Achtung Panzer!

«Εάν οι αρχές του πολέμου είναι ίδιες για όλα τα Όπλα,

η εφαρμογή τους επηρεάζεται αποφασιστικά

από τα τεχνικά μέσα που είναι διαθέσιμα»

General der Panzertruppen Oswald Lutz

Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος (Β΄ Π.Π.) υπήρξε το κορυφαίο γεγονός που επηρέασε την εξέλιξη της σύγχρονης πολεμικής τέχνης, γι΄ αυτό και η ενασχόληση μας με τις χερσαίες επιχειρήσεις που έλαβαν χώρα τότε στο ευρωπαϊκό έδαφος θα είναι εκτενής. Κρίνω σκόπιμο, πριν την αναφορά στα πολεμικά γεγονότα, να παρουσιαστούν κάποια, πρώτα, στοιχεία για τις θεωρητικές αντιλήψεις του προπολεμικού γερμανικού στρατού, έτσι ώστε οι επιχειρήσεις που θα πραγματευθούμε στη συνέχεια να μπορούν να ενταχθούν σε ένα ερμηνευτικό πλαίσιο. Αποφάσισα αυτό να γίνει μέσα από την παρουσίαση ενός βιβλίου που ήταν χαρακτηριστικό της εποχής του.

Εισαγωγή

Το βιβλίο «Achtung Panzer!» γράφτηκε από τον τότε Υποστράτηγο [1], διοικητή της 2^ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας, Heinz Guderian και εκδόθηκε το 1937 από τον οίκο «Union Deutsche Verlagsgesellschaft». Ο ίδιος αναφέρει ότι στο συγγραφικό του αυτό εγχείρημα παρακινήθηκε από τον επί πολλά χρόνια προϊστάμενο του Στρατηγό Oswald Lutz, ο οποίος ήταν ένας από τους δημιουργούς του γερμανικού Όπλου των τεθωρακισμένων και είδε την υπόθεση του βιβλίου ως μία ευκαιρία να λάβουν περισσότερη δημοσιότητα οι απόψεις και οι προσπάθειες τους. Το ίδιο το βιβλίο υπήρξε εκδοτική επιτυχία και ο Γκουντέριαν κέρδισε αρκετά χρήματα ώστε να αγοράσει το πρώτο του αυτοκίνητο.

Η μεθοδολογία που ο συγγραφέας ακολούθησε στην παρουσίαση του επιχειρήματος του αντανακλά τον κλασικό τρόπο με τον οποίο το γερμανικό Γενικό Επιτελείο μελετούσε τα επιχειρησιακά ζητήματα. Ισχυρή θεμελίωση στη γερμανική στρατιωτική ιστορία και λεπτομερής εξέταση των πρόσφατων περιστατικών ώστε να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για το μέλλον. Ο ίδιος είχε φοιτήσει στην Ακαδημία Πολέμου στο Βερολίνο, αν και η φοίτηση του διακόπηκε από το ξέσπασμα του Α΄ Π.Π. και ολοκληρώθηκε το 1918.

Συνοπτική παρουσίαση του βιβλίου

Το βιβλίο αποτελείται από έντεκα κεφάλαια:

1914. Πως προέκυψε ο πόλεμος των χαρακωμάτων;

Διεξάγοντας πόλεμο με ανεπαρκή όπλα

Η δημιουργία του άρματος μάχης

Η γέννηση ενός καινούριου όπλου

Η Συνθήκη των Βερσαλλιών

Μεταπολεμικές εξελίξεις στο εξωτερικό

Οι γερμανικές μηχανοκίνητες δυνάμεις

Η ζωή στα τεθωρακισμένα

Η τακτική των τεθωρακισμένων δυνάμεων και η συνεργασία τους με τα άλλα όπλα

Ο πόλεμος σήμερα

Συμπέρασμα

Βρετανικό άρμα Mark IV στο χείλος γερμανικού χαρακώματος. Στο βάθος κείτονται νεκροί 4 Γερμανοί στρατιώτες. ΠΗΓΗ

Στα πρώτα κεφάλαια παρατίθενται, με λεπτομέρεια, συγκεκριμένες επιχειρήσεις για να καταδειχτεί πως προέκυψε το αδιέξοδο στο Δυτικό Μέτωπο στο τέλος του 1914, καθώς και η αποτυχία των συγκεντρώσεων του πυροβολικού και των πολεμικών αερίων να δώσουν τη λύση. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η κατασκευή των πρώτων αρμάτων από τους Βρετανούς και τους Γάλλους και οι εμπειρίες από τη χρήση τους στα τελευταία δύο χρόνια του πολέμου.

