Πως η Αφρίν Ρίχνει τη Σκιά της στην Ανατολική Συρία

Οι παρούσες επιλογές των Κούρδων στην Ανατολική Συρία, υπό το φως των περσινών εξελίξεων στην Αφρίν. –Του Seth Frantzman στο The Jerusalem Post. 

Ένα χρόνο πριν, τον Ιανουάριο του 2018, η Τουρκία είχε απειλήσει να διεξάγει μία μεγάλη επιχείρηση στη ΒΔ Συρία, στην περιοχή της Αφρίν. Στο τέλος, εκτέλεσε αυτή την επιχείρηση που οδήγησε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να φύγουν από την κουρδική περιοχή. Οι σημερινές απειλές της Τουρκίας να διεξάγει μία επιχείρηση στη βόρεια Συρία, καθώς οι Αμερικανοί αποχωρούν, συνοδεύονται από την ίδια ρητορική και συγκέντρωση δυνάμεων που και τότε προοικονομούσαν την επερχόμενη μάχη.

Σύριοι αντάρτες, σύμμαχοι της Τουρκίας, κάποιοι από τους οποίους συνδέονται με εξτρεμιστές ισλαμιστές, έχουν ορκιστεί να νικήσουν τους Κούρδους μαχητές που έχουν συμμαχήσει με τις ΗΠΑ εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ). Αυτό που συνέβη στην Αφρίν πέρσι βρίσκεται πίσω από την απόφαση των Κούρδων στη βόρεια Συρία να ζητήσουν την προστασία του καθεστώτος Άσαντ και της Ρωσίας, όταν φύγουν οι Αμερικανοί. Έχοντας απομείνει με το δίλημμα να αντιμετωπίσουν ένα νέο πόλεμο ή να επιτρέψουν στη δικτατορία του Άσαντ να επιστρέψει, οι ντόπιες, αριστερών τάσεων, κουρδικές ομάδες λένε ότι προτιμούν τη Δαμασκό παρά τον πόλεμο.

Τον Ιανουάριο του 2018 η Αφρίν διοικούνταν από το κουρδικό YPG (People’s Protection Units), το οποίο η Τουρκία κατηγορεί ότι συνδέεται με το ΡΚΚ. Οι ΗΠΑ και η Τουρκία θεωρούν το ΡΚΚ τρομοκρατική οργάνωση. Η Τουρκία είχε προειδοποιήσει από το 2017 ότι θα διεξήγαγε μία μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση στην Αφρίν.

Όμως το YPG δεν πίστεψε ότι θα συνέβαινε. Στην ανατολική Συρία το YPG ήταν μέρος του SDF (Syrian Democratic Forces) και πίστευαν ότι η συνεργασία τους με τις ΗΠΑ σήμαινε ότι η Ουάσινγκτον θα εξασφάλιζε κάποιον συμβιβασμό για την Αφρίν. Ακόμη πίστευαν ότι ο Άσαντ και η Ρωσία δεν θα επέτρεπαν στην Άγκυρα να διενεργήσει μία μεγάλη επιθετική επιχείρηση μέσα στη Συρία. Η Άγκυρα συνεργούσε με τις φιλικές της ανταρτικές ομάδες και υπόσχονταν ότι μετά την Αφρίν εκατομμύρια Σύριοι πρόσφυγες θα επέστρεφαν στη Συρία. Το YPG και τα τοπικά του συμβούλια φαίνονταν να πιστεύουν ότι το καθεστώς Άσαντ δεν θα ήθελε να δει αυτές τις ανταρτικές ομάδες να κερδίζουν μία νίκη.

Αλλά η Τουρκία υπερκέρασε το YPG. Έστειλε μία αντιπροσωπεία στη Ρωσία και πήρε τη διαβεβαίωση της Μόσχας ότι δεν θα παρέμβαινε. Η Μόσχα δεν εμπόδισε την τουρκική αεροπορία να χτυπήσει το YPG στην Αφρίν.

