Πως ο Ερντογάν Χάρισε το Τουρκικό Εργοστάσιο Αρμάτων σε Βαρόνους και στο Κατάρ

Η κυβέρνηση του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επέσπευσε στο κοινοβούλιο μία οικονομική συμφωνία μεταξύ της Τουρκίας και του Κατάρ, για να δώσει το αξίας είκοσι δισεκατομμυρίων δολαρίων τουρκικό εργοστάσιο αρμάτων σε μία εταιρεία που ελέγχεται από συνεργούς του Ερντογάν και από τον στρατό του Κατάρ. –του Abdullah Bozkurt στο Nordic Monitor. 

Το τουρκικό εργοστάσιο αρμάτων στο στρατηγείο της 1^ης Διοίκησης Κύριας Συντήρησης στην επαρχία Sakarya.

Η συμφωνία για την αποφυγή της διπλής φορολόγησης ήρθε την τελευταία στιγμή, πριν η κυβέρνηση Ερντογάν παραδώσει σε ασημένιο πιάτο το πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων εθνικό εργοστάσιο αρμάτων στην τουρκο-καταριανή εταιρεία κατασκευής τεθωρακισμένων οχημάτων BMC, η οποία διευθύνεται από τον Ethem Sancak, μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ.

Η συμφωνία για τη φορολόγηση εγκρίθηκε από το τουρκικό κοινοβούλιο πριν ο Ερντογάν εκδώσει την εκτελεστική απόφαση, στις 20/12/2018, που παρέδιδε τα δικαιώματα λειτουργίας του τουρκικού εθνικού εργοστασίου αρμάτων για εικοσιπέντε χρόνια στην BMC χωρίς διαγωνισμό και χωρίς διαφανείς διαδικασίες. Στα χαρτιά, το 49,9% των μετοχών της BMC ανήκουν στις ένοπλες δυνάμεις του Κατάρ, ο Sancak κατέχει το 25% και η οικογένεια Öztürk το 25,1%. Οι φήμες στην Άγκυρα λένε ότι ο Ερντογάν είναι ο πραγματικός ιδιοκτήτης της BMC και ο Sancak, απλώς, είναι ο τοποτηρητής των συμφερόντων του Τούρκου προέδρου στη βιομηχανία. Η οικογένεια Öztürk, που είναι γνωστό ότι έχει σχέσεις με τη μαφία μέσω του Galip Öztürk, ενός καταδικασμένου δολοφόνου και αρχηγού δικτύου του οργανωμένου εγκλήματος, φαίνεται να βρίσκεται κοντά στον Τούρκο πρόεδρο.

Galip Öztürk (αριστερά) και Talip Öztürk (δεξιά).

Σύμφωνα με τα έγγραφα που απέκτησε το Nordic Monitor, η συμφωνία Τουρκίας – Κατάρ έφτασε στο τουρκικό κοινοβούλιο στις 5/12/2018, μόλις τρεις μέρες αφότου ο Τούρκος πρόεδρος μίλησε σε αμυντική διάσκεψη στην Άγκυρα και είπε ότι ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας -η χρηματοδότηση  τους, οι ανθρώπινοι πόροι τους και η τεχνολογία τους- θα πρέπει συλλογικά να παίρνουν μέρος στην αμυντική βιομηχανία.

Την ίδια ημέρα που ο Ερντογάν υπέβαλλε στο κοινοβούλιο τη συμφωνία με το Κατάρ, ο Mustafa Şentop, σημαίνον στέλεχος του ΑΚΡ και αντιπρόεδρος της βουλής έφερε τη συμφωνία στην επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων, όταν θα έπρεπε να τη στείλει στην επιτροπή εμπορίου και βιομηχανίας, ως το η αρμόδια επιτροπή που θα εξέταζε το κείμενο, καθώς και στην επιτροπή προϋπολογισμού για την οικονομική αξιολόγηση. Ο Şentop, καθηγητής νομικής ο ίδιος, γνώριζε πολύ καλά τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες, αλλά πιέζονταν από τον Ερντογάν να επισπεύσει.