Το κοινό χαρακτηριστικό των μαχών που περιγράφει ο Γκουντέριαν είναι το εξής. Ο επιτιθέμενος κατάφερνε να εισέλθει στην εχθρική τοποθεσία αλλά ο ρυθμός προωθήσεως του ήταν τόσο αργός ώστε ο αμυνόμενος είχε τη δυνατότητα να φέρει δυνάμεις και να κλείσει το ρήγμα που είχε δημιουργηθεί πριν αυτό επεκταθεί σε τέτοιο βάθος ώστε να απειλεί τη συνοχή του μετώπου του. Ο Γκουντέριαν πιστεύει ότι τα συμπεράσματα που προέκυψαν από εκείνη την περίοδο και που θα έπρεπε να ληφθούν υπόψη από τους ειδικούς των ημερών του ήταν:

• το πεζικό είναι ισχυρό στην άμυνα αλλά μειονεκτεί στην επίθεση ιδίως στην ταχύτητα
• το πυροβολικό όσο ισχυρό κι αν είναι δεν μπορεί να εγγυηθεί από μόνο του τη διάσπαση της τοποθεσίας
• η κατοχή αρμάτων από όλες τις μεγάλες δυνάμεις αποκλείει την επίτευξη αποφασιστικής νίκης με τις συμβατικές τακτικές εισχώρησης

Επιπλέον, θεωρεί ότι ήδη από τις μάχες των αρμάτων στον Α΄ Π.Π. είχαν προκύψει οι βασικές αρχές χρησιμοποιήσεως τους:

• κατάλληλο έδαφος
• αιφνιδιασμός
• συγκεντρωτική χρησιμοποίηση

Ο Γκουντέριαν στη συνέχεια του βιβλίου του δεν παραλείπει να αναφερθεί στη Συνθήκη των Βερσαλλιών και να επισημάνει την απαγόρευση κατοχής θωρακισμένων οχημάτων μάχης που επιβλήθηκε στη Γερμανία. Παρακάτω παρουσιάζει τους νέους τύπους αρμάτων που εμφανίστηκαν μετά τον πόλεμο καθώς και τις τακτικές αντιλήψεις που αναπτύχθηκαν στη Γαλλία, στη Μεγάλη Βρετανία και στη Ρωσία. Κατόπιν περνάει στα του οίκου του και παρουσιάζει την ανάπτυξη των γερμανικών μηχανοκίνητων δυνάμεων μετά τον πόλεμο· με μυστικότητα μέχρι το 1933 και ανεμπόδιστα μετά.

Η «αποφασιστική νίκη»

Το δέκατο κεφάλαιο περιέχει το «ζουμί» του βιβλίου. Ο Γκουντέριαν παρουσιάζει τον τρόπο που αυτός θεωρεί κατάλληλο για να χρησιμοποιούνται τα άρματα μάχης καθώς και για το πως θα συνεργάζονται με τα άλλα Όπλα. Για να το κάνει αυτό περισσότερο κατανοητό φτιάχνει ένα τακτικό σενάριο. Πριν το παρακολουθήσουμε πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσουμε μία έννοια που χρησιμοποιεί συχνά, αυτήν της «αποφασιστικής νίκης».

Τα άρματα εμφανίστηκαν στο Δυτικό Μέτωπο επειδή εκεί υπήρξε το γνωστό αδιέξοδο. Αυτό συνίστατο στο γεγονός ότι το μήκος του Μετώπου δεν ήταν μεγάλο σε σχέση με τις διαθέσιμες δυνάμεις με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ελευθέρα πλευρά που να οδηγούν γρήγορα στα μετόπισθεν των αντιπάλων. Αυτό σε συνδυασμό με την ισχύ της άμυνας και τους περιορισμούς του πεζικού και του πυροβολικού που αναφέρθηκαν παραπάνω οδήγησε σε τέλμα και ώθησε τους αντιμαχόμενους να διερευνήσουν τρόπους για να το ξεπεράσουν. Πρέπει να επισημανθεί ότι αυτή η κατάσταση αφορούσε το Δυτικό Μέτωπο, γιατί την ίδια εποχή στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου ο χώρος ήταν πάντα πολύ μεγάλος σε σχέση με τις δυνάμεις, οι αντίπαλοι μπορούσαν να ελιχθούν και να διεξάγουν κλασικές μάχες περικυκλώσεως όπως αυτή του Τάνενμπεργκ (26-30 Αυγούστου 1914).

