Οι Τρεις Φάσεις της Τουρκικής Επιχείρησης

Η Τουρκία σχεδιάζει να διαιρέσει την επιχείρηση στη Συρία σε τρεις φάσεις και να τις συντονίσει με τις διπλωματικές της προσπάθειες. –Του Metin Gurcan στο AL MONITOR. 

Ποιο είναι το σχέδιο της Τουρκίας στη Συρία; Αφότου συγκέντρωσε μεγάλο αριθμό προσωπικού και μέσων κατά μήκος μίας συνοριακής γραμμής 80 χλμ. μεταξύ των τουρκικών πόλεων Άκτσακαλε και Ceylanpinar, ο πρόεδρος Ερντογάν εισέβαλε στις 9 Οκτωβρίου στην κουρδική περιοχή της βόρειας Συρίας.

Η δύναμη του Ερντογάν περιλαμβάνει δύο τεθωρακισμένες ταξιαρχίες, δύο μηχανοκίνητες ταξιαρχίες, μία ταξιαρχία καταδρομών, δύο τάγματα ειδικών επιχειρήσεων της στρατοχωροφυλακής, ομάδες των ειδικών δυνάμεων με δύναμη περίπου έξι χιλιάδων και περισσότερους από πέντε χιλιάδες μαχητές του SNA (Syrian National Army). Άλλοι 1.400 μαχητές του SNA μεταφέρθηκαν στο Άκτσακαλε και τώρα συμμετέχουν στην επιχείρηση.

Η επίθεση άρχισε αμέσως αφότου οι ΗΠΑ απέσυραν το προσωπικό των πενήντα στρατιωτών των ειδικών δυνάμεων που έκανα περιπολίες μεταξύ Τελ Αμπιάντ και Ras al-Ayn.

Η Άγκυρα έχει διαιρέσει την επιχείρηση της σε τρεις φάσεις. Στην πρώτη φάση θα εγκαταστήσει τρία με τέσσερα τάγματα σε υπερκείμενο έδαφος, που θα καλύπτουν 5 – 8 χλμ. οδικού άξονα, παράλληλου με τη συνοριακή γραμμή. Υποστήριξη για τα προελαύνοντα τουρκικά τμήματα θα παρέχουν πυροβόλα των 155 χλστ. και ΠΕΠ, οπότε δεν θα υπάρχει ανάγκη για ΕΑΥ – κάνοντας την πρώτη φάση σχετικά εύκολη.

Το κουρδικό YPG δεν αναμένεται να αντισταθεί, καθώς είχε καταστρέψει τάφρους και κωλύματα πριν την αποχώρηση του.

Ένα ερώτημα για αυτή τη φάση της επιχείρησης είναι εάν ο τουρκικός στρατός και το SNA θα παραμείνουν στην ύπαιθρο, όπως συμφωνήθηκε με τις ΗΠΑ και θα συμμορφωθούν με τον κανόνα που έθεσαν οι Αμερικανοί να μην εισέλθουν σε κατοικημένες περιοχές. Εάν οι τουρκικές δυνάμεις προσπαθήσουν να εισέλθουν σε πόλεις, όπως η Τελ Αμπιάντ, η Ras al-Ayn και η Αζιζίγια, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η Τουρκία θα έχει εγκαταλείψει αυτή τη δέσμευση και θα προσπαθεί να εφαρμόσει μονομερώς το δικό της σχέδιο.

Εάν αυτό συμβεί, οι μάχες μέσα στις πόλεις θα είναι αναπόφευκτες, αλλά, μάλλον, δεν θα είναι υψηλής έντασης. Εάν υπάρξει ισχυρή αντίσταση η Άγκυρα θα στηριχτεί στα εκατό οπλισμένα drone ΤΒ2 και στα δώδεκα ΑΝΚΑ που χρησιμοποίησε στην Αφρίν πέρσι και στα πυροβόλα Τ-155 Firtina. Οι τουρκικές δυνάμεις μπορούν εύκολα να αντιμετωπίσουν απειλές χαμηλής έντασης χωρίς την ανάγκη ΕΑΥ από αεροσκάφη F-16 και ΕΕ/Π Τ-129.