Η επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων μπορούσε να ελέγξει το κείμενο επικουρικά, όχι ως η καθ΄ ύλην αρμόδια επιτροπή. Όμως, ο καθορισμός αυτής της επιτροπής για να ελέγξει το κείμενο είχε σκοπό να επιταχύνει τη διαδικασία, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που είχε θέσει ο Ερντογάν. Μία μέρα αφότου η συμφωνία για τη φορολόγηση εισήλθε στο κοινοβούλιο, η επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων συγκλήθηκε για να συζητήσει δέκα διεθνείς συμφωνίες που ήταν ήδη στην ημερήσια διάταξη. Η συμφωνία με το Κατάρ δεν ήταν ανάμεσα σε αυτές.

Εξασκώντας τις εξουσίες του ως πρόεδρος ο Volkan Bozkır, πρόεδρος της επιτροπή εξωτερικών υποθέσεων, ζήτησε από τα μέλη να ψηφίσουν για να εισέλθει η συμφωνία με το Κατάρ στη διάταξη. Το αίτημα του προέδρου υποστηρίχθηκε από την Asuman Erdoǧan και τη Radiye Sezer Katırcıoǧlu, ισλαμίστριες του ΑΚΡ.

Asuman Erdoǧan (αριστερά) και Radiye Sezer Katırcıoǧlu (δεξιά).

Η ενέργεια αυτή επικρίθηκε από τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που δήλωσαν ότι δεν είχαν ενημερωθεί και δεν είχαν χρόνο να μελετήσουν το κείμενο. Ο Bozkır ισχυρίστηκε ότι το κείμενο είχε εγκριθεί παλιότερα, αλλά δεν πέρασε από την ολομέλεια εξαιτίας των πρόωρων εκλογών και δεν υπήρχε ανάγκη να ξανασυζητηθεί. Είπε ακόμη ότι τα τουρκικά εθνικά συμφέροντα διακυβεύονταν και η επιτροπή έπρεπε να περάσει τη συμφωνία γρήγορα, χωρίς να εξηγήσει ποια εθνικά συμφέροντα προστάτευε η τουρκική κυβέρνηση εκεί. Στο τέλος το αίτημα του πέρασε και η συμφωνία εγκρίθηκε, χωρίς ουσιαστικά να συζητηθεί οποιοδήποτε από τα τριάντα άρθρα της.

Παραμένει ανοιχτό το ερώτημα αν η Τουρκία χρειαζόταν να υπογράψει μία νέα συμφωνία για τη διπλή φορολόγηση με το Κατάρ, όταν υπήρχε ήδη μία τέτοια συμφωνία, που υπογράφηκε στις 25/12/2001 και άρχισε να εφαρμόζεται από την 1/1/2009. Ο Ömer Gücük, Τούρκος διπλωμάτης που διεύθυνε το τμήμα των πολυμερών διεθνών σχέσεων στο τουρκικό υπουργείο εξωτερικών, είπε ότι απλώς υπήρχε η ανάγκη να βελτιωθεί η συμφωνία χωρίς να παρέχει λεπτομέρειες και χωρίς να εξηγήσει γιατί. Με την εφαρμογή της νέας συμφωνίας, αυτή του 2001 θα είναι πλέον άκυρη, πρόσθεσε.

Όπως λέγεται ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες. Η μόνη πραγματική διαφορά μεταξύ της παλιάς και της νέας συμφωνίας είναι η αλλαγή στις φορολογικές κλίμακες, προς όφελος του Ερντογάν και των Τούρκων και Καταριανών συνεργατών του. Επίσης, οι νέες προβλέψεις για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δύο πλευρών είναι τέτοιες ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη μυστικότητα στις εμπορικές συμφωνίες. Ακόμη, προστέθηκαν άρθρα στη συμφωνία που υπήρχε για την επίλυση των διαφορών που μπορεί να ανακύψουν, υπό τις οδηγίες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.