Σχηματική απεικόνιση της εισχώρησης. ΠΗΓΗ: FM 100-5/1986

Στο Δυτικό Μέτωπο όμως οποιαδήποτε απόπειρα αποκοπής μεγάλων δυνάμεων του εχθρού είχε ως προϋπόθεση τη διεξαγωγή μιας επιτυχημένης εισχώρησης. Η εισχώρηση είναι μορφή επιθετικού ελιγμού στην οποία η επιτιθέμενη δύναμη επιδιώκει να διαρρήξει την εχθρική άμυνα σε στενό μέτωπο για να αποδιοργανώσει το αμυντικό σύστημα του αντιπάλου [2]. Η καταστροφή της συνέχειας της εχθρικής άμυνας δημιουργεί ένα ελεύθερο πλευρό και επιτρέπει την υπερκέραση, κύκλωση και καταστροφή σημαντικών εχθρικών δυνάμεων. Για να καταστραφεί η συνέχεια της άμυνας του αντιπάλου η εισχωρήσασα δύναμη πρέπει να φτάσει σε τέτοιο βάθος ώστε ο εχθρός να μην μπορέσει να οργανωθεί αμυντικά σε μια νέα θέση. Αυτού του είδους την επιτυχία ο Γκουντέριαν ονομάζει «αποφασιστική νίκη» στο βιβλίο του. Η εισχώρηση περιλαμβάνει τρεις φάσεις που όμως δεν διεξάγονται κατ΄ ανάγκη διαδοχικά: τη διάρρηξη της τοποθεσίας, τη διεύρυνση του θύλακα και την τελική διάσπαση

Η τακτική των τεθωρακισμένων δυνάμεων και η συνεργασία τους με τα άλλα Όπλα

Ας παρακολουθήσουμε τώρα το σενάριο του Γκουντέριαν. Διαθέτουμε μια δύναμη συνδυασμένων όπλων, με κυρίαρχο στοιχείο τα άρματα μάχης, στην οποία έχει ανατεθεί η αποστολή να ενεργήσει επιθετικά και να επιτύχει μία αποφασιστική νίκη.

Ο αμυνόμενος έχει στρώσει ναρκοπέδια μπροστά από τις θέσεις του, έχει το πεζικό του εγκατεστημένο σε έργα εκστρατείας και ενισχυμένο με αντιαρματικά πυροβόλα, και διαθέτει άρματα και αντιαρματικά πυροβόλα σε εφεδρεία. Στο βιβλίο χρησιμοποιείται ο όρος «ζώνη μάχης του πεζικού» που αντιστοιχεί με αυτό που σήμερα ονομάζουμε κύρια αμυντική τοποθεσία.

Η καινοτομία του Γκουντέριαν συνίστατο στη σύλληψη του ότι ο αγώνας θα έπρεπε να γίνει ταυτόχρονα σε όλο το βάθος της αμυντικής τοποθεσίας. Γι΄ αυτό και οργανώνει την επιτιθέμενη δύναμη σε τέσσερα κλιμάκια:

Το 1^ο κλιμάκιο, που είναι και το ισχυρότερο, θα πρέπει να ανοίξει ρήγματα στην κύρια αμυντική περιοχή και στη συνέχεια να κινηθεί ταχύτατα στο βάθος της τοποθεσίας, να καταστρέψει σταθμούς διοικήσεως που τυχόν θα βρει στο διάβα του, να συναντήσει την εχθρική εφεδρεία αρμάτων πριν αυτή προλάβει να επέμβει αποτελεσματικά στον αγώνα, να συνάψει μάχη μαζί της και να την καταστρέψει. Το 1^ο κλιμάκιο διεξάγει την τελική διάσπαση και δεν θα πρέπει να εμπλακεί στον αγώνα που θα γίνεται πίσω του για τη διεύρυνση του θύλακα.