Η Άγκυρα δεν φαίνεται να βιάζεται να κινηθεί νοτιότερα και μπορεί να περιμένει μέχρι τη συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν στην Ουάσινγκτον, στις 13 Νοεμβρίου. Με άλλα λόγια, η Τουρκία θα ακολουθήσει μία στρατηγική «βλέποντας και κάνοντας» για 3 – 4 βδομάδες, ενώ θα αξιολογεί την πολεμική επίδοση του YPG και τις διπλωματικές αντιδράσεις από Ουάσινγκτον, Μόσχα, Τεχεράνη, Δαμασκό, Βαγδάτη και Ερμπίλ. 

Η δεύτερη φάση θα περιλαμβάνει την προώθηση των ταξιαρχιών διαμέσου των τουρκικών δυνάμεων της πρώτης φάσης και του SNA. Οι ταξιαρχίες αυτές θα κινηθούν σε βάθος προς τα νότια και ο SNA θα ανοίξει νέο μέτωπο ανατολικά της Μανμπίζ. Οι δύο αιχμές θα ελέγξουν την περιοχή απ΄ όπου περνά η οδική οδός Μ4 και περιλαμβάνει τις πόλεις Ain Issa, Tal Tamr και Hasakah.

Η Άγκυρα αποφάσισε για αυτή τη φάση έξι μήνες πριν. Από τότε, αναμφίβολα, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις έκαναν εκτεταμένη αξιολόγηση των στόχων. Η Τουρκία τώρα γνωρίζει ακριβώς που βρίσκονται τα βαριά όπλα των αντιπάλων της, οι σταθμοί διοίκησης και τα κέντρα επικοινωνιών του YPG, διάφορες θέσεις και τούνελ. Όμως, αυτή η περιοχή είναι πέρα από το βεληνεκές των 40 χλμ. των πυροβόλων 155 χλστ. και οι επιτιθέμενες δυνάμεις θα χρειαστούν υποστήριξη από F-16 και Τ-129, όπως και αεροδιακομιδές και εξυπηρέτηση αναγκών ΔΜ με ελικόπτερα.

Θα ανοίξουν οι ΗΠΑ σε αυτή τη φάση τον εναέριο χώρο στην Τουρκία; Γνωρίζουμε από επίσημες ανακοινώσεις ότι το αμερικανικό υπουργείο άμυνας έχει επιτρέψει την τουρκική εναέρια συμμετοχή σε ενέργειες εναντίον του Ισλαμικού Κράτους. Τώρα, η αμερικανική αεροπορία έχει αποκλείσει την Τουρκία από τον σχεδιασμό της επιχείρησης «Inherent Resolve», της συμμαχικής επιχείρησης εναντίον του ΙΚ.

Όμως, από τις 10 Οκτωβρίου τουρκικά F-16 έχουν εισέλθει στον συριακό εναέριο χώρο, πράγμα που σημαίνει –θεωρώντας ότι η τουρκική πολεμική αεροπορία δεν ρίσκαρε μία μονομερή ενέργεια- ότι υπάρχει ακόμη εναέριος συντονισμός μεταξύ των ΗΠΑ και της τουρκικής αεροπορίας.

Σε αυτή τη φάση η ΕΑΥ για τις τουρκικές θωρακισμένες φάλαγγες είναι ουσιώδης. Στη διάρκεια της τουρκικής επιχείρησης στην Αφρίν, Ιανουάριος – Μάρτιος 2018, η ρωσική πολεμική αεροπορία έλεγχε τον ρυθμό της επιχείρησης ανοίγοντας και κλείνοντας τον εναέριο χώρο για την Τουρκία.

Τι θα κάνει η αμερικανική πολεμική αεροπορία τώρα; Ο Ερντογάν περιέγραψε στην ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ότι σε αυτή τη φάση, η δημιουργία μίας ασφαλούς ζώνης σημαίνει τον έλεγχο μίας περιοχής 30 χλμ. βάθος και 480 χλμ. πλάτος, βασικά της έκτασης βόρεια από την οδική οδό Μ4.

