Τι σχέση μπορεί να έχει ένα γνωστό μυθιστόρημα
επιστημονικής φαντασίας (που έχει μεταφερθεί και στη μεγάλη οθόνη) με τον
πόλεμο ελιγμών; Οι Αμερικανοί πεζοναύτες λένε μεγάλη! –στο Marine Corps Gazette.
Σε κάποιο σημείο της καριέρας του κάθε πεζοναύτης έρχεται
σε επαφή με το εγχειρίδιο MCDP 1 «Warfighting», το οποίο περιέχει τη φιλοσοφία με την οποία το Σώμα αντιλαμβάνεται τον
πόλεμο. Μέχρι να φτάσει στο βαθμό του λοχία κάθε πεζοναύτης έχει διαβάσει το «Warfighting» τόσες πολλές φορές που πρέπει να προσπαθήσει για να μη βογκήξει όταν ο
επόμενος εκπαιδευτής του ή διμοιρίτης του το συμπεριλαμβάνει στην υποχρεωτική
λίστα ανάγνωσης. Και όμως, είναι σημαντικό κάθε πεζοναύτης, ανεξαρτήτως βαθμού,
να διαβάζει και να καταλαβαίνει το MCDP 1 (Marine Corps Doctrine Publication 1) και το δόγμα του πολέμου ελιγμών, γιατί αποτελεί το θεμέλιο του τρόπου
με τον οποίον κάνουμε τη δουλειά μας. Μεταξύ άλλων, παρέχει έναν πρακτικό οδηγό
ηγεσίας, την τακτική μας ορολογία, και έναν συγκεκριμένο τρόπο να σκεφτόμαστε
για τη μάχη, στοιχεία που κάνουν το Σώμα Πεζοναυτών μοναδικό μεταξύ των κλάδων.
Όμως, η ευφυΐα του πολέμου ελιγμών και η σχέση του με τον κάθε μαχητή χάνονται αν δεν μπορέσουμε να βρούμε ένα τρόπο ώστε το εγχειρίδιο να γίνει ελκυστικό (ή έστω αναγνώσιμο) στους νέους πεζοναύτες. Η απάντηση σε αυτό το πρόβλημα μπορεί να βρίσκεται σε ένα δημοφιλές βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, που γράφτηκε το 1985, από κάποιον που δεν υπηρέτησε ούτε μία μέρα στον στρατό. Το μυθιστόρημα του Orson Scott Card «Ender’s Game» παρουσιάζει, με μεγάλη ζωντάνια και ακρίβεια, αρχές της τακτικής και της ηγεσίας που περιγράφονται στο MCDP 1. Ευανάγνωστο και εξαιρετικά ενδιαφέρον, το μυθιστόρημα αυτό ζωντανεύει τη θεωρία του πολέμου ελιγμών με τρόπο που μπορεί να αγγίξει τους νεαρούς πεζοναύτες, οι οποίοι μπορούν να συνδεθούν ευκολότερα με τον ήρωα του βιβλίου Ender Wiggin απ΄ ότι με κάποιον Γερμανό θεωρητικό όπως ο Κλαούζεβιτς. Ο Ταγματάρχης John F. Schmitt, συγγραφέας του MCDP 1, θεωρούσε το «Ender’s Game» μία τόσο αξιόλογη μελέτη στην ηγεσία και στην τακτική, ώστε το δίδασκε στο πανεπιστήμιο των πεζοναυτών στο Quantico. Με όλα αυτά υπόψη, θα χρησιμοποιήσουμε το MCDP 1 για να αναλύσουμε τα διδάγματα τακτικής και ηγεσίας που βρίσκονται στο βιβλίο, για να καταδείξουμε την αξία της παράλληλης ανάγνωσης του μυθιστορήματος και του κανονισμού.
