Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών (VIII)

Βρετανοί στρατιώτες εισέρχονται σε οχυρό της Γραμμής Μαζινό. ΠΗΓΗ

Συμπεράσματα

1. Οι οχυρωμένες αμυντικές γραμμές που κατασκευάζονται στην περίοδο της ειρήνης αποτρέπουν επιθέσεις αλλά δεν τις κατανικούν. Η ιστορία μας έδειξε μία ποικιλία τρόπων με τους οποίους ένα υποτιθέμενο «απάτητο» οχυρό ή ένα απροσπέλαστο κώλυμα  τελικά υπερνικήθηκε στον πόλεμο. Αυτοί οι τρόποι περιλαμβάνουν την προδοσία, την πείνα ή κάποια αφανή τρωτότητα. Στα παραδείγματα που εξετάστηκαν όλες οι αμυντικές γραμμές που υπέστησαν επίθεση υπερνικήθηκαν από τις επιτιθέμενες δυνάμεις οι οποίες εκμεταλλεύτηκαν κάποια αδυναμία ή τεχνολογική αλλαγή  που δεν είχε γίνει αντιληπτή ή είχε αγνοηθεί από τους αμυνόμενους.

α. Αποτροπή. Αναμφισβήτητα όλες οι οχυρώσεις που παρουσιάστηκαν εδώ προικοδότησαν τους κατόχους τους με κάποιο βαθμό αποτροπής και καθυστέρησαν εχθρικές επιθέσεις για μήνες, χρόνια ή δεκαετίες και επιπλέον ανάγκασαν τους επιτιθέμενους να επινοήσουν νέες στρατηγικές. Επίσης μπορούμε να υποθέσουμε ότι η παρουσία αυτών των οχυρώσεων θα πρέπει να είχε αποτρέψει επιθέσεις που δεν εκδηλώθηκαν επειδή η ύπαρξη τους καθιστούσε το κόστος για τον επιτιθέμενο πολύ υψηλό.

β. Πολεμική απόδοση. Πέρα από τις επιθέσεις και τους πολέμους που μπορεί να αποτράπηκαν η ίδια η ύπαρξη των οχυρώσεων ώθησε τους επιτιθέμενους να γίνουν περισσότερο δημιουργικοί. Ένα αμυντικό σύστημα που κατασκευάστηκε στην περίοδο της ειρήνης θα έπρεπε να αναμένεται ότι θα επιβράδυνε τον επιτιθέμενο και θα του προκαλούσε επιπλέον απώλειες, παρέχοντας έτσι τακτικό πλεονέκτημα στον αμυνόμενο. Όμως, ήταν παρακινδυνευμένο για τον αμυνόμενο να περιμένει ότι αυτό θα καθόριζε και την έκβαση της σύγκρουσης. Όταν δέχθηκαν επίθεση όλες οι αμυντικές γραμμές που παρουσιάστηκαν παρείχαν τακτικά πλεονεκτήματα τα οποία οι αμυνόμενοι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν, αλλά εκτός από τη Γραμμή Mannerheim καμία άλλη δεν ήταν τόσο επιτυχής όσο οι αμυνόμενοι είχαν πιστέψει ή είχαν ελπίσει. Όλες γρήγορα υπερνικήθηκαν ή υπερκεράστηκαν προς μεγάλη βλάβη των χωρών που είχαν στηρίξει σε αυτές την ασφάλεια τους. Αυτές οι πολεμικές αποτυχίες προκλήθηκαν από τον ίδιο τον κύκλο ζωής μιας στατικής αμυντικής γραμμής. Παραμένοντας στη θέση της για χρόνια δίνει τη δυνατότητα στον επιτιθέμενο να τη μελετήσει και να αναπτύξει τις κατάλληλες προσεγγίσεις για την εξουδετέρωση της. Έτσι όταν ο εισβολέας ενεργεί την επίθεση του, σε τόπο και χρόνο που ο ίδιος επιλέγει, έχει καταλήξει στον τρόπο με τον οποίο θα αντιπαρέλθει τα εμπόδια του εχθρικού αμυντικού συστήματος. Έτσι από την ίδια τη φύση της μία οχυρωμένη αμυντική γραμμή είναι λιγότερο πιθανό να είναι επιτυχής σε έναν πόλεμο και οι περισσότεροι εθνικοί ηγέτες, ανεπαρκώς ενημερωμένοι για τις δυνατότητας και τους περιορισμούς που αυτή έχει, αναπτύσσουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Έτσι, όταν μία οχυρωμένη αμυντική γραμμή δεχθεί επίθεση έχει κατά πάσα πιθανότητα ήδη αποτύχει στρατηγικά.

