Αγώνες Μικρών Κλιμακίων στην Τσετσενία (ΙI)

Με το κόκκινο τετράγωνο υποδεικνύεται ο χώρος όπου διεξήχθη η πολεμική ενέργεια που περιγράφεται. ΠΗΓΗ

Περίπτωση 2^η: Η δεύτερη φάση της μάχης για το Serzhen-Yurt, 24 Μαΐου - τέλος Μαΐου 1995

Αφότου οι Ρώσοι αποσύρθηκαν μετά την πρώτη επίθεση τους, και κάλυψαν την απόσυρση τους με πυρά πυροβολικού και αεροπορίας, οι Τσετσένοι που επάνδρωναν τη Γραμμή Serzhen-Yurt συμπτύχθηκαν στην επόμενη θέση τους, μέσα στην πόλη, στο ύψος του μνημείου του Zhelimkhan. O Mohmad Hatuev έφερε μία εφεδρική μονάδα για να αντικαταστήσει αυτήν του Tutashkh που είχε κυκλωθεί και καταστραφεί πριν από δύο ημέρες. Τα τσετσενικά τμήματα που τώρα κρατούσαν τη νέα γραμμή εκτείνονταν από τον ποταμό Khulkhulan στα ανατολικά μέχρι τους δασωμένους λόφους στα δυτικά της πόλης. 

«Υπήρχαν θέσεις που είχαν ετοιμαστεί από πριν. Ξέραμε από πριν ότι θα συμπτυσσόμασταν σε αυτή τη θέση. Ο Τσετσένος στρατιώτης μόλις μετακινηθεί στη νέα του θέση αρχίζει να σκάβει. Υπάρχει χαλίκι παντού, πέτρες –το σκάψιμο είναι δύσκολο- γι΄ αυτό χρειάζεται λοστούς και άλλα εργαλεία. Η μετακίνηση αυτού του εξοπλισμού είναι ένα έξτρα βάρος πέραν του οπλισμού και των άλλων προμηθειών. Ήταν πολύ δύσκολο και μας εξέθετε σε επιπλέον κίνδυνο. Γι΄ αυτό είχαμε προετοιμάσει αυτές τις θέσεις από πριν για να μην έχουμε αυτόν τον κίνδυνο».

Η μονάδα του Kair (ψευδώνυμο) συμπτύχθηκε κατευθείαν προς τα πίσω, πάνω στο δρόμο, και τώρα κατείχε θέσεις στα δεξιά της κύριας οδού, κοντά στο μνημείο του Zhelimkhan. Μία άλλη μονάδα στα αριστερά του Kair κάλυπτε το δεξί πλευρό της πόλης. Ο Mohmad είχε μετακινήσει τη δύναμη του νοτιότερα κατά μήκος του ποταμού σε έναν παιδικό καταυλισμό από τη σοβιετική εποχή (Svettiachiok camp). Η αποστολή του ήταν να απαγορεύσει στους Ρώσους τη χρήση της όχθης του ποταμού ή τον δρόμο ανατολικά του ποταμού, από τον οποίον θα μπορούσαν να υπερκεράσουν τη νέα θέση των Τσετσένων και να κινηθούν νότια προς το τσετσενικό στρατηγείο στο Vedeno.

Αναφερόμενος στη σύμπτυξη ο Kair είπε: «Μόλις λάβαμε τις νέες μας θέσεις οι Ρώσοι ανακάλυψαν ότι είχαμε υποχωρήσει. Και ξεκίνησαν, όπως έχω πει, να αναγνωρίζουν. Περισσότερο κινήθηκαν προς το κέντρο της πόλης, κατά μήκος των δρόμων. Τους παρατηρούσαμε καθώς προετοίμαζαν την περιοχή για την άφιξη του όγκου των δυνάμεων τους. Αυτό έγινε τη δεύτερη μέρα. Είχαμε εγκαταλείψει τις προωθημένες μας θέσεις τη νύχτα και κινηθήκαμε στις νέες μας θέσεις. Τη δεύτερη μέρα, προς το απόγευμα, οι Ρώσοι είχαν ήδη αρχίσει να αναγνωρίζουν. Στην αναγνώριση τους επιδίωκαν να διαπιστώσουν που υπήρχαν νάρκες και που όχι. Ας πούμε ότι υπάρχει μία φρέσκια εκσκαφή στον δρόμο – τότε γνώριζαν ότι υπήρχε νάρκη εκεί. Έπαιρναν φωτογραφίες αυτού του δρόμου από ένα ελικόπτερο. Μετά προχωρούσαν, αφού είχαν αναλύσει τις φωτογραφίες και τις αναφορές».