Το μυθιστόρημα είναι τοποθετημένο στο κοντινό μέλλον, όπου η ανθρώπινη φυλή ενωμένη είναι ενπεπλεγμένη εδώ και δεκαετίες σε πόλεμο με μία εξωγήινη, εντομοειδή, φυλή, τους «Buggers». Αφού απέκρουσαν τη δεύτερη εισβολή των Buggers, που παρ΄ ολίγο να αφανίσει τους ανθρώπους, εβδομήντα χρόνια πριν, οι γήινες στρατιωτικές δυνάμεις αναζήτησαν κάποιον ιδιοφυή διοικητή που θα οδηγούσε τον διαστημικό στόλο της Γης εναντίον τους. Για χρόνια ο στρατός επέλεγε ευφυή παιδιά, που τα εκπαίδευε στο Σχολείο Μάχης (Battle School) για να τα καταστήσει στρατιωτικούς διοικητές. Στην αρχή του βιβλίου ο Ender Wiggin επιλέγεται να παρακολουθήσει το Battle School στην ηλικία των έξι και αναγνωρίζεται αμέσως από τους εκπαιδευτές του ως η μεγαλύτερη στρατιωτική ιδιοφυία που είχε εμφανιστεί, πράγμα που προκαλεί την εχθρότητα των άλλων μαθητών. Βασανιζόμενος από τους συμμαθητές του και δοκιμαζόμενος ανελέητα από τους εκπαιδευτές του, ο Ender αναγκάζεται να στηριχτεί στον εαυτό του και σε έναν μικρό πυρήνα πιστών του φίλων για να επιβιώσει και να γίνει διοικητής.
Τα επόμενα χρόνια ο Ender ανέπτυξε τις στρατιωτικές του δεξιότητες στο Battle School, ασκούμενος στον θάλαμο μηδενικής βαρύτητας, που ήταν σχεδιασμένος ώστε να αναπαριστά τα διάφορα στοιχεία της μάχης. Χάρη στη δημιουργικότητα του, στην ευφυΐα του και στη δυνατότητα του να παίρνει πρωτοβουλίες, ο Ender αναπτύσσει νέες τεχνικές και τακτικές που τον καθιστούν τον καλύτερο στρατιώτη και ηγέτη του Σχολείου. Αναλαμβάνοντας τη διοίκηση της «Στρατιάς του Δράκου» εκπαιδεύει το προσωπικό του ώστε να σκέφτεται αντί να είναι αυτόματα που εκτελούν διαταγές. Για να νικήσει τις άλλες «Στρατιές» στον θάλαμο μάχης, το στυλ ηγεσίας του Ender στηρίζεται στην «πρόθεση του διοικητή» και σε τακτικές βασισμένες στην πρωτοβουλία. Οι εκπαιδευτές κάνουν τα πράγματα διαρκώς δυσκολότερα για τον Ender, εξωθώντας τον στα όρια του. Όμως, αυτός, χάρη στο στυλ πολέμου ελιγμών που έχει αναπτύξει καταφέρνει να επικρατεί.
Αφού αποφοιτά από το Battle School ο Ender πηγαίνει στη Σχολή Διοίκησης (Command School) για να εκπαιδευτεί ως διοικητής του διαστημικού στόλου. Εκεί γίνεται μαθητής του θρυλικού διοικητή Mazer Rackham, ο οποίος νίκησε τους Buggers στην προηγούμενη εισβολή. Ο Ender εκπαιδεύεται σε έναν εξομοιωτή που αναπαριστά τις μάχες του διαστημικού στόλου. Στη συνέχεια αναλαμβάνει τη διοίκηση του στόλου, οι μοίρες του οποίου διοικούνται από τους φίλους του και υφιστάμενους του στο Battle School. Ενώ ο ίδιος πιστεύει ότι μάχεται στον εξομοιωτή, στην πραγματικότητα πολεμά τους Buggers, ελέγχοντας τον διαστημικό στόλο των ανθρώπων χάρη σε μία συσκευή που του επιτρέπει να επικοινωνεί στιγμιαία με οποιοδήποτε πλοίο σε όλο τον γαλαξία. Στο τέλος, και ενώ ο Ender πιστεύει ότι δίνει εξετάσεις αποφοίτησης από το Command School, στην πραγματικότητα καταστρέφει τον πλανήτη και τον στόλο των Buggers και εξαφανίζει την απειλή για τους ανθρώπους.
Ίσως η μεγαλύτερη αξία στην παράλληλη ανάγνωση του «Ender’s Game» και του MCDP 1 βρίσκεται στην προοπτική που παρέχει στη θεωρία του πολέμου ελιγμών. Σύμφωνα με το MCDP 1 υπάρχουν δύο διαφορετικά στυλ πολέμου: ο πόλεμος φθοράς και ο πόλεμος ελιγμών. Στον πόλεμο φθοράς προσπαθούμε να νικήσουμε τον αντίπαλο μέσω της πλήρους καταστροφής των δυνάμεων του. Με απλά λόγια το φίλιο ισχυρό προσβάλει το εχθρικό ισχυρό σε μια προσπάθεια καταστροφής του μέσω υπέρτερης ισχύος πυρός. Στον πόλεμο ελιγμών επιδιώκουμε να καταστρέψουμε το εχθρικό «σύστημα», επιτιθέμενοι στις εχθρικές τρωτότητες για να κάμψουμε τη θέληση του εχθρού να αντισταθεί. Επιδιώκουμε με το φίλιο ισχυρό να προσβάλουμε την εχθρική αδυναμία για να μεγιστοποιήσουμε τα πλεονεκτήματα μας και να εκμεταλλευτούμε την επιτευχθείσα επιτυχία. Αν και τα δύο στυλ πολέμου σπάνια μπορούν να εμφανιστούν σε καθαρή μορφή και συνήθως το ένα διαδέχεται το άλλο, αντανακλούν διαφορετικές προσεγγίσεις του πολέμου· διαφορετικές θεάσεις της μάχης και πώς να επιτύχει κανείς σε αυτή.