Οι ΗΠΑ επίσης σιώπησαν την κριτική τους. Είπαν ότι η μάχη της Αφρίν θα ήταν μία περίσπαση στον πόλεμο κατά του ΙΚ. Αλλά δεν έκαναν τίποτα για να σταματήσουν τη σύμμαχο τους Τουρκία από το επιτεθεί στην Αφρίν, επειδή επιδίωκαν να παρουσιάσουν το YPG στην Αφρίν ως ξεχωριστό από το SDF με το οποίο συνεργάζονταν στην ανατολική Συρία.

Αυτό οδήγησε σε κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ ΗΠΑ και SDF, αλλά και ΗΠΑ – Τουρκίας. Η Τουρκία είδε ότι η πίεση στην Ουάσινγκτον αποδίδει. Το SDF έμαθε ότι στο τέλος θα αφήνονταν να αντιμετωπίσει την Τουρκία, τη Ρωσία και τον Άσαντ. Η τουρκική επίθεση, στην οποία συμμετείχαν και οι ντόπιοι σύμμαχοι της Τουρκίας, άρχισε στις 20 Ιανουαρίου και κράτησε δύο μήνες.

Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών, αναφορές έδειχναν ότι το YPG είχε επιδιώξει διαπραγματεύσεις με τη Δαμασκό και τη Ρωσία για να σταματήσουν την τουρκική επιχείρηση. Η Δαμασκός συνειδητοποιώντας ότι οι Κούρδοι ήταν στριμωγμένοι έπαιξε σκληρά. Σύμφωνα με αναφορά στο Defense Post τον Φεβρουάριο του 2018 η Ρωσία πίεσε το SDF να ελαττώσει τη συνεργασία του με τις ΗΠΑ και να παραδώσει στον Άσαντ περιοχές στην Deir ez-Zor. Σε αυτές μπορεί να περιλαμβάνονταν πετρελαιοπηγές που Ρώσοι μισθοφόροι και σύμμαχοι του Άσαντ προσπάθησαν να καταλάβουν τον ίδιο μήνα, αλλά αποδεκατίστηκαν από την αμερικανική αεροπορία.

Το SDF και το YPG έκαναν μία δύσκολη επιλογή: να θυσιάσουν την Αφρίν για να σώσουν τη συνεργασία τους με τις ΗΠΑ στην ανατολική Συρία. Η συνεργασία αυτή έδινε στο SDF αυτονομία, τουλάχιστον στην ανατολική Συρία· μία συμφωνία με τον Άσαντ θα σήμαινε ότι το καθεστώς θα επέστρεφε στην Αφρίν και στην ανατολική Συρία. Πολλοί Κούρδοι θυμόνταν τη βαρβαρότητα της συριακής κυβέρνησης.

Ο Salih Muslim, επικεφαλής εξωτερικών υποθέσεων του PYD (Democratic Union Party), είπε σε μία συνέντευξη στο AFN News, στις 31 Δεκεμβρίου, ότι το YPG και το PYD δεν εκτίμησαν σωστά την κρίση στην Αφρίν.

«Δεν μπορούμε να πούμε ότι η διπλωματία μας στην Αφρίν ήταν επαρκής», είπε. Και πρόσθεσε ότι οι διαπραγματευτές δεν ήταν επαρκώς προετοιμασμένοι. Η κουρδική ηγεσία στην ανατολική Συρία ήταν αποκομμένη από τις συζητήσεις για το μέλλον της Συρίας.

Επειδή οι ΗΠΑ δεν ήταν παρούσες στην Αστάνα, στο Σότσι ή σε άλλες διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ρωσίας και της Τουρκίας, και δεν ενδιαφέρθηκαν να προωθήσουν τα συμφέροντα του SDF στην ανατολική Συρία στη διπλωματική αρένα, οι Κούρδοι διπλωμάτες απομονώθηκαν.

