενάχωρο, με σχεδόν καθόλου χώρο για τον αρχηγό για να κινηθεί. Εάν το άρμα χτυπηθεί η διαφυγή φαίνεται απίθανη. Κάποιοι από ΄μας είχαν κολλήσει στην προσπάθεια τους να βγουν από τη θυρίδα του αρχηγού. Στα περισσότερα σύγχρονα άρματα είναι δύσκολο να μπεις ή να βγεις από τη θυρίδα του οδηγού αλλά στο Τ-72 είναι ακόμη χειρότερο. Σε ότι αφορά την ισχύ πυρός ο αυτόματος γεμιστής πιάνει πάρα πολύ χώρο γι΄ αυτό που κάνει (περίπου τρεις φορές τον χώρο που καταλαμβάνει ένας άνθρωπος γεμιστής). Σχεδόν το μόνο πράγμα που μου άρεσε στο Τ-72 ήταν η χαμηλή του σιλουέτα αλλά αυτό έχει το τίμημα της κατώτερης εργονομίας για το πλήρωμα.

Όταν ήμουν στο Fort Knox το ΄80 είχαμε έναν σοβιετικό αποστάτη –αξιωματικό των τεθωρακισμένων- που είχε έρθει να μας μιλήσει. Είχε πάρα πολλές ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τον Κόκκινο Στρατό αλλά επέμενε ότι τα σοβιετικά άρματα ήταν καλύτερα από τα αμερικανικά.

Τώρα που έχουν περάσει δύο δεκαετίες από τον Ψυχρό Πόλεμο ποια είναι αυτά που ξέρετε για τα σοβιετικά τεθωρακισμένα και θα θέλατε να τα γνωρίζατε όταν ήσασταν αρχηγός πληρώματος τότε;

Στο Aberdeen σοκαρίστηκα όταν έμαθα ότι στο ΒΜΡ-2 το πλήρωμα δεν είχε πρόσβαση για να ελέγξει το λάδι κινητήρα ή κιβωτίου. Μου είπαν ότι οι Σοβιετικοί ανησυχούσαν μήπως τα πληρώματα προσπαθούσαν να κάνουν δολιοφθορά στα οχήματα για να αποφύγουν τη μάχη (προφανώς αυτό είχε συμβεί συχνά στις αρχές του Β΄ Π.Π.) έτσι ακόμη και βασική συντήρηση έπρεπε να γίνει σε υψηλότερο επίπεδο. Αυτό το απλό ζήτημα στη συντήρηση πρώτου κλιμακίου εξηγεί γιατί οι Σοβιετικοί έφτιαξαν άρματα σε τόσο μεγάλους αριθμούς. Βασικά, οποιαδήποτε προέλαση 200 μιλίων ή περισσοτέρων, ας πούμε μέχρι τον Ρήνο, θα έβγαζε εκτός ενεργείας τα περισσότερα άρματα πρώτης γραμμής που είχαν, οπότε θα έπρεπε να ήταν έτοιμοι να αντικαταστήσουν ολόκληρα συντάγματα για να συνεχίσουν.

Πως οι εμπειρίες σας ως αξιωματικός των τεθωρακισμένων διαμόρφωσαν την προσέγγιση σας ως συγγραφέα;

Έμαθα πολλά πράγματα για τη λειτουργία, την επισκευή και τα προβλήματα των αρμάτων που δεν θα μπορούσα να τα μάθω από ένα βιβλίο. Για παράδειγμα, ξέρετε ότι μπορείτε να βγάλετε εκτός ενεργείας ένα άρμα με ένα μπλουζάκι; Το έμαθα με τον δύσκολο τρόπο όταν το μπλουζάκι κάποιου μπήκε μέσα στα φίλτρα αέρα και έσβησε ο κινητήρας και μετά δεν μπορούσαμε να τον ξαναβάλουμε μπροστά. Τελικά, βρήκαμε το μπλουζάκι στην εισαγωγή του αέρα. Έμαθα ότι μικρά πράγματα μπορούν να έχουν μεγάλη επίδραση.