Σταθμός Α΄ Βοηθειών στο Δυτικό Τείχος. ΠΗΓΗ

2. Οι οχυρωμένες αμυντικές γραμμές γρήγορα φθείρονται και ξεπερνιούνται. Ο 19^ος και ο 20^ος αιώνας υπήρξαν περίοδοι έντονης τεχνολογικής εξέλιξης. Αυτό με τη σειρά του επηρέασε με κεφαλαιώδη τρόπο τις πολεμικές συγκρούσεις. Έθνη εξοπλισμένα με απηρχαιωμένα όπλα και στρατηγικές υπέφεραν σκληρά. Ένα μόνιμο σύστημα οχυρώσεων μπορεί να θεωρηθεί ως ένα κύριο οπλικό σύστημα στο οποίο γίνεται μία μεγάλη οικονομική επένδυση. Σε σχέση με άλλα κύρια οπλικά συστήματα όπως τα πλοία και τα αεροπλάνα η παρακμή και η υστέρηση του δεν γίνονται εύκολα ορατές. Μπορεί φυσικά κανείς να τρέφει ψευδαισθήσεις για τη δύναμη του στρατού, του ναυτικού ή της αεροπορίας του αλλά σε κάθε περίπτωση τα μέσα που χαρακτηρίζονται από τη δυνατότητα τους να κινούνται μπορούν πολύ πιο εύκολα να αξιολογηθούν από ότι μία οχυρωμένη αμυντική γραμμή.

α. Φθορά. Οι αμυντικές γραμμές πιθανόν να αποτελούνται από οχυρά τα οποία φιλοξενούν όργανα πυρός τα οποία δεν έβαλαν ποτέ ή σπάνια μέχρι την έναρξη των εχθροπραξιών, από ναρκοπέδια οι νάρκες τον οποίων θάφτηκαν χρόνια ή δεκαετίες πριν και είναι άγνωστο αν λειτουργούν και από άλλες στατικές συσκευές άγνωστης αποτελεσματικότητας που θα δοκιμαστούν για πρώτη φορά στη φωτιά της μάχης. Η φθορά, που επηρεάζει όλες τις ανθρώπινες κατασκευές συνήθως προχωρά αθέατη μέσα στα αμυντικά έργα. Οι δύο γαλλικές γραμμές, η Γραμμή de Rivieres και η Γραμμή Μαζινό, είχαν υποστεί φθορά. Ακόμη και γραμμές με πολύ μικρότερο βίο, όπως το Δυτικό Τείχος και η Γραμμή Bar-Lev, είχαν βρεθεί να έχουν ατροφήσει όταν δοκιμάστηκαν το 1944 και το 1973 αντίστοιχα. Οι λόγοι για αυτή τη φθορά δεν ήταν μόνο μία έλλειψη διάθεσης ή συνείδησης για συντήρηση αλλά και οι αλλαγές στον επιχειρησιακό σκοπό, οι οποίες αλλαγές έφερναν τα έργα σιγά – σιγά σε απόσταση από τον αρχικό σχεδιασμό. Εξαιτίας του επιθετικού τους προσανατολισμού πριν τον Α΄ Π.Π. οι Γάλλοι, για παράδειγμα, ελαφρά τη καρδία αποποιήθηκαν των τακτικών ωφελημάτων που θα μπορούσαν να είχαν εάν είχαν κρατήσει τα έργα της Γραμμής de Rivieres σε ικανοποιητική κατάσταση. Σαν αποτέλεσμα υπέστησαν απώλειες σε εδάφη και ανθρώπους που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί εάν είχε επικρατήσει μια πιο ισορροπημένη προσέγγιση η οποία θα λάμβανε υπόψη τα πλεονεκτήματα των οχυρωμένων θέσεων ακόμη και σε έναν πόλεμο κινήσεων.  

β. Απαξίωση. Τα αποτελέσματα της κατανοητής και μάλλον αναπόφευκτης παραμέλησης –που οδηγεί τα συστήματα που δεν χρησιμοποιούνται σε απαξίωση- επαυξάνονται από αλλαγές σε εξωτερικές συνθήκες οι οποίες καθιστούν τα σχέδια που καταστρώθηκαν σε προηγούμενα έτη ή δεκαετίες άχρηστα. Η ευκινησία που προσέφεραν τα άρματα μάχης και τα αεροπλάνα κατέστησε απηρχαιωμένες τις αντιλήψεις περί αμύνης πάνω στις οποίες σχεδιάστηκε η Γραμμή Μαζινό. Οι Ιάπωνες χρησιμοποίησαν αυτά τα μέσα για να διεξάγουν μία ταχύτατη εκστρατεία στην Μαλαϊκή χερσόνησο και να επιτεθούν στη Σιγκαπούρη από εκεί όπου οι Βρετανοί δεν περίμεναν. Και άλλα μέσα του πολέμου ξεπεράστηκαν από την τεχνολογική εξέλιξη. Για τον 20^ο αιώνα τα παραδείγματα εκτείνονται από το ιππικό μέχρι τον πόλεμο των χαρακωμάτων. Όλοι οι στρατοί υποφέρουν από την έλλειψη ουσιαστικής αξιολόγησης των μέσων και των συστημάτων που κατέχουν κατά τη διάρκεια της ειρηνικής περιόδου. Οι σταθερές αμυντικές γραμμές είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στην απαξίωση επειδή δεν δοκιμάζονται ουσιαστικά μέχρι την ώρα της μάχης, χρειάζονται χρόνια ή και δεκαετίες από την αρχική σύλληψη μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής τους και η τεχνολογική εξέλιξη σε ότι αφορά τα ίδια τα έργα προχωρά πολύ αργά σε σχέση με άλλους τομείς της στρατιωτικής δραστηριότητας. Φαίνεται ότι σε σχέση με άλλα στρατιωτικά συστήματα οι οχυρωμένες αμυντικές γραμμές είναι περισσότερο πιθανό να μην είναι σε πλήρη ετοιμότητα όταν ξεσπάσει ο πόλεμος.