Το 2^ο κλιμάκιο θα πρέπει να καταστρέψει το εχθρικό πυροβολικό μάχης και τα αντιαρματικά πυροβόλα που θα βρίσκονται πίσω από τη ζώνη μάχης του πεζικού, ώστε αυτά να μην προλάβουν να ταχθούν και να δημιουργήσουν μια νέα γραμμή άμυνας.

Το 3^ο κλιμάκιο θα αποτελείται κυρίως από πεζικό υποστηριζόμενο από άρματα και θα εκκαθαρίσει τη ζώνη μάχης του πεζικού. Το 2^ο και 3^ο κλιμάκιο διενεργούν τη διεύρυνση του θύλακα. Τα άρματα των δύο αυτών κλιμακίων θα πρέπει να είναι έτοιμα να υποστηρίξουν το 1^ο κλιμάκιο στην αρματομαχία που θα δώσει.

Το 4^ο κλιμάκιο θα κρατηθεί ως εφεδρεία για να εκμεταλλευτεί τη διάσπαση της τοποθεσίας που θα επιτευχθεί με την εισχώρηση.

Τα 4 κλιμάκια της δύναμης εισχωρήσεως. ΠΗΓΗ

Περνάμε τώρα στη σειρά των ενεργειών της επίθεσης. Ο επιτιθέμενος θα επιδιώξει να αιφνιδιάσει τον αντίπαλο του. Για τον λόγο αυτό οι χώροι συγκεντρώσεως του θα πρέπει να βρίσκονται έξω από το βεληνεκές του εχθρικού πυροβολικού και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα αποκρύψεως από την εχθρική εναέρια παρατήρηση. Οι προετοιμασίες για την επίθεση θα πρέπει να ολοκληρωθούν όσο πιο σύντομα γίνεται, η κίνηση των μονάδων στους χώρους εξορμήσεως θα πρέπει να γίνει νύχτα και να επικρατεί σιγή ασυρμάτου. Ο Γκουντέριαν θεωρεί ότι η ταχύτητα πορείας των μονάδων αρμάτων είναι 20 χαω την ημέρα και 12-16 χαω τη νύχτα. Η αναμενόμενη ταχύτητα κατά την επίθεση θα πρέπει να είναι 16 χαω. Οι επιτιθέμενες δυνάμεις θα πρέπει να λάβουν τον σχηματισμό τους στο βάθος που απαιτεί η επιχείρηση. Επιπλέον ο επιτιθέμενος θα διεξάγει παραπλανητικές ενέργειες για να αποκρύψει την κύρια προσπάθεια του.

Με την έναρξη της επίθεσης η εχθρική τοποθεσία τίθεται υπό τη δικιά μας εναέρια παρατήρηση ώστε να αναγνωριστούν οι θέσεις και οι κινήσεις των εχθρικών εφεδρειών, ενώ τα καταδιωκτικά μας απαγορεύουν αυτή τη δυνατότητα στον αντίπαλο.

Η επίθεση θα πρέπει να υποστηριχτεί από μία σύντομη προπαρασκευή πυροβολικού λίγο πριν την έναρξη της επίθεσης, σε αντίθεση με τις μακρόσυρτες προπαρασκευές που ήταν ο κανόνας στον Α΄ Π.Π. Στη συνέχεια όμως η εξέλιξη της ενέργειας θα πρέπει να υποστηρίζεται από το πυροβολικό κανονικά. Αυτό σημαίνει ότι το ιππήλατο πυροβολικό είναι αδύνατον να ακολουθήσει ενώ ακόμα και το ρυμουλκούμενο θα έχει δυσκολίες. Γι΄ αυτό και ο Γκουντέριαν προτείνει αυτοκινούμενα πυροβόλα που θα βρίσκονται υπό προστασία θώρακα και θα μπορούν να ακολουθήσουν τα άρματα μάχης.