Νομίζω ότι οι πολίτες υπερεκτιμούν αυτά που οι στρατοί μπορούν να πετύχουν και χρειάζεται εμπειρία στη ΔΜ στο πεδίο για να καταλάβει κανείς την πραγματικότητα. Οι άνθρωποι έτειναν να πιστεύουν ότι οι Σοβιετικοί θα μπορούσαν να φτάσουν στον Ρήνο σε τρεις ημέρες, το οποίο είναι σαν να λέμε ότι οι Γερμανοί θα έφταναν στη Μόσχα, το 1941, σε έξι βδομάδες.

Ως πρώην αρματιστής έμαθα ότι ο πόλεμος συνδυασμένων όπλων είναι η προτιμώμενη λύση και όταν αναλύω την ιστορία. Έτσι μπορείς εύκολα να καταλάβεις γιατί συγκεκριμένες επιχειρήσεις απέτυχαν.

Ενάμιση χρόνο πριν ο ιστότοπος μας είχε την ευκαιρία να πάρει συνέντευξη από τον Steve Zaloga. Αυτός σημείωσε ότι μεγάλο μέρος της έρευνας στράφηκε στα τεχνικά θέματα των γερμανικών αρμάτων του Β΄ Π.Π. Η επιχειρησιακή ιστορία των γερμανικών τεθωρακισμένων δεν έχει αναλυθεί στο βαθμό που πολλοί πιστεύουν και κάποιες αναλύσεις είναι μεροληπτικές υπέρ της γερμανικής άποψης. Ανέφερε, ειδικά, το βιβλίο σας «Tank Warfare on the Eastern Front 1941-42» ως μία περισσότερο ισορροπημένη παρουσίαση των μαχών στο Ανατολικό Μέτωπο. Οι σκέψεις σας;

Ο Steve είναι πολύ ευγενικός. Επιδίωξα η εξιστόρηση μου να είναι ισορροπημένη και αντικειμενική γιατί αυτό έμαθα στο κολέγιο από τον Ηρόδοτο, τον Θουκυδίδη και τους άλλους. Νομίζω ότι η προσπάθεια να γραφτεί στρατιωτική ιστορία χωρίς πηγές και από τις δύο πλευρές είναι μία αθέμιτη πρακτική. Πολλοί άνθρωποι το κάνουν αυτό και παράγουν πολύ μεροληπτικές εργασίες. Μεγάλο μέρος της βιβλιογραφίας για το Ανατολικό Μέτωπο είναι μεροληπτικό υπέρ των Γερμανών, με ιδιαίτερο θαυμασμό για τα γερμανικά άρματα.

Ο Steve επίσης έχει δίκιο ότι πολλές λεπτομέρειες των επιχειρήσεων είναι ακόμη ασαφείς ή μη διαθέσιμες. Έχω μελετήσει τα εθνικά αρχεία* (NARA) για περισσότερα από δέκα χρόνια και συνεχίζω να βρίσκω νέες, ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες που προσπαθώ να βάλω στα βιβλία μου.

Αναφέρατε ότι μεγάλο μέρος της βιβλιογραφίας για το Ανατολικό Μέτωπο είναι μεροληπτικό υπέρ των Γερμανών. Πόσο η μεροληψία αυτή έχει επηρεάσει τη στάση και το δόγμα του αμερικανικού στρατού και των αμερικανικών τεθωρακισμένων κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου;