Διάταξη των αντιπάλων και τρόπος ενεργείας. ΠΗΓΗ: Fangs of the Lone Wolf

Στις 24 Μαΐου το ρωσικό πυροβολικό σταμάτησε και η επίθεση στο Serzhen-Yurt ξανάρχισε. Οι Τσετσένοι έχοντας συμπτυχθεί τώρα κατείχαν καλύτερες θέσεις επειδή η κοιλάδα στένευε και αυτό τους επέτρεπε καλύτερη συγκέντρωση των δυνάμεων τους. Οι Ρώσοι άπαξ και επιθυμούσαν να φτάσουν στο Vedeno από το Serzhen-Yurt δεν είχαν άλλη επιλογή από το να επιτεθούν μετωπικά.

Οι πρώτες μάχες ξέσπασαν ανατολικά του ποταμού καθώς οι Ρώσοι προσπάθησαν να σπάσουν τις θέσεις των Τσετσένων κατά μήκος του χωματόδρομου. «Υποπτεύομαι ότι προσπαθούσαν να περάσουν από ΄κει και να φτάσουν σε κάποιο στρατηγικό ύψωμα από το οποίο θα επόπτευαν όλη την περιοχή του Serzhen-Yurt μέχρι και νότια προς το Vedeno» αναφέρει ο Kair. «Οι Ρώσοι συγκεντρώνονταν κατά μήκος του ποταμού. Υπήρχαν δέντρα δίπλα στο ποτάμι. Χρησιμοποίησαν τα δέντρα για απόκρυψη». Η λωρίδα των δέντρων ήταν περίπου 50 μ. Ο δρόμος ήταν παράλληλος σε ένα απότομο γκρεμό, έτσι οι Ρώσοι δεν μπορούσαν να πάνε αριστερά ενώ αν πήγαιναν δεξιά θα έπεφταν στο ποτάμι και στη μονάδα μου. Η μόνη τους επιλογή ήταν να επιτεθούν κατευθείαν πάνω στη μονάδα του Mohmad ή να αποχωρήσουν».

Οι Τσετσένοι είχαν ταχθεί έτσι ώστε το ένα τμήμα να μπορεί να βοηθήσει το άλλο σε περίπτωση που κάποιο θα έδειχνε σημάδια κατάρρευσης. «Γι΄ αυτό οι αμυντικές μας θέσεις βρίσκονταν εκεί που ήταν. Ήμασταν κάτω από το μνημείο και υπήρχε μία εφεδρική ομάδα στην άλλη πλευρά του δρόμου. Από τις θέσεις μας είχαμε τη δυνατότητα να βάλλουμε πάνω από το ποτάμι και μέσα στη λωρίδα των δέντρων» θυμάται ο Kair. «Εξαιτίας του δάσους δεν μπορούσαμε να δούμε τις κινήσεις τους αλλά μπορούσαμε να προσδιορίσουμε που ήταν επειδή έβαλλαν στις θέσεις του Mohmad. Εμείς απλώς βάλλαμε συνεχώς με τα αντιαρματικά μας όπλα σε εκείνη την περιοχή». Μία από τις εφεδρικές ομάδες του Hatuev ήταν σε ετοιμότητα να μετακινηθεί στο ποτάμι για να αναχαιτίσει τους Ρώσους που πίεζαν το τμήμα του Mohmad. «Σε περίπτωση που εμπλέκονταν με εκείνο το τμήμα εμείς ήμασταν έτοιμοι να πάμε να βοηθήσουμε».