Τα ναρκοπέδια είναι το πρώτο εμπόδιο για την επιτιθέμενη δύναμη και θα πρέπει να εκκαθαριστούν διάδρομοι μέσα σε αυτά. Οι άνδρες του μηχανικού θα πρέπει να ενεργήσουν σε συνθήκες περιορισμένης ορατότητας (σκοτάδι, ομίχλη) και η ενέργεια τους να καλύπτεται από πυρά πυροβολικού (αυτά της προπαρασκευής) και πολυβόλων. Η ταχύτητα είναι το βασικό αίτημα στις ενέργειες του μηχανικού. Πιθανόν, γράφει ο Γκουντέριαν, σύντομα να υπάρξουν ερπυστριοφόρα οχήματα που θα διεκπεραιώνουν αυτή την αποστολή υπό την προστασία θώρακα. Σε κάθε περίπτωση το μηχανικό των τεθωρακισμένων θα βρίσκεται στο πρώτο κλιμάκιο της επίθεσης και γι΄ αυτό θα πρέπει να έχει την ανάλογη εκπαίδευση και εξοπλισμό.

Στη συνέχεια η επιτιθέμενη δύναμη θα αντιμετωπίσει τα αντιαρματικά πυροβόλα του πεζικού. Ο επιτιθέμενος θα πρέπει να τα σιγήσει, αλλιώς δεν θα έχει καμία ελπίδα να εισέλθει στην τοποθεσία. Αυτό μπορεί να γίνει τυφλώνοντας τους πυροβολητές με καπνό, καθηλώνοντας τους με πυρά πολυβόλων, με κορεσμό της αντιαρματικής άμυνας από μία μαζική επίθεση αρμάτων και, το πιθανότερο, με συνδυασμό των παραπάνω. Κατά τη διάρκεια της μάχης με τα αντιαρματικά το πεζικό επεμβαίνει με τα βαρέα του όπλα. Επίσης το εχθρικό πυροβολικό θα έχει ενεργό ρόλο στον αγώνα γι’ αυτό και τα παρατηρητήρια του πυροβολικού θα πρέπει να εξολοθρευτούν από το πρώτο κύμα.

Το 1^ο κλιμάκιο θα κινείται με ταχύτητα προς τα εμπρός για να συναντήσει την εχθρική εφεδρεία. Άρα η καθυστέρηση της επέμβασης της είναι σημαντική γιατί δίνει τη δυνατότητα στη φίλια δύναμη να την αντιμετωπίσει από πλεονεκτική θέση. Αυτό μπορεί να γίνει από την αεροπορία, η οποία αξιοποιώντας τις πληροφορίες της εναέριας αναγνώρισης θα κατευθύνει μαχητικά-βομβαρδιστικά εναντίον της. Επιπλέον οι αλεξιπτωτιστές μπορούν να καταλάβουν εδάφη τακτικής σημασίας από τα οποία να καθυστερήσουν την επέμβαση των εχθρικών εφεδρειών.

Το 2^ο κλιμάκιο θα αναζητήσει και θα καταστρέψει το πυροβολικό μάχης του αντιπάλου και τυχόν τοπικές εφεδρείες που δεν θα έχουν εμπλακεί στον αγώνα και θα τάσουν τα αντιαρματικά τους για να δημιουργήσουν μια νέα αμυντική γραμμή. Για να πάρουμε μία ιδέα που θα βρίσκονταν το πυροβολικό του αντιπάλου της εποχής μπορούμε να πούμε το εξής. Το οβιδοβόλο le FH 18 των 105 χλστ. που ήταν το βασικό όπλο αμέσου υποστηρίξεως με το οποίο ο γερμανικός στρατός εισήλθε στον Β΄ Π.Π. είχε βεληνεκές 12.325 μ. Εφαρμόζοντας τον κανόνα «1/3 μπροστά από την τοποθεσία - 2/3 μέσα» βρίσκουμε ότι οι χώροι τάξης του πυροβολικού θα ήταν 8 χλμ. περίπου πίσω από το πρόσθιο όριο της τοποθεσίας. Αυτό μας δίνει και μια ιδέα για το βάθος στο οποίο θα έδινε αγώνα το 2^ο κλιμάκιο.

Τα άρματα των κλιμακίων που προπορεύτηκαν μπόρεσαν να παραλύσουν προσωρινά το εχθρικό πεζικό που βρίσκεται μέσα σε έργα και δημιούργησαν κενά στο αμυντικό σύστημα του αντιπάλου αλλά αυτό δεν αναιρεί την ανάγκη για εκκαθάριση αυτών των θέσεων με το δικό μας πεζικό Το 3^ο κλιμάκιο περιλαμβάνει πεζικό υποστηριζόμενο από άρματα και θα επιδιώξει να ακολουθήσει γρήγορα μέσα από τις διόδους που άνοιξαν τα προηγούμενα κλιμάκια. Στη συνέχεια θα αναλάβει το έργο που μόνο το πεζικό μπορεί να κάνει: να εκκαθαρίσει το εχθρικό πεζικό. Ο ταχύτερος τρόπος να εκμεταλλευτεί το πεζικό την επιτυχία των αρμάτων είναι να είναι και το ίδιο μηχανοκίνητο και εποχούμενο σε ερπυστριοφόρα οχήματα.