Ο αμερικανικός στρατός στον οποίο υπηρέτησα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ΄80 αντιμετώπιζε με δέος τις γερμανικές τεθωρακισμένες μεραρχίες της περιόδου 1940-42, εν μέρει εξαιτίας βιβλίων όπως το Panzer Leader του Guderian και το Panzer Battles του von Mellenthin. Διάβασα –και ακόμη διαβάζω- αμερικανικές μελέτες που διεξήχθησαν μαζί με την Bundeswehr και προσπάθησαν να αναπτύξουν το δόγμα με το οποίο θα αντιμετώπιζαν τους Σοβιετικούς, βασισμένοι στις γερμανικές τακτικές του Β΄ Π.Π. Πολλοί Αμερικανοί αξιωματικοί, ιδιαίτερα των τεθωρακισμένων, χρησιμοποιούσαν γερμανική στρατιωτική ορολογία όπως τη λέξη Auftragstaktik. Είχαμε 200.000 στρατιώτες στη Γερμανία τότε και οι Γερμανοί ήταν τα ψυχροπολεμικά φιλαράκια μας. Γερμανοί πρώην αρματιστές προσκαλούνταν να μιλήσουν σε Αμερικανούς αξιωματικούς. Φυσικά, όλες οι γερμανικές πολεμικές ακρότητες αγνοούνταν. Ο Κόκκινος Στρατός (οι πρώην σύμμαχοί μας) παρουσιάζονταν ως οι κακοί και οι Γερμανοί βετεράνοι πάντα έριχναν την ήττα τους σε δύο πράγματα – στη σοβιετική υπεροχή σε αριθμούς και στη σοβιετική λάσπη. Όλα τα γερμανικά λάθη φορτώνονταν στον Χίτλερ και στα SS ενώ αγνοούνταν τα λάθη που είχαν γίνει από τον γερμανικό στρατό και από την ηγεσία του.

Καθώς οι Σοβιετικοί ήταν οι αντίπαλοι μας στον Ψυχρό Πόλεμο τους αντιμετωπίζαμε με καχυποψία και τα απομνημονεύματα τους τα θεωρούσαμε ανειλικρινή. Πιστεύαμε –βασισμένοι σε αυτά που οι Γερμανοί βετεράνοι μας έλεγαν- ότι οι τακτικές τους στηρίζονταν στους αριθμούς τους. Μόνο στο τέλος της δεκαετίας του ΄80, καθώς στοιχεία του προπολεμικού σοβιετικού δόγματος (π.χ. Isserson) έγιναν γνωστά στη Δύση, αρχίσαμε να αντιλαμβανόμαστε ότι υπήρχαν περισσότερα στις σοβιετικές τακτικές από τους αριθμούς. Στην πραγματικότητα το σοβιετικό δόγμα συνδυασμένων όπλων (Βαθιά Μάχη) του 1936-37 ήταν αρκετά εξελιγμένο, αλλά οι εκκαθαρίσεις του Στάλιν ουσιαστικά εξάλειψαν αυτούς που θα το εφάρμοζαν και άφησαν τον Κόκκινο Στρατό με πολλούς ερασιτέχνες ως επικεφαλείς.

Δεν μεροληπτώ υπέρ των Γερμανών ή των Σοβιετικών. Για ότι αξίζει, η γνώμη μου είναι ότι και οι δύο πολέμησαν για απεχθείς λόγους. Μεροληπτώ υπέρ της αλήθειας όσο και αν αυτό ενοχλήσει κάποιο κόσμο.

Σε δημοφιλείς εκπομπές και παρουσιάσεις η κρίση που προκάλεσε η εμφάνιση των Tiger στη ΒΔ Ευρώπη στα αμερικανικά και βρετανικά τεθωρακισμένα συγκεντρώνει μεγάλη προσοχή. Στο βιβλίο σας «Panzerjäger vs KV-1» γράφεται ότι ο γερμανικός στρατός αντιμετώπισε πολύ μεγαλύτερη κρίση όταν αντιμετώπισε τα σοβιετικά KV-1 το 1941. Τι επίδραση είχε το KV-1 στην εκστρατεία του 1941;

Οι Γερμανοί είχαν σοκαριστεί από την τεχνική υπεροχή των Τ-34 και των KV-1 το 1941 και αν ο Κόκκινος Στρατός τα είχε χρησιμοποιήσει κατάλληλα (μαζικά, με εκπαιδευμένα πληρώματα), ας πούμε στο Smolensk, θα είχε επιφέρει μία πραγματική ήττα στις γερμανικές τεθωρακισμένες μεραρχίες. Όπως έγινε όμως το KV-1 τρόμαξε μερικές φορές τους Γερμανούς και πιθανόν βοήθησε να σταματήσει η προέλαση τους στο Λένινγκραντ το 1941. Τελικά, ο Κόκκινος Στρατός απέτυχε να εκμεταλλευτεί τα πλεονεκτήματα του KV-1 πριν οι Γερμανοί βελτιώσουν την αντιαρματική τους άμυνα το 1942.