Η ρωσική επίθεση στη θέση του Mohmad αναχαιτίστηκε. Υπήρξε ένας αριθμός κατεστραμμένων θωρακισμένων οχημάτων απλωμένων πάνω στο δρόμο. «Κάψαμε αυτά τα άρματα που ήταν από την άλλη πλευρά του ποταμού και τα στείλαμε στην κόλαση», θυμάται ο Kair. Την άλλη μέρα ένα ρωσικό ελικόπτερο πέταξε πάνω από τη θέση που είχε διεξαχθεί η μάχη. Υπήρχαν Τσετσένοι παντού σε διάφορα κτήρια μέσα στην πόλη που παρατηρούσαν το ελικόπτερο μέχρι που ένα βαρύ πολυβόλο κάποιας εφεδρικής ομάδας κοντά στο μνημείο άνοιξε πυρ. Το ελικόπτερο προσπάθησε να φύγει αλλά ήταν αργά. Οι σφαίρες κατέστρεψαν την ουρά και ένα λεπτό μετά έπεσε στο ποτάμι. Τσετσένοι μαχητές έτρεξαν στα συντρίμμια για να εξασφαλίσουν τα όπλα και τα πυρομαχικά. Οι κάλαθοι ρουκετών ήταν πολύ σημαντικοί τόσο για τις ρουκέτες όσο και για τους σωλήνες.

Στα δυτικά, οι Ρώσοι αποφάσισαν να στείλουν μία μονάδα διαμέσου των δασωμένων υψωμάτων για να υπερκεράσουν την αμυντική γραμμή των Τσετσένων. «Οι Ρώσοι δεν κατάφεραν να περάσουν μέσα από την πόλη γι΄ αυτό πήγαν από γύρω και άρχισαν να ανεβαίνουν την πλαγιά».

Υπήρξε μία παύση μετά την πτώση του ελικοπτέρου. Στη συνέχεια άρχισε ο βομβαρδισμός του πυροβολικού. Ο Kair και οι άλλοι μαχητές έτρεξαν από τα σπίτια μέσα στα οποία βρίσκονταν στα προστατευμένα ορύγματα τους. Το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να περιμένουν να τελειώσει. Ο βομβαρδισμός άρχισε να εξασθενεί και οι Τσετσένοι επέστρεψαν στις θέσεις παρατήρησης. Ο Kair δεν μπορούσε να πιστέψει στ΄ αυτιά του. Ακουγόταν σαν άρματα αλλά αυτή τη φορά ο θόρυβος ήταν από ερπύστριες που πατούσαν στην άσφαλτο. Έρχονταν κατευθείαν πάνω στη θέση του όπου η τσετσενική άμυνα ήταν ισχυρότερη. «Πιστεύω ότι η αναγνώριση τους έδωσε την πληροφορία ότι είχαμε φύγει. Δεν θα μπορούσαν να διασπάσουν το κέντρο μας», αναφέρει ο Κair.

Από πόρτες και παράθυρα δεκάδες Τσετσένοι παρακολουθούσαν μία μικρή φάλαγγα από τρία άρματα και ένα BTR να τους περνάνε. «Υπάρχουν σπίτια και φράχτες εκεί, διάφορα εμπόδια και άλλα αντικείμενα στις αυλές, σταθμευμένα αυτοκίνητα, άνθρωποι… δεν ήταν πρόβλημα να κρυφτείς εκεί. Αυτό το άρμα πήγε κατευθείαν ανάμεσα σε δύο ομάδες μας. Εάν μας είχε προσέξει θα άνοιγε πυρ σε όλους μας με το πολυβόλο του. Αλλά πέρασε κατευθείαν χωρίς να μας προσέξει».