Στην τελική φάση, για να επιστρέψουν δύο εκατομμύρια πρόσφυγες στη Συρία θα πρέπει να ετοιμαστούν οικισμοί στην περιοχή ΒΑ του Ευφράτη. Στην τρίτη φάση θεωρείται ότι το YPG έχει εγκαταλείψει τις εδαφικές του φιλοδοξίες στην περιοχή και έχει σταματήσει την αντίσταση.

Το YPG θα θέσει τις ΗΠΑ προ των ευθυνών τους. Πριν εγκαταλείψει την αντίσταση θα μεταφέρει τους περισσότερους μαχητές του βόρεια από την Ντέιρ εζ-Ζορ. Αυτό θα αποδυναμώσει τη θέση των ΗΠΑ απέναντι στις υποστηριζόμενες από τη Ρωσία δυνάμεις του Άσαντ, στις φιλο-ιρανικές παραστρατιωτικές οργανώσεις και στα εναπομείναντα στοιχεία του ΙΚ.

Το YPG επέκτεινε τις δυνατότητες του, που τώρα περιλαμβάνουν εδαφικό έλεγχο, άρνηση περιοχής, συμβατικές επιθέσεις με τεθωρακισμένα, πολιορκίες, επιχειρήσεις ελευθέρων σκοπευτών, υποστήριξη με έμμεσα πυρά, ΕΑΥ, μάχη σε τούνελ, υποστήριξη με πυροβολικό και ρουκέτες χωρίς άμεση παρατήρηση, μετακινήσεις ΔΜ μεγάλης κλίμακας, παρατηρητήρια πυροβολικού, αναγνώριση και επιτήρηση με drone.

Κάποιοι μπορεί να σκεφτούν ότι αφού ο τουρκικός στρατός δεν κατάφερε σαράντα χρόνια να νικήσει το ΡΚΚ, τότε το YPG μπορεί να έχει ελπίδες. Δεν συμμερίζομαι αυτή την άποψη για τους ακόλουθους επιχειρησιακούς λόγους:

Ο παράγοντας Οτσαλάν: Η Άγκυρα μπορεί να χρησιμοποιήσει τον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ για να ζητήσει κατάπαυση των εχθροπραξιών εναντίον του τουρκικού στρατού στη Συρία.

Εδαφικός έλεγχος: Το ΡΚΚ πάντα αποτύγχανε όταν μετέπιπτε σε συμβατικό πόλεμο για να εξασφαλίσει έλεγχο σε εδάφη.

Έδαφος και κλίμα: Το ΡΚΚ εκμεταλλεύονταν τις δύσκολες κλιματολογικές συνθήκες και το ορεινό του εδάφους για τον ανταρτοπόλεμο που διεξήγαγε, αλλά στη ΒΑ Συρία δεν υπάρχουν βουνά και ο χειμώνας είναι σχετικά ήπιος.

Δημογραφικό: Το ΡΚΚ στη βόρεια Συρία αντιμετωπίζει εθνικές, θρησκευτικές και φυλετικές προκλήσεις, πολύ μεγαλύτερες από αυτές που αντιμετωπίζει στις περιοχές της Τουρκίας και του βορείου Ιράκ, που πλειοψηφεί το κουρδικό στοιχείο.

Ο αμερικανικός στρατός χρειάζεται απεγνωσμένα το YPG στη βόρεια Συρία για να πολεμήσει τα απομεινάρια του ΙΚ, να ελέγξει τις υποστηριζόμενες από τη Ρωσία δυνάμεις του Άσαντ, να περιορίσει τις φιλο-ιρανικές πολιτοφυλακές που κυρίως βρίσκονται στην πλούσια σε πετρέλαιο Ντέιρ εζ-Ζορ και ασφαλίσει τα σύνορα με το Ιράκ. Οι ΗΠΑ δεν μπορούν να επιτρέψουν το YPG να πάρει τα χαρακτηριστικά υπόγειου κινήματος που θα εξελιχθεί σε ανταρτική δύναμη. Έτσι, είναι ξεκάθαρο ότι η δεύτερη φάση της τουρκικής επιχείρησης –και ακόμη περισσότερο, αν επιτραπεί από τις ΗΠΑ η συνέχεια, η τρίτη- θα είναι εξαιρετικά πολύπλοκη.