Ιερέας του αμερικανικού στρατού τελεί λειτουργία ανάμεσα σε «δόντια δράκοντα» της Γραμμής Ζήγκφριντ. ΠΗΓΗ

3. Συχνά ο σκοπός των οχυρωμένων αμυντικών γραμμών που κατασκευάζονται στην ειρήνη παρανοείται. Από τη φύση τους οι στατικές αμυντικές γραμμές τείνουν να κατασκευάζονται στην περιφέρεια της εθνικής ισχύος και επιρροής, σε περιοχές που συνήθως δεν επισκέπτονται συχνά πολιτικοί αλλά ακόμη και στρατιωτικοί ηγέτες. Τα έργα είναι συνήθως υπόγεια και δεν έλκουν κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον κατά τη διάρκεια των επιθεωρήσεων. Έτσι αυτοί που λαμβάνουν αποφάσεις δεν αποκτούν κάποια επιθυμία να μάθουν περισσότερα για την επιχειρησιακή τους χρήση. Πέραν τούτου το ίδιο το μέγεθος της αμυντικής γραμμής και η επίδραση των έργων της πάνω στο φυσικό τοπίο δημιουργεί μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας και οδηγεί σε στρατηγικές παρανοήσεις. Όλοι οι ανώτατοι λήπτες αποφάσεων στις περιπτώσεις που παρουσιάστηκαν δεν είχαν κατανοήσει την πραγματική στρατιωτική αξία των έργων που έβλεπαν (με την πιθανή εξαίρεση του Χίτλερ και την αριστοτεχνική του προπαγάνδα για το Δυτικό Τείχος). Οι Γάλλοι ηγέτες θεωρούσαν ότι οχυρά όπως αυτά του Βερντέν και της Γραμμής Μαζινό τους παρείχαν στρατηγική προστασία και χρόνο αντίδρασης απέναντι σε μια γερμανική επίθεση. Ενώ ακόμη και ένας γνώστης των στρατιωτικών θεμάτων όπως ο Τσώρτσιλ απογοητεύτηκε έντονα όταν πληροφορήθηκε την τρωτότητα των δύο βρετανικών «φρουρίων» του Γιβραλτάρ και της Σιγκαπούρης. Παρόμοια το 1973 η ισραηλινή ηγεσία φαινόταν να μην έχει ξεκάθαρη άποψη για τον σκοπό και τις δυνατότητες της Γραμμής Bar-Lev. Αυτή η άγνοια για την κατάσταση των πραγμάτων πρέπει να συνεισέφερε στην ασυνήθιστη ανετοιμότητα που επέδειξε το Ισραήλ όταν ξέσπασε ο πόλεμος του Yom Kippur.

Συνολικά μπορεί να ειπωθεί ότι: Οι μηχανικοί που κατασκεύασαν τα έργα και οι στρατιωτικοί που τα σχεδίασαν το έκαναν υπό την οπτική των τακτικών πλεονεκτημάτων που αυτά θα προσέφεραν στις αμυνόμενες δυνάμεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις αυτά απέδωσαν καλά και προσέφεραν τακτικά πλεονεκτήματα στους αμυνόμενους. Δυστυχώς, οι εθνικοί ηγέτες αντιλήφθηκαν αυτά τα έργα ως στρατηγικά μέσα και δεν κατανόησαν τους περιορισμούς που αυτά είχαν. Οι πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες καταλαβαίνουν τις δυνατότητες των αμυντικών οχυρώσεων που κατασκευάζονται στην ειρήνη πολύ λιγότερο από άλλες συνιστώσες της στρατιωτικής ισχύος.

Σχετικές Αναρτήσεις

Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών Μέρος 1ο

Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών Μέρος 2ο

Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών Μέρος 3ο

Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών Μέρος 4ο

Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών Μέρος 5ο

Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών Μέρος 6ο

Η Στρατηγική Απόδοση των Οχυρωμένων Αμυντικών Γραμμών Μέρος 7ο