Ο Γκουντέριαν πιστεύει ότι η κρίσιμη φάση της επιχείρησης έρχεται όταν τα άρματα μας συναντούν τα άρματα της εχθρικής εφεδρείας. Ο εχθρός, λέει, εκείνη τη στιγμή απολαμβάνει κάποιων πλεονεκτημάτων, όπως η γνώση του εδάφους και το γεγονός ότι οι μονάδες του εισέρχονται στον αγώνα οργανωμένες ενώ οι δικές μας έχουν υποστεί κάποιο μεγάλο ή μικρό βαθμό αποδιοργάνωσης από τον αγώνα που προηγήθηκε. Γι’  αυτό και όπως ειπώθηκε η φίλια αεροπορία θα πρέπει να καθυστερήσει την επέμβαση της εχθρικής εφεδρείας. Σε κάθε περίπτωση ο αγώνας μεταξύ των αρμάτων θα κρίνει το αποτέλεσμα. Σε αυτό το σημείο ο Γκουντέριαν διατύπωσε τη διάσημη ρήση του ότι ο πιο επικίνδυνος αντίπαλος ενός άρματος είναι ένα άλλο άρμα. Εάν αποτύχουμε να νικήσουμε τα εχθρικά άρματα η επιχείρηση μας θα έχει αποτύχει. Γι’ αυτό όλοι οι διοικητές θα πρέπει να είναι προωθημένοι στη διάρκεια της επίθεσης ώστε να εποπτεύουν τα τμήματα τους και να επεμβαίνουν άμεσα όποτε χρειάζεται.

Ο Γκουντέριαν επισημαίνει ακόμη ότι εκτός από βάθος η ενέργεια μας θα πρέπει να έχει και το απαραίτητο πλάτος ώστε ο κεντρικός άξονας της να μην τίθεται υπό το άμεσο πυρ του εχθρού. Είναι χρήσιμο εδώ να διευκρινιστεί ότι η ενέργεια που περιγράφει αναφέρεται στο επίπεδο Σώματος Στρατού – Στρατιάς.

Ο Γκουντέριαν για να αποκρούσει τις απόψεις που θέλουν τον διαμοιρασμό των αρμάτων στο πεζικό τονίζει ότι ο καλύτερος τρόπος για να υποστηρίξουν τα άρματα το πεζικό είναι να τους επιτραπεί να διασπάσουν ταχέως την εχθρική τοποθεσία. Αυτό θα αποτρέψει την πιθανότητα να δημιουργηθεί ένα νέο τέλμα όπου το πεζικό θα  πληρώσει τον βαρύτερο φόρο αίματος. Η διάσπαση της εχθρικής τοποθεσίας θα επιτευχθεί εάν το αμυντικό σύστημα του αντιπάλου δεχθεί επίθεση ταυτόχρονα σε όλο το βάθος του. Αυτός ο φιλόδοξος στόχος μπορεί να επιτευχθεί μόνο από μεγάλες δυνάμεις αρμάτων κλιμακωμένες σε μεγάλο βάθος και με ηγέτες και προσωπικό που έχουν μάθει να πολεμάνε μέσα σε μεγάλους σχηματισμούς.

«Achtung Panzer!» και «Truppenführung»

Το εξώφυλλο της πρωτότυπης 

έκδοσης του «Achtung Panzer!».

Ενδιαφέρον έχει να εξεταστεί η σχέση των ιδεών που εκφράζονται στο «Achtung Panzer!» με την κλασική γερμανική στρατιωτική σκέψη. Γενικότερα οι θεωρητικές αντιλήψεις που επικρατούσαν στον γερμανικό στρατό στο τέλος του μεσοπολέμου θα εκτεθούν μετά την παρουσίαση της Πολωνικής Εκστρατείας. Στο συγκεκριμένο ζήτημα όμως που μας απασχόλησε παραπάνω, αυτό της εισχώρησης, είναι χρήσιμο να δούμε τι προέβλεπε ο τότε ισχύον κανονισμός του γερμανικού στρατού και πως αυτό σχετίζεται με ότι εξέθεσε ο Γκουντέριαν στο «Achtung Panzer!».