Πως η παρούσα επιχείρηση θα επηρεάσει την περιοχή δυτικά του Ευφράτη; Πως θα αντιδράσουν η Ρωσία, το Ιράν και ο Άσαντ; Στη σύσκεψη στην Άγκυρα τον Σεπτέμβριο το Ιράν και η Ρωσία δεν είπαν τίποτα και κατά μία έννοια έδωσαν το πράσινο φως στην Τουρκία. Τώρα έχουν ανακαλέσει τη Συμφωνία των Αδάνων του 1998, μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, που περιόρισε τις δραστηριότητες του ΡΚΚ στη Συρία, και θέλουν η Άγκυρα να έρθει γρήγορα σε επαφή με τη Δαμασκό, ενώ θεωρούν ότι η παρούσα επιχείρηση εξυπηρετεί την προσέγγιση των δύο μερών. Η πίεση στην Τουρκία να έρθει σε επαφή με τη Δαμασκό θα ενταθεί.

Καθώς η προτεραιότητα της Ρωσίας και του Ιράν είναι να εξαλειφθεί η αμερικανική στρατιωτική παρουσία από τη Συρία, θα ακολουθήσουν μία πολιτική «βλέποντας και κάνοντας», αλλά είναι πιθανό να επιδιώξουν και μία διαμεσολάβηση μεταξύ Άγκυρας και YPG.

Στις επόμενες μέρες η Άγκυρα θα μετακινήσει στοιχεία συλλογής πληροφοριών και μαχητές του SNA από τα δυτικά του Ευφράτη στα ανατολικά, αφήνοντας μόνο εξτρεμιστές στην Ιντλίμπ, για να δικαιολογηθεί η σκληρή επέμβαση των δυνάμεων του Άσαντ.

Στο εσωτερικό μέτωπο θα πρέπει να αναμένονται μεσαίες έως μεγάλες διαδηλώσεις στις πόλεις με ισχυρό κουρδικό στοιχείο. Αλλά οι αρχές έχουν ήδη υπό αυστηρό έλεγχο αυτές τις πόλεις, έτσι η επίδραση των διαδηλώσεων θα είναι περιορισμένη. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι η υποστήριξη της κοινής γνώμης στην Τουρκία γι΄ αυτή την επιχείρηση είναι πολύ μεγάλη, ωφελώντας πολιτικά τον Ερντογάν.

Το YPG μπορεί να εκτελέσει κάποιες επιθέσεις με Α-Τ Κ/Β και με αυτοσχέδιες εκρηκτικές συσκευές είτε επί οχημάτων είτε στα πλάγια των δρόμων σε τουρκικές συνοριακές πόλεις στην αρχική φάση της επιχείρησης. Δεν νομίζω όμως ότι αυτά μπορούν να αποθαρρύνουν την Άγκυρα.

Γράφω, εδώ και δύο χρόνια, ότι μία σύγκρουση ανάμεσα στον τουρκικό στρατό και στο YPG ανατολικά του Ευφράτη είναι αναπόφευκτη. Η Τουρκία είναι αυτή που άρχισε την επιχείρηση, αλλά το τέλος της δεν εξαρτάται από την ίδια. Η Άγκυρα θα συμπιεστεί μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Αυτές οι δύο χώρες θα αποφασίσουν πως θα συνεχιστεί η επιχείρηση, πόσο βίαιη θα είναι και ποιον ρυθμό θα έχει. Μετά θα είναι ζήτημα του Άσαντ, της Τεχεράνης, της Βαγδάτης ή της Ερμπίλ. Η πραγματικότητα στο πεδίο θα καθοριστεί από τις επιλογές άλλων, παρά από τη στρατιωτική ικανότητα της Τουρκίας και του YPG.

Είναι βέβαιο ότι η στρατιωτική δύναμη θα είναι σημαντική, αλλά δεν θα είναι ο καθοριστικός παράγοντας. Το αναπόφευκτο ερώτημα είναι: Πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να προχωρήσει μέσα σε αυτό το σκοτεινό τούνελ η Τουρκία, που είναι γεμάτο αβεβαιότητες χωρίς χρονικά περιθώρια;