Η φάλαγγα στην πραγματικότητα κινούνταν μεταξύ του τμήματος του Kair και μιας εφεδρικής μονάδας. Η άφιξη των αρμάτων εξέπληξε τους Τσετσένους που βρίσκονταν στα σπίτια δίπλα στον δρόμο. Δεν περίμεναν ότι θα έφταναν τόσο νότια μέσα στην πόλη. «Πιθανότατα ήταν ανιχνευτές ή πίστευαν ότι ήμασταν όλοι στο ποτάμι. Δεν ξέρω».

«Όταν αυτά τα τέσσερα οχήματα μας πέρασαν, η εφεδρική μονάδα, που μόλις είχε φέρει ο Hatuev σε αυτές τις θέσεις, τα ακολούθησε και τα σταμάτησε». Οι Τσετσένοι μαχητές όρμησαν από παντού στα οχήματα. Τα δύο άρματα και το BTR ακινητοποιήθηκαν. Το τρίτο άρμα κατάφερε να αποφύγει τα RPG και έστριψε για να γυρίσει πίσω.

Θερμοβαρική ρουκέτα Shmel και εκτοξευτήρας. ΠΗΓΗ

«Το άρμα φαινόταν να κινείται με κάποια χαλαρότητα, απρόσεκτα. Επιβράδυνε για να πάρει μία στροφή σε κάποια διασταύρωση. Ένας πίδακας φωτιάς εκτοξεύθηκε και το χτύπησε με ένα μπουμ! Το άρμα χτυπήθηκε από μία εμπρηστική ρουκέτα Shmel [10]. Οι δυνάμεις μας το χτύπησαν ενώ ήταν στη γωνία μόλις είχε περάσει τη θέση μας. Και εκεί κάηκε». (Στο σχεδιάγραμμα η θέση που συνέβη το γεγονός επισημαίνεται με την κόκκινη έκρηξη).

«Είχαμε ένα φλογοβόλο αλλά μου είναι δύσκολο να πω ποιος ακριβώς το είχε. Αλλά είχαμε ένα φλογοβόλο. Όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις δεν ξέρω ποιος εκτέλεσε τη βολή. Είχαμε δικούς μας διεσπαρμένους σε όλη την περιοχή. Η δικιά μας ομάδα δεν ήταν περισσότερα από 200 μ. μακριά από εκείνη τη διασταύρωση. Έτσι, μπορεί οι δικοί μας να κατέστρεψαν το άρμα. Όμως μπορεί να το χτύπησαν και άνδρες από την εφεδρική ομάδα. Ήταν σε θέση να το χτυπήσουν από πίσω και υπό κάλυψη. Είναι δύσκολο να πω ποιο τμήμα το χτύπησε. Αυτό που ξέρω είναι ότι το κάψαμε. Έγινε αποκαΐδια μπροστά μας».

Πίσω στο εσωτερικό της θέσης οι Τσετσένοι αποτέλειωσαν τα ρωσικά πληρώματα. Υπήρξαν μερικές ριπές και μετά τέλειωσε. Και τα τρία τεθωρακισμένα είχαν συλληφθεί άθικτα και οι Τσετσένοι τα οδήγησαν στις θέσεις τους και τα έταξαν για να αντιμετωπίσουν τα ρωσικά άρματα που θα επιτίθονταν παράλληλα με την κοίτη του ποταμού. Τα πληρώματα αυτών των οχημάτων σκοτώθηκαν είτε στη μάχη είτε όταν παραδόθηκαν. Ο Kair δεν θυμάται να συνέλαβαν αιχμαλώτους. Ο Kair θυμάται αρκετά καλά τι συμβαίνει στο πλήρωμα όταν το άρμα βάλλεται με ρουκέτα. «Όταν ένα άρμα καίγεται είναι δύσκολο να βγεις από αυτό. Όταν ένα αντιαρματικό βλήμα χτυπάει ένα άρμα και εκρήγνυται, είτε είναι RPG είτε είναι Shaitan. Όλοι μέσα στο άρμα κουφαίνονται από τη δύναμη της έκρηξης. Δεν μπορούν να σκεφτούν, να συγκεντρωθούν, δεν ξέρουν πώς να βγουν και που να πάνε – αυτή είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκονται. Υπάρχει δυνατός θόρυβος και τρομερή πίεση του αέρα. Η πίεση του αέρα πηγαίνει προς τα πάνω. Έτσι, για τα πληρώματα των αρμάτων, είναι ένας μεγάλος τάφος».