Αφού η συμφωνία πέρασε από την επιτροπή και ενώ ακόμη περίμενε τη ψήφιση της στην ολομέλεια ο Ερντογάν εξέδωσε το εκτελεστικό διάταγμα της 19^ης Δεκεμβρίου, ανακοινώνοντας την ιδιωτικοποίηση του εργοστασίου αρμάτων, που βρίσκεται σε ένα πολύτιμο κομμάτι γης, 1,8 εκ. τ.μ. Η ιδιωτικοποίηση σήμαινε ότι η κυβέρνηση θα έδινε τα δικαιώματα λειτουργίας σε μια ιδιωτική εταιρεία για εικοσιπέντε χρόνια, ενώ η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2019. Η απόφαση δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης την επόμενη μέρα.

Η συμφωνία εγκρίθηκε από την ολομέλεια στις 25/12/2018, δέκα μέρες μετά την επιτροπή, ως νόμος 7158 και στάλθηκε στον πρόεδρο για υπογραφή την επόμενη μέρα. Ο Ερντογάν την υπέγραψε στις 27/12 και την επομένη ήταν πλέον νόμος της Τουρκίας. Στις 13 Ιανουαρίου ο Ερντογάν ανακοίνωσε την απόφαση του να παραδώσει το εργοστάσιο στην BMC, χωρίς καν να περιμένει μέχρι το τέλος του έτους.

Το εργοστάσιο ιδρύθηκε το 1975 και λειτούργησε υπό την 1^η Διοίκηση Κύριας Συντήρησης του στρατού ξηράς. Έχει φτιάξει πυροβόλα, οβιδοβόλα, φορείς πυρομαχικών και ερπύστριες. Το εργοστάσιο εκσυγχρόνισε άρματα Leopard 1 και 2 και άρματα άλλων τύπων. Περίπου χίλιοι άνθρωποι εργάζονται σ΄ αυτό, πράγμα που έχει εγείρει τις ανησυχίες των σωματείων και των κομμάτων της αντιπολίτευσης για τις θέσεις εργασίας τους μετά τη μεταφορά στη BMC. Ο Ερντογάν απέρριψε την κριτική, ισχυριζόμενος ότι η ιδιωτικοποίηση θα φέρει δουλείες για δέκα χιλιάδες άτομα και θα προσελκύσει δισεκατομμύρια δολάρια από το Κατάρ και άλλες χώρες.

Ο Ethem Sancak έχει πάρει επικερδή συμβόλαια από την τουρκική κυβέρνηση χάρη στους στενούς δεσμούς που καλλιέργησε με τον Ερντογάν.

Σύμφωνα με την έρευνα του Nordic Monitor εκτός από Τούρκους υπάρχουν και Καταριανοί μέτοχοι της BMC, οι οποίοι βρίσκονται στο διοικητικό της συμβούλιο. Οι: Abdulla Hamad M.O. Al-Nabet, Mohd Jaber M.J. Lubdah, Mohammed A.S.H. Al-Othman και N. Hassan N.A. Al-Naimi αναφέρονταν ως μέλη του διοικητικού συμβουλιού της BMC. Ενώ πριν σε αυτό άνηκαν τα παρακάτω άτομα, προερχόμενα από το Κατάρ: Mohd Khalifa O. Al-Kuwari, T.A. Rahman Sh. A. Al-Kuwari, Nasser Hamad Aa Al-Sulaiti, Hemaid A. Kareem N. Al-Hajri και Yousuf Ahmad S. Almannai.

Νυν και πρώην Καταριανοί μέτοχοι που είναι μέλη στο διοικητικό συμβούλιο της BMC.

Η ιδιωτικοποίηση του εργοστασίου αρμάτων έρχεται σε αντίθεση με τους υπάρχοντες τουρκικούς νόμους και ειδικά με τον νόμο περί ιδιωτικοποιήσεων 4046 και τον συστατικό νόμο του υπουργείου άμυνας. Αφού το εργοστάσιο αρμάτων ανήκει στον τουρκικό στρατό έχει ζητήματα εθνικού συμφέροντος και δεν μπορεί να παραδοθεί σε άτομα ξένης εθνικότητας. Όμως, καθώς το κράτος δικαίου έχει καταλυθεί στην Τουρκία κανένας δεν μπορεί να στραφεί κατά της ιδιωτικοποίησης στα δικαστήρια, τα οποία είναι πλήρως υποταγμένα στον Ερντογάν.