Στο «Ender’s Game» βρίσκουμε χαρακτηριστικά παραδείγματα και των δύο στυλ πολέμου να χρησιμοποιούνται από τις διάφορες «Στρατιές» στον θάλαμο μάχης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πολέμου φθοράς αποτελεί η προσέγγιση της «Στρατιάς της Σαλαμάνδρας», του Bonzo Madrid, που χρησιμοποιεί επιμελώς χορογραφημένες και εξαντλητικά δοκιμασμένες κινήσεις και μαζικούς σχηματισμούς για να νικήσει τους αντίπαλους της. Βασισμένοι στις προασκήσεις και στην αυτόματη υπακοή στις διαταγές, οι στρατιώτες της «Στρατιάς της Σαλαμάνδρας» μαθαίνουν να λαμβάνουν περίπλοκους σχηματισμούς ώστε να συγκεντρώνουν το μάξιμουμ της ισχύος πυρός τους εναντίον του αντιπάλου. Παρά τη μικρή του ηλικία ο Ender γρήγορα κατάλαβε τις αδυναμίες αυτού του στυλ, καθώς σημειώνει:
Οι προσχεδιασμένοι σχηματισμοί ήταν λάθος, γιατί ενώ επέτρεπαν στους στρατιώτες να εκτελούν τις διαταγές που άκουγαν αμέσως, ήταν προβλέψιμοι. Οι στρατιώτες είχαν ελάχιστο περιθώριο να πάρουν πρωτοβουλίες. Από τη στιγμή που η διάταξη του σχηματισμού είχε διαταχθεί έπρεπε να υλοποιηθεί. Δεν υπήρχε περιθώριο προσαρμογής απέναντι σε αυτό που ο εχθρός έκανε εναντίον του σχηματισμού.
Παρόμοια, ο Ender αναλύει τα πλεονεκτήματα του στυλ του πολέμου που χρησιμοποιεί η «Στρατιά της Λεοπάρδαλης» του Pol Slattery. Η «Στρατιά» του Slattery επιτίθεται γρήγορα και χαοτικά για να αποσυντονίσει τη «Στρατιάς της Σαλαμάνδρας», που καταλήγει να παραδώσει την πρωτοβουλία και να συγκεντρωθεί στο κέντρο του θαλάμου μάχης. Αν και η δύο πλευρές χάνουν σχεδόν τον ίδιο αριθμό στρατιωτών, η «Στρατιά της Σαλαμάνδρας» κυριαρχείται από το συναίσθημα της ήττας, πράγμα που επιτρέπει στη «Στρατιά της Λεοπάρδαλης» να νικήσει. Ο Ender πιστεύει ότι αν και οι τακτικές ιδέες του Slattery είναι ενδιαφέρουσες, δεν έχουν ωριμάσει ακόμη. Οι ενέργειες της «Στρατιάς» του είναι υπερβολικά χαοτικές με αποτέλεσμα υπερβολικές απώλειες, που παρ΄ ολίγο να του στοίχιζαν τη μάχη.
Στη συνέχεια ο Ender αναλαμβάνει τη διοίκηση της δικιάς του «Στρατιάς» και εφαρμόζει τις ιδέες του περί τακτικής και ηγεσίας, που θα μπορούσαν να προέρχονται απ΄ ευθείας από το MCDP 1. Στηριγμένος στην αποκεντρωτική διοίκηση και σε τακτικές βασισμένες στην πρωτοβουλία ο Ender καθιστά τη «Στρατιά» του σχεδόν ανίκητη, παρά το γεγονός ότι αποτελείται από τους νεότερους και πιο άπειρους μαθητές της Σχολής. Ο Ender ηγείται της «Στρατιάς» του παρέχοντας την πρόθεση του και διαταγές τύπου αποστολής και στηρίζεται στη δυνατότητα των υφισταμένων του να πάρουν γρήγορα τις αποφάσεις που απαιτούνται ώστε να επιτύχουν την τελική επιθυμητή κατάσταση. Δίνοντας στους υφισταμένους του την ελευθερία να πάρουν πρωτοβουλίες, η «Στρατιά» του Ender μπορεί να εκμεταλλευτεί τη χαοτική και απρόβλεπτη φύση του πολέμου. Οι στρατιώτες της μπορούν να αναγνωρίσουν και να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες καθώς η μάχη εκτυλίσσεται, επιτυγχάνοντας έτσι έναν ρυθμό των επιχειρήσεων που οδηγεί το σύστημα του εχθρού στην κατάρρευση. Στη «Στρατιά του Δράκου» ο πόλεμος ελιγμών βρίσκει την ιδανική έκφραση του.