Νομίζω ότι δύο ζητήματα διαμόρφωσαν αυτό το αποτέλεσμα. Πρώτον, ο Στάλιν εντυπωσιάζονταν από τα νούμερα και ο Κόκκινος Στρατός έστειλε τα KV-1 στις μονάδες χωρίς τα ανάλογα πυρομαχικά και ανταλλακτικά. Τα περισσότερα KV-1 που εξόπλιζαν τις μονάδες τον Ιούνιο του 1941 είχαν λίγα ή καθόλου βλήματα των 76,2 χλστ. και καύσιμα. Δεύτερον, Ο Κόκκινος Στρατός δεν έδινε την ανάλογη σημασία στην εκπαίδευση κι έτσι τα πληρώματα των KV-1 ήταν ουσιαστικά ανεκπαίδευτα τους πρώτους έξι μήνες του πολέμου και σφαγιάζονταν. Μέχρι σήμερα οι Ρώσοι καταβάλουν πολλή λίγη προσπάθεια στην εκπαίδευση των αρματιστών τους.

Το γερμανικό Panther φαίνεται ότι προκαλεί ένα μεγάλο εύρος αντιδράσεων. Πολλά βιβλία το χαρακτηρίζουν ως «το καλύτερο μέσο άρμα του πολέμου». Εσείς στέκεστε πιο κριτικά στο βιβλίο σας «Panther vs T-34». Κατά τη γνώμη σας ποιοι είναι οι παράγοντες που απομειώνουν τη φήμη του ως το «καλύτερο μέσο άρμα»;

Πιστεύω ότι η ιστοριογραφία του Β΄ Π.Π. έπεσε σε κάποιες παλιές παγίδες και άπαξ και κάτι επαναλαμβάνεται αρκετά συχνά εκλαμβάνεται ως αλήθεια. Η ιστορία με το «καλύτερο μέσο άρμα» άρχισε με το παιχνίδι Panzerblitz το 1970 και επαναλαμβάνεται για το Panther ξανά και ξανά. Στο βιβλίο μου για το Panther ανέφερα τις τρεις απαιτήσεις του Guderian για ένα νέο μέσο άρμα που θα νικούσε το Τ-34 και είναι σίγουρο ότι η κατασκευή του Panther αγνόησε αυτές τις απαιτήσεις, ιδιαίτερα το θέμα της κινητικότητας.

Σίγουρα το Panther είχε ένα πολύ εντυπωσιακό πυροβόλο των 75 χλστ. το οποίο του έδινε το πλεονέκτημα στη μάχη από μεγάλες αποστάσεις. Όμως, η κινητικότητα του ήταν κατώτερη του Τ-34 γιατί είχε αδύναμο σύστημα μετάδοσης για τους 45 τόνους του βάρους του και είχε χαμηλή αυτονομία. Προσθέστε και τη χαμηλή μηχανική αξιοπιστία σε όλα αυτά και έχετε ένα άρμα που δυσκολεύεται να κινηθεί 50 χλμ. με τις ερπύστριες του. Συνήθως οι Γερμανοί μετακινούσαν τα Panther με τον σιδηρόδρομο, όποτε μπορούσαν, ακόμη και για μικρές αποστάσεις. Στην πραγματικότητα οι Γερμανοί κατάφεραν περισσότερα με το Pz III απ΄ όσα με το Panther. Το Panther δεν ήταν μέσο άρμα αλλά ένα μικρό βαρύ άρμα και υστερούσε απέναντι στο Τ-34 και στο Μ4Α3 Sherman στους τομείς που μετράνε – κινητικότητα και αξιοπιστία. Η αποτυχία των Γερμανών να κατασκευάζουν ένα κινητήρα ντήζελ ήταν καταστροφική, ιδιαίτερα με δεδομένο την έλλειψη καυσίμου που αντιμετώπιζαν.