«Μιλήσαμε με το συριακό καθεστώς το 2018, αλλά δεν μπορέσαμε να φτάσουμε σε αποτέλεσμα», είπε ο Muslim. «Δείξαμε στον κόσμο ότι είμαστε ανοιχτοί στον διάλογο».

Το YPG ηττήθηκε στη μάχη για την Αφρίν και δεκάδες χιλιάδες Κούρδοι κατέφυγαν σε στρατόπεδα προσφύγων στη Συρία. Θέλουν ακόμη να γυρίσουν. Αλλά υποστηρίζουν ότι τα σπίτια τους ληστεύθηκαν και οι ελαιώνες τους λεηλατήθηκαν. Έχουν αναφερθεί κακοποιήσεις από τους αντάρτες, σύμμαχους των Τούρκων, στην Αφρίν και συγκρούσεις μεταξύ τους.

Η όλη κατάσταση δημιούργησε στην κουρδική ηγεσία στην ανατολική Συρία την ανησυχία ότι το ίδιο μπορεί να συμβεί και εκεί όταν οι Αμερικανοί φύγουν. Δεν το περίμεναν αυτό μερικούς μήνες πριν. Οι ΗΠΑ είχαν πει ότι θα έμεναν για χρόνια.

Η απόφαση Τραμπ οδηγεί το SDF ή το YPG/PYD να αναζητήσουν την παρέμβαση της Μόσχας και της Δαμασκού. Προσέρχονται όμως στο τραπέζι του διαλόγου πιο αποδυναμωμένοι και πιο απομονωμένοι από πριν. Αυτό συνιστά νίκη για τη Ρωσία και τη Δαμασκό. Και συμβαίνει γιατί οι ΗΠΑ δεν επεδίωξαν ποτέ να καλύψουν διπλωματικά τους συνεργάτες τους στο έδαφος. Ήταν μόνο μια στρατιωτική συνεργασία.

Ο απεσταλμένος των ΗΠΑ James Jeffrey κατέδειξε σε μία ομιλία του στις 17 Δεκεμβρίου ότι το SDF θα πρέπει να αναζητήσει τη θέση του στο μελλοντικό πολιτικό πλαίσιο της Συρίας. Όμως, οι ΗΠΑ ποτέ δεν ενδιαφέρθηκαν να παίξουν ένα ρόλο σε αυτό το πλαίσιο είτε στην Αστάνα, στο Σότσι ή στη Γενεύη.

Αντιθέτως, το Ιράν, η Τουρκία και η Ρωσία συναντήθηκαν στη Γενεύη στις 18 Δεκεμβρίου για να διαπραγματευτούν το μελλοντικό σύνταγμα της Συρίας. Εκεί δεν υπήρχαν αντιπρόσωποι των SDF/YPG/PYD.

Η Τουρκία κινητοποιεί τον στρατό της για μια μεγάλη επιχείρηση στη βόρεια Συρία, με σκοπό να νικήσει το YPG εκεί. Συριακές ανταρτικές ομάδες, προσκείμενες στην Τουρκία, καυχιόνται ότι θα επιτεθούν στη Manbij. Δημοσιογράφοι λένε ότι οι ντόπιοι φοβούνται και αναφέρουν την Αφρίν ως παράδειγμα για το τι μέλλει γενέσθαι στη Manbij ή στο Kobani ή αλλού.

Οι Αμερικανοί τώρα μιλούν για τη δημιουργία μίας νεκρής ζώνης μεταξύ Τουρκίας και YPG τους επόμενους μήνες καθώς θα φεύγουν. Πως οι Αμερικανοί θα μπορέσουν να φεύγουν και να δημιουργήσουν και τη νεκρή ζώνη δεν είναι καθαρό. Στα παρασκήνια, η σκληρή επιλογή που το SDF, και οι προσκείμενες σ΄ αυτό ομάδες, πρέπει να κάνει είναι ανάμεσα στην επιστροφή της εξουσίας του Άσαντ και σε μια επίθεση της Τουρκίας.