Η επίθεση των αρμάτων εξέπληξε τον Kair και τους άλλους που βρίσκονταν στο κέντρο της πόλης. «Οι δικοί μας βρίσκονταν ακριβώς εκεί, και εκεί ήταν η εφεδρική ομάδα, και ένα τμήμα που ήταν υπεύθυνο για την εκκένωση των τραυματιών. Αυτοί ήταν που επιτέθηκαν στα άρματα και στο BTR τα σταμάτησαν και κατέλαβαν τρία από τα οχήματα. Δεν νομίζω ότι οι Ρώσοι γνώριζαν ότι ήμασταν εκεί, πιθανόν πίστευαν ότι είχαμε αποχωρήσει».

Το μέτωπο ησύχασε. Ένα αυτοκίνητο ήρθε από το Vedeno για να παραδώσει τροφή και προμήθειες. Όμως, το αιχμαλωτισμένο BTR είχε και φαγητό και πυρομαχικά. Οι προμήθειες μοιράστηκαν στους μαχητές. Μετά ο βομβαρδισμός του πυροβολικού άρχισε πάλι και ο Kair και οι υπόλοιποι έτρεξαν να καλυφθούν. Αφότου τέλειωσαν οι μάχες εκείνης της ημέρας κάποια από τα επιπλέον τμήματα που είχε στείλει ο Maskhadov για να ενισχύσει τα τάγματα του Basaev αποσύρθηκαν απρόσμενα.

Σχόλια: Οι Ρώσοι δεν ήταν σε θέση να καταλάβουν το Serzhen-Yurt απευθείας. Τελικά εγκατέλειψαν τη μετωπική επίθεση και χτύπησαν τους Τσετσένους από τα νώτα. Οι υπερασπιστές του Serzhen-Yurt δεν γνώριζαν ότι οι Ρώσοι ήδη κινούνταν προς το Vedeno, έχοντας παρακάμψει το Serzhen-Yurt, επιτιθέμενοι διαμέσου του Chiri-Yurt και της Πύλης του Λύκου, στρεφόμενοι ανατολικά και χτυπώντας το Vedeno από τα δυτικά. Σε συνδυασμό με την πλευρική ενέργεια των τεθωρακισμένων ρωσικά ελικόπτερα κατέβασαν αερομεταφερόμενα στρατεύματα στους λόφους γύρω από το Vedeno. Στις 2 Ιουνίου το στρατηγείο του Maskhadov αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Vedeno και να εγκατασταθεί σε μία νέα θέση στο Dargo αν και τα τάγματα του Basaev συνέχισαν να κρατάνε το Serzhen-Yurt [11].

Οι εναπομείναντες μαχητές στο Serzhen-Yurt αποκόπηκαν, με τους Ρώσους να βρίσκονται πίσω τους. Μερικές ημέρες μετά τα δύο τάγματα του Basaev χωρίστηκαν σε πολλές μικρές ομάδες για να διαφύγουν από τον ρωσικό κλοιό διαμέσου της πόλης Kranoye Vedeno. Έφτασαν στο Dargo όπου ενώθηκαν με τους υπόλοιπους στο νέο στρατηγείο. Οι Τσετσένοι λένε ότι αυτή ήταν η σκοτεινότερη στιγμή τους. Η ηγεσία τους ήταν χωρισμένη με πολύ λίγα μέσα επικοινωνιών, οι ομάδες τους ήταν σε αταξία, πεινούσαν και τους έλλειπαν τα πυρομαχικά.