Οι επιχειρήσεις τεθωρακισμένων στο Ανατολικό Μέτωπο είναι ένα πολύ μεγάλο θέμα. Πως αποφασίσατε να αναφερθείτε σε αυτό συνολικά με μία έκδοση δύο τόμων αντί να καταπιαστείτε με κάτι πιο συγκεκριμένο όπως μία μάχη ή μία εκστρατεία;

Στην πραγματικότητα ο εκδότης με πλησίασε με αυτή την ιδέα και αρχικά ήθελε να κάνω όλο τον πόλεμο σε ένα βιβλίο 300 σελίδων. Είπα ότι αυτό ήταν αδύνατο και μου επέτρεψαν να το κάνω σε δύο. Πιστεύω ότι χρειαζόταν και ένας τρίτος τόμος για να μπορέσω να φτάσω στο απαραίτητο βάθος αλλά αυτό δεν ήταν δυνατό τότε. Ήθελα να αναφερθώ στις επιχειρήσεις τεθωρακισμένων όλης της περιόδου 1941-45 από τη σκοπιά του επιχειρησιακού επιπέδου και να εξετάσω γιατί οι γερμανικές τεθωρακισμένες μεραρχίες ηττήθηκαν και ο Κόκκινος Στρατός επικράτησε. Προηγούμενες προσπάθειες συνήθως επικεντρώθηκαν σε μία μάχη ή εκστρατεία με αποτέλεσμα να χάνονται πάρα πολλά εξαιτίας της περιορισμένης οπτικής τους. Δεν μπορείς να απαντήσεις στο μεγάλο ερώτημα βλέποντας μόνο το Στάλινγκραντ ή το Κουρσκ.

Πιστεύω πως με την επιτυχία που είχαν οι πρώτοι δύο τόμοι το ζήτημα θα προσεγγιστεί και από τη μεγάλη κλίμακα στο μέλλον.

Στην έρευνα για τη συγγραφή του «Tank Warfare on the Eastern Front 1941-42» ποιες ήταν οι επιχειρήσεις που θεωρήσατε ότι άξιζαν περισσότερης προσοχής από αυτήν που έχουν λάβει;

Για δεκαετίες η βιβλιογραφία για το Ανατολικό Μέτωπο ουσιαστικά πραγματεύονταν τέσσερα αντικείμενα: τη Μπαρμπαρόσα, το Στάλινγκραντ, το Κουρσκ και το Βερολίνο. Που και που εμφανίζονταν και άλλα θέματα όπως το Λένινγκραντ, ο θύλακας του Korsun και η Επιχείρηση Bagration. Γενικά η περιγραφή αυτού του μέρους του πολέμου είχε λάβει μία πολύ άκαμπτη μορφή. Ακόμη και το τεράστιο βιβλίο του David Glantz για το Λένινγκραντ παραλείπει ολόκληρους μήνες από το 1942. Εγώ πάντα ήθελα να μελετήσω τις μάχες που δεν είχαν τραβήξει την προσοχή, όπως στο Velikiye Luki το 1941 ή τη μάχη στο Βορονέζ το 1942. Είναι εκπληκτικό πόσο η βιβλιογραφία έχει επικεντρωθεί στο νότιο θέατρο επιχειρήσεων λες και τίποτε δεν συνέβαινε στο κέντρο. Μια ματιά στις μηνιαίες απώλειες μας λέει το αντίθετο.

Για πολλά χρόνια η μάχη του Κουρσκ περιγράφονταν ως το σημείο κορύφωσης του Ανατολικού Μετώπου και ως μία επική σύγκρουση Tiger και Panther εναντίον των Τ-34 που όρμαγαν το ένα πάνω στο άλλο στα σκονισμένα πεδία της Prokhorovka. Πως η κατανόηση μας για το Κουρσκ άλλαξε την τελευταία δεκαετία;

Λοιπόν, η μυθολογία για το Κουρσκ και τη μάχη της Prokhorovka δημιουργήθηκε γύρω από τις λανθασμένες περιγραφές που περιέχονται στα απομνημονεύματα του Rotmistrov και εξωραΐστηκε από ανθρώπους όπως ο Paul Carrell. Πολύ λίγα από αυτά στηρίζονταν στα γεγονότα. Στη δεκαετία του ΄90 αρχίσαμε να πλησιάζουμε την αλήθεια καθώς τα αρχεία των Waffen-SS αποδεσμεύτηκαν και περισσότερο αρχειακό υλικό έγινε διαθέσιμο στη μετα-σοβιετική Ρωσία. Τώρα ξέρουμε ότι η Prokhorovka ήταν μία μεγάλη τακτική ήττα για τους Σοβιετικούς αν και οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να ολοκληρώσουν τους σκοπούς τους στο Κουρσκ.