Ο υπηρεσιακός κανονισμός HDv 300 «Truppenführung» (Ηγεσία Στρατευμάτων στη Μάχη) εκδόθηκε από τον γερμανικό στρατό σε δύο τόμους το 1933 και το 1934. Είναι ο κανονισμός με τον οποίο ο γερμανικός στρατός εισήλθε στον Β΄ Π.Π. Είναι αντίστοιχος με αυτόν που εμείς γνωρίζουμε ως «Επιχειρήσεις» και ήταν το βασικό κείμενο του γερμανικού στρατού για το δόγμα. Στην παρ. 319 πραγματεύεται το θέμα της εισχώρησης. Τα βασικά σημεία που τονίζονται είναι:

Ο σκοπός της εισχώρησης είναι να καταστρέψει τη συνέχεια του εχθρικού μετώπου και να κυκλώσει τους «ώμους» που θα δημιουργηθούν από την εισχώρηση.

Οι προϋποθέσεις για την επιτυχία είναι ο αιφνιδιασμός, η κατάλληλη εκλογή του εδάφους και η ύπαρξη ισχυρών δυνάμεων για την εκμετάλλευση της διάρρηξης. Επίσης δευτερεύουσες επιθετικές ενέργειες θα καθηλώσουν τον αντίπαλο στο υπόλοιπο μέτωπο και θα διευκολύνουν την εισχώρηση.

Όσο βαθύτερα εισχωρήσει η επιτιθέμενη δύναμη τόσο δυσκολότερα ο αμυνόμενος θα μπορέσει να κρατηθεί σε μια νέα τοποθεσία συμπτυσσόμενος προς τα πίσω.

Το ιππικό και οι μηχανοκίνητες δυνάμεις είναι οι καταλληλότερες για να εκμεταλλευτούν το ρήγμα. Μαχητικά-βομβαρδιστικά αεροσκάφη θα υποστηρίξουν την εκμετάλλευση προσβάλλοντας τις εχθρικές εφεδρείες.

 Όπως βλέπουμε η γενική ιδέα είναι ίδια και στα δύο κείμενα και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. Η συμβολή του Γκουντέριαν δεν συνίστατο στο ότι προσκόμισε κάποια επαναστατική θεωρία του πολέμου αλλά στο ότι εισηγήθηκε νέες τεχνικές στην υπάρχουσα θεωρία. Εν προκειμένω, ο Γκουντέριαν οραματίστηκε ορθά ότι το άρμα μάχης μπορούσε να αποτελέσει το κύριο εργαλείο της μάχης εισχωρήσεως εάν απέφευγε να καθηλωθεί στη «ζώνη μάχης πεζικού» και ωθούνταν με ταχύτητα στο βάθος της τοποθεσίας.

Επίλογος

Ο Γκουντέριαν ολοκληρώνει το βιβλίο του με τις παρακάτω φράσεις που πιστεύω ότι αξίζει να μεταφερθούν και νομίζω ότι παραμένουν επίκαιρες.

«Είκοσι χρόνια έχουν περάσει από τότε που τα άρματα πρωτοεμφανίστηκαν στο αιματοβαμμένο πεδίο μάχης του Σομ· ο χρόνος αυτός είναι μικρός στο διάβα της ιστορίας. Αλλά οι σύγχρονες τεχνικές εξελίξεις έχουν πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας· παρασέρνουν την οικονομία και επαυξάνουν τις ανταλλαγές μεταξύ των ανθρώπων. Η ίδια η ζωή των εθνών κινείται σε πιο ζωηρούς ρυθμούς.

»Γι΄ αυτό, θα ήταν λάθος να περιοριστούμε στην εξέταση των τεχνικών ζητημάτων μόνο, όταν τίθενται πολύ ευρύτερα θέματα με επιτακτικό τρόπο.