Όπως πάντα οι αριθμοί διαφέρουν. Σύμφωνα με ρωσικές πηγές στις 28 Μαΐου 11 πεζοναύτες του Αποσπάσματος Πεζοναυτών του Στόλου του Ειρηνικού σκοτώθηκαν στη μάχη. Οι Τσετσένοι ισχυρίζονται ότι σκότωσαν 30 Ρώσους στρατιώτες και κατέστρεψαν 10 τεθωρακισμένα οχήματα ενώ έχασαν 11 δικούς τους.

Κάποιοι Τσετσένοι αυτονομιστές συνέχισαν να ενεργούν στον διάδρομο Serzhen-Yurt – Vedeno διεξάγοντας ενέδρες αλλά δεν κρατούσαν σταθερές θέσεις [12]. Η πλευρά των Τσετσένων είχε πλέον περάσει σε ανταρτοπόλεμο. Βδομάδες μετά ο Basaev θα διεξήγαγε τη διαβόητη επιχείρηση του στη Ρωσία που θα έσωζε τη τσετσενική αντίσταση και θα άλλαζε την πορεία του πρώτου πολέμου [13].

Οι ρωσικές δυνάμεις είχαν ανανήψει από την αρχική, απογοητευτική τους απόδοση στο Grozny και ήταν διστακτικές να επιτεθούν κατά μέτωπο σε έναν ισχυρά οργανωμένο κατοικημένο τόπο. Όταν τα προωθημένα τους στοιχεία στο Serzhen-Yurt απέτυχαν, το παρέκαμψαν και εκτέλεσαν μία πορεία 14 μιλίων διαμέσου της Πύλης του Λύκου για να φτάσουν στο Vedeno

Σημειώσεις

[10] Το Shmel (μπάμπουρας) είναι ένας φορητός εκτοξευτής ρουκετών, αν και είναι κατηγοριοποιημένος ως φλογοβόλο. Μπορεί να βάλλει εμπρηστικές, θερμοβαρικές και καπνογόνες ρουκέτες, με ακρίβεια μέχρι τα 600 μ.

[11] Από τηλεφωνήματα και συνεντεύξεις στο skype με τον Ilyas. Ο Ilyas ήταν σε θέση να σχολιάσει τις μάχες στο Serzhen-Yurt καθώς βρίσκονταν στο στρατηγείο του Maskhadov στο Vedeno.

[12] Δείτε «Ambush of Russian Column Between Benoi and Vedeno», σ. 77.

[13] Στις 14 Ιουνίου ο Shamil Basaev οδήγησε μία ομάδα Τσετσένων αυτονομιστών μέσα στη Ρωσία, παριστάνοντας τη ρωσική φάλαγγα που μεταφέρει το «Φορτίο 200» (Ρώσους νεκρούς) από τον πόλεμο στην Τσετσενία. Η φάλαγγα ακινητοποιήθηκε στη ρωσική πόλη Budennovsk. Υπήρξε ανταλλαγή πυρών με τη ρωσική αστυνομία και οι Τσετσένοι κατέφυγαν στο νοσοκομείο της πόλης, παίρνοντας περισσότερους από 1.000 ομήρους. Μετά από πέντε ημέρες και πολλές προσπάθειες να απομακρυνθούν οι Τσετσένοι οι Ρώσοι συμφώνησαν στην κατάπαυση του πυρός στην Τσετσενία και στην ασφαλή επιστροφή της ομάδας του Basaev. Πολλοί Τσετσένοι ισχυρίζονται ότι αυτό το γεγονός έσωσε την πολεμική τους προσπάθεια καθώς τους επέτρεψε να ανασυντάξουν τις δυνάμεις τους κατά τη διάρκεια της κατάπαυσης του πυρός, πριν επιτεθούν στο Grozny τον Αύγουστο του 1996.

Σχετικές αναρτήσεις

Περίπτωση 1^η: Η πρώτη φάση της μάχης για το Serzhen-Yurt, Αρχές Μαΐου - 23 Μαΐου 1995