Ξέρουμε επίσης ότι το Κουρσκ δεν ήταν η «μεγαλύτερη σύγκρουση αρμάτων» γιατί τα νούμερα που είχαν εμφανιστεί δεν ήταν αληθινά. Πολλές αρματομαχίες κοντά στο Βορονέζ το 1942 ήταν στην πραγματικότητα μεγαλύτερες από οποιεσδήποτε τακτικές ενέργειες στη μάχη του Κουρσκ.

Επίσης ξέρουμε ότι υπήρξε πολύ μεγάλος αγώνας στη δυτική πλευρά της εισέχουσας του Manstein στον τομέα του ΧΧΧΧVIII Τεθωρακισμένου Σώματος Στρατού, όπου η σοβιετική αντεπίθεση της 1^ης Στρατιάς Αρμάτων του Katukov ήταν πιο επιτυχημένη από αυτήν του Rotmistrov στην Prokhorovka. Οι Γερμανοί μισούσαν να συζητούν τις αποτυχίες τους και επικεντρώθηκαν στον αποδεκατισμό της 5^ης Στρατιάς Αρμάτων της Φρουράς του Rotmistrov.

Έχετε γράψει ένα αριθμό βιβλίων για τη σειρά «Command» της Osprey, συμπεριλαμβανομένων βιβλίων για τον Zhukov, τον von Manstein και τον Model. Κατά τη γνώμη σας, συγκεκριμένοι στρατηγοί του Ανατολικού Μετώπου έχουν λάβει μεγαλύτερη προσοχή και εκτίμηση από αυτήν που δικαιούνταν ενώ υπάρχουν άλλοι που έχουν υποτιμηθεί;

Λοιπόν, ο Zhukov είναι ο μόνος Σοβιετικός στρατηγός που είναι καλά γνωστός στη Δύση εξαιτίας της εκδοτικής επιτυχίας των απομνημονευμάτων του και της προσπάθειας του κατά τη διάρκεια του πολέμου να έλκει τη δημοσιότητα. Λίγοι άνθρωποι γνωρίζουν ότι δεν διοικούσε κάποιο σχηματισμό στο πεδίο για το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου 1942-43 και πήγαινε από Μέτωπο σε Μέτωπο** ως αντιπρόσωπος της Stavka. Επίσης δεν γνωρίζουν ότι ο Zhukov ηττήθηκε πολλές φορές. Αν και ο David Glantz έχει επισημάνει την ήττα του στην Επιχείρηση «Mars» τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 1942, η αλήθεια είναι ότι έχασε πολλές στρατιές κατά τη διάρκεια της αντεπίθεσης τον χειμώνα του 1941/42 και οι αρχικές του αντεπιθέσεις στο Στάλινγκραντ ήταν καταστροφικές. Επιπλέον, ο Zhukov επέτρεψε στην 1^η Τεθωρακισμένη Στρατιά του Hube να διαφύγει το 1944. Ο Zhukov, όμως, είχε και τις στιγμές του όπως η επίθεση στον Βιστούλα-Oder αλλά δεν ήταν ένας από τους μεγαλύτερους στρατηγούς του Β΄ Π.Π. Λίγοι Δυτικοί γνωρίζουν τους Rokossovsky, Vatutin και Meretskov, οι οποίοι ήταν το ίδιο αποτελεσματικοί με τον Zhukov αν όχι περισσότερο.