»Τον Μεγάλο Πόλεμο τον απελευθέρωσε ένα μίγμα οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών όπου τα πιο προηγμένα έθνη του κόσμου βούτηξαν στην άβυσσο. Υπήρξαν πολλοί που έλπιζαν ότι η ανθρωπότητα και τα έθνη θα βελτιώνονταν μετά τον Πόλεμο, αλλά απογοητεύτηκαν. Αντίθετα, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι οι ιδεολογικές, πολιτικές και θρησκευτικές διαφορές έχουν γίνει τόσο οξείες όσο και οι οικονομικές. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε που θα μας οδηγήσει αυτός ο δρόμος. Αλλά πρέπει να δεχτούμε ότι μακροπρόθεσμα μόνο ισχυρά έθνη θα επιβιώσουν· το ένστικτο της επιβίωσης δεν παράγει αποτέλεσμα εάν δεν υποστηρίζεται από την αναγκαία ισχύ.

»Η εδραίωση της γερμανικής ισχύος είναι έργο των πολιτικών, της τεχνολογίας, της οικονομίας και των ενόπλων δυνάμεων.

»Όσο πιο ισχυρές είναι οι ένοπλες δυνάμεις σε όπλα, υλικό και ηγεσία τόσο πιο βέβαιη είναι η διατήρηση της ειρήνης. Το άρμα μάχης είναι το πιο σύγχρονο όπλο του χερσαίου πολέμου και πιστεύουμε ότι η περιγραφή της ανάπτυξης του μας δίνει ιδέες για τη μελλοντική του εξέλιξη.

»Σε πολλά θέματα θα υπάρχουν διαφορές απόψεων, ορισμένες φορές αυτές θα είναι θεμελιώδεις. Μόνο ο χρόνος θα δείξει ποιος έχει δίκιο. Άλλα είναι αδιαμφισβήτητο ότι, ως γενικός κανόνας, τα νέα όπλα απαιτούν νέους τρόπους του μάχεσθαι και την ανάλογη οργανωτική δομή. Δεν θα πρέπει να βάζουμε καινούριο κρασί σε παλιά δοχεία.

»Οι πράξεις έχουν μεγαλύτερη σημασία από τα λόγια. Στις μέρες που θα ΄ρθουν η θεά Νίκη θα στεφανώσει μόνο εκείνους που είναι προετοιμασμένοι να ενεργήσουν με τόλμη.»

Υποσημειώσεις

[1] Οι βαθμοί των ανώτατων αξιωματικών στον προπολεμικό γερμανικό στρατό ήταν:

Generalmajor: Υποστράτηγος. Στον γερμανικό στρατό της εποχής, όπως και σε άλλους, απουσίαζε ο βαθμός του ταξίαρχου. Σύμφωνα με την αμερικανική αντιστοιχία: στρατηγός ενός άστρου.

Generalleutnant: Αντιστράτηγος. Στρατηγός δύο αστέρων.

General der (Infanterie, Panzertruppen, Kavallerie, Gebirgstruppen, Fallschirmtruppen, Artillerie, Pioniere, Nachrichtentruppen): Στρατηγός του/των (Πεζικού, Τεθωρακισμένων, Ιππικού, Ορεινών Στρατευμάτων, Αλεξιπτωτιστών, Πυροβολικού, Μηχανικού, Διαβιβάσεων). Στρατηγός τριών αστέρων.

Generaloberst: Στρατηγός. Κατά κυριολεξία «Ανώτατος Στρατηγός», όπου το –oberst είναι υπερθετικός βαθμός του ober (ανώτερος) και όχι ο βαθμός του συνταγματάρχη (Oberst). Στρατηγός τεσσάρων αστέρων.

Generalfeldmarschall: Στρατάρχης.

[2] FM 3-90-1/2013/US Army «Offense and Defense», σσ. 1-14

Βιβλιογραφία

Condell, Bruce και David T. Zabecki (επιμ.-μτφ) (2001). On the German Art of War: Truppenführung. Lynne Rienner Publishers.

Guderian, Heinz. (1937). Achtung – Panzer!. Μετάφραση: Christopher Duffy. (1992). Λονδίνο: Arms & Armour Press.

Guderian, Heinz. (1950). Οι Αναμνήσεις Ενός Στρατιώτου. Μετάφραση: Γ. Θεοφιλίδη. (1971). Αθήνα: Εκδόσεις Α. Καραβία – Α. Δημητριάδη.

U.S. Army. FM 3-90-1. Offense and Defense, 2013.