Από τη γερμανική πλευρά ο von Rundstedt έλαβε πολύ προσοχή που δεν την άξιζε. Στην πραγματικότητα ήταν περισσότερο διαχειριστής παρά ηγέτης, χωρίς να είναι πολύ ενεργός ακόμη και ως τέτοιος. Του ανατίθονταν συνεχώς υψηλότατου επιπέδου διοικήσεις γιατί ο Χίτλερ ήθελε να διατηρήσει τον σύνδεσμο με τον παραδοσιακό πρωσικό στρατό και όχι γιατί θαύμαζε τις διοικητικές του ικανότητες. Ο Guderian άσκησε επιρροή από τον Σεπτέμβριο του ΄39 μέχρι τον Δεκέμβριο του ΄41 και μετά δεν ξαναδιοίκησε στο πεδίο. Ως επιθεωρητής των τεθωρακισμένων προσπάθησε σκληρά για την ανάνηψη των τεθωρακισμένων μεραρχιών αλλά ουσιαστικά αγνοήθηκε. Ο von Kleist ήταν σημαντικός ηγέτης των τεθωρακισμένων την περίοδο 1940-42 αλλά έχει προσεχθεί πολύ λίγο γιατί πέθανε σε σοβιετική αιχμαλωσία και ξεχάστηκε. Οι Γερμανοί αξιωματικοί που τράβηξαν την προσοχή είναι αυτοί που έζησαν για να γράψουν απομνημονεύματα. Κατά την άποψη μου, το πραγματικό ταλέντο το είχαν οι αξιωματικοί που κράτησαν τη συνοχή της Βέρμαχτ για τόσο πολύ όπως ο Model, ο Hube, ο Nehring και άλλοι μεσαίου επιπέδου αξιωματικοί που είναι σχεδόν άγνωστοι σήμερα.

Στη Δύση τα ονόματα που είναι γνωστά είναι ο Montgomery, ο Patton, ο Bradley, ο Eisenhower. Μπορεί κάποιος να ονομάσει αυθόρμητα έναν Αμερικανό ή Βρετανό διοικητή τεθωρακισμένης μεραρχίας από την περίοδο 1941-45; Όχι πολλοί και τα λίγα ονόματα που μας έρχονται στο μυαλό –Rose, Woods, Hobart- δεν ήταν κάτι το ιδιαίτερο. Πέρα απ΄ όλα αυτά περί «bands of brothers» και της «μεγαλύτερης γενιάς» οι Αμερικανοί σήμερα έχουν εκπληκτική άγνοια για τον αμερικανικό στρατό του Β΄ Π.Π. και γνωρίζουν μόνο ότι τους δείχνει το Χόλυγουντ. Εάν οι επαγγελματίες ιστορικοί θέλουν να το αλλάξουν αυτό πρέπει να βρουν πως θα επηρεάσουν τη βιομηχανία του κινηματογράφου ώστε να παρουσιάζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τη στρατιωτική ιστορία. Η «Διάσωση του Στρατιώτη Ryan» και το «Fury» δεν μας διδάσκουν τίποτα απολύτως για το τι πραγματικά συνέβη στο Ευρωπαϊκό Θέατρο Επιχειρήσεων το 1944-45.

Έχετε υπηρετήσει τόσο στα τεθωρακισμένα όσο και στις στρατιωτικές πληροφορίες. Η εντύπωση που έχουμε διαβάζοντας για το Ανατολικό Μέτωπο είναι ότι η Βέρμαχτ έτεινε να έχει το πλεονέκτημα στις τακτικές στο πεδίο της μάχης και στην επιχειρησιακή προσέγγιση (τουλάχιστον τα πρώτα δύο χρόνια του πολέμου) αλλά οι Σοβιετικοί είχαν το πλεονέκτημα στην ακρίβεια των πληροφοριών. Οι σκέψεις σας γι΄ αυτή τη διαφορά;

Αν και ο πρωσικός στρατός ανέπτυξε το σύγχρονο επιτελικό σύστημα, η γερμανική παράδοση δεν παρήγαγε ισορροπημένα επιτελεία. Τα γερμανικά επιτελεία στο επίπεδο της Στρατιάς/Σώματος Στρατού/Μεραρχίας ήταν δυνατά στις επιχειρήσεις, καλά στη ΔΜ αλλά αδύναμα στις πληροφορίες. Από πάνω προς τα κάτω οι Γερμανοί έκαναν κακή δουλειά στις πληροφορίες, ιδιαίτερα στην επεξεργασία τους, στην εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων και στη διανομή στους υφιστάμενους.

Μας είχαν πει για χρόνια ότι οι Γερμανοί δεν γνώριζαν ότι οι Σοβιετικοί είχαν αναπτύξει τα άρματα Τ-34 και KV-1. Και όμως μελετώντας τους φακέλους στα εθνικά αρχεία βρήκα ένα εγχειρίδιο για τα σοβιετικά άρματα γραμμένο από Γερμανούς αξιωματικούς των πληροφοριών πριν την Μπαρμπαρόσα, στο οποίο αναφέρεται η ύπαρξη ενός νέου σοβιετικού βαρέος άρματος με ισχυρή θωράκιση και πυροβόλο 76 χλστ. Οι Φινλανδοί τους είχαν δώσει πληροφορίες για το πρωτότυπο του KV-1, το SMK, το οποίο χρησιμοποιήθηκε στον Ρωσο-φιλανδικό Πόλεμο. Συμπέρασμα: οι Γερμανοί γνώριζαν ότι ο Κόκκινος Στρατός είχε ένα νέο βαρύ άρμα αλλά το εγχειρίδιο κατέληγε ότι τα υπάρχοντα αντιαρματικά όπλα μπορούσαν να το αντιμετωπίσουν. Αυτή είναι μία περίπτωση όπου οι αξιωματικοί πληροφοριών πιθανόν δεν γνώριζαν αρκετά για τα δικά τους αντιαρματικά και κατέληξαν σε λάθος συμπέρασμα.

Στην πραγματικότητα, οι Γερμανοί ήταν αρκετά καλοί στη συλλογή πληροφοριών από το έδαφος και από τον αέρα. Το Fw 189 ήταν ένα υπέροχο αναγνωριστικό αεροσκάφος και οι επιλαρχίες αναγνωρίσεως τους ήταν πολύ καλές. Επίσης είχαν πολύ καλές μονάδες συλλογής πληροφοριών από τις εκπομπές των Σοβιετικών, οι οποίες κάτω από το επίπεδο του Μετώπου συνήθως δεν ήταν κωδικοποιημένες. Ήταν στο επίπεδο του σώματος στρατού και πάνω που το σύστημα των πληροφοριών τους κατέρρεε γιατί τα επιτελεία τους κυριαρχούνταν από ανθρώπους των επιχειρήσεων που δεν ήθελαν να ακούσουν για τις σοβιετικές δυνατότητες. Ξανά και ξανά οι Γερμανοί απέτυχαν να προβλέψουν τις μεγάλες σοβιετικές επιθέσεις της περιόδου 1942-45.

Πιστεύω ότι ο Κόκκινος Στρατός δεν είχε πολύ καλές δυνατότητες συλλογής πληροφοριών (απαρχαιωμένα αναγνωριστικά αεροσκάφη, αδύναμες μονάδες αναγνώρισης) αλλά μετά την ήττα το 1941 ήταν περισσότερο πρόθυμος να μάθει από τα λάθη του. Τα σοβιετικά επιτελεία στο επίπεδο της Στρατιάς και κάτω ήταν πρωτόγονα. Η περισσότερη επιτελική δουλειά γινόταν στο επίπεδο του Μετώπου. Το σοβιετικό σύστημα πληροφοριών βοηθούσε να αποφασιστεί που ήταν καλύτερα να χτυπήσουν, όπως εναντίον των Ρουμάνων κοντά στο Στάλινγκραντ, αλλά δεν είχε ποτέ αποφασιστικό ρόλο.

Στμ:

*Στα εθνικά αρχεία των ΗΠΑ βρίσκεται μεγάλο μέρος του αρχείου του γερμανικού στρατού του Β΄ Π.Π.

**Μέτωπο: σχηματισμός επιπέδου Ομάδας Στρατιών

Σχετικές αναρτήσεις

Μία Συνέντευξη με τον Otto Carius