Το «Ender’s Game» παρέχει στους νεαρούς πεζοναύτες ξεκάθαρα παραδείγματα για κάποιες από τις πιο δύσκολες έννοιες που υπάρχουν στο MCDP 1: το κέντρο βάρους, οι κρίσιμες τρωτότητες και ο «προσανατολισμός επί του εχθρού». Για να νικήσει ένα εχθρικό σύστημα ο πόλεμος ελιγμών στηρίζεται στις συσχετιζόμενες έννοιες του κέντρου βάρους και των κρίσιμων τρωτοτήτων. Το κέντρο βάρους είναι μία σημαντική πηγή ισχύος που επιτρέπει στον εχθρό να επιβάλει τη θέληση του. Μπορεί να ένας άυλος παράγοντας, όπως το ηθικό, ή κάποια συγκεκριμένη δυνατότητα, όπως μία φάλαγγα αρμάτων ή ένα πολυβολείο. Μία κρίσιμη τρωτότητα είναι μία αδυναμία στο εχθρικό σύστημα, που αν τύχει εκμετάλλευσης θα επιφέρει το μεγαλύτερο πλήγμα στη δυνατότητα του εχθρού να συνεχίσει να αντιστέκεται. Στο «Ender’s Game» παρουσιάζεται με εξαιρετικό τρόπο πως αυτές οι δύο έννοιες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον πόλεμο. Στην τελική μάχη εναντίον των Buggers, ο Ender τους νικά μόνο αφότου διαπιστώσει την κρίσιμη τρωτότητα τους· τον απροστάτευτο πλανήτη τους όπου ζουν οι βασίλισσες τους. Αποφεύγοντας το εχθρικό κέντρο βάρους –τον πανίσχυρο διαστημικό στόλο των Buggers- ο Ender τους εξοντώνει επιτιθέμενος στις βασίλισσες στον απροστάτευτο πλανήτη, καταστρέφοντας έτσι το σύστημα τους διοίκησης και ελέγχου.
Παρόμοια, ως νεαρός στρατιώτης, ο Ender στον θάλαμο μάχης έμαθε ότι τα πάντα στη μάχη καθορίζονται και αποφασίζονται σε σχέση με τον εχθρό. Σύμφωνα με το MCDP 1 ο «προσανατολισμός επί του εχθρού» είναι θεμελιώδης στον πόλεμο ελιγμών, γιατί εστιάζει την προσοχή μας έξω από εμάς, αντί στις εσωτερικές μας διαδικασίες. Όταν κατανοήσουμε τα μοναδικά χαρακτηριστικά που κάνουν ένα εχθρικό σύστημα να λειτουργεί, τότε μπορούμε να διεισδύσουμε σ΄ αυτό για να διαταράξουμε τη λειτουργία του και να καταστρέψουμε τα επιμέρους τμήματα του. Όταν ο Ender μπαίνει πρώτη φορά στον θάλαμο μάχης καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρχει σταθερός προσανατολισμός λόγω της μηδενικής βαρύτητας. Έτσι αποφασίζει να προσανατολιστεί προς τον εχθρό, και καθορίζει ότι «η εχθρική πύλη είναι κάτω». Με αυτό αποκτά πλεονέκτημα έναντι όλων των άλλων επειδή: (1) μπορεί να προσανατολιστεί πιο γρήγορα εστιαζόμενος στην πύλη, (2) αφού ο εχθρός είναι «κάτω», τα πόδια του είναι προς τον εχθρό, δίνοντας έτσι μικρότερο στόχο.
Στο MCDP 1 αναφέρεται ότι πρέπει αν «μπούμε μέσα» στη διαδικασία λήψης απόφασης του εχθρού και να τον δούμε όπως αυτός βλέπει τον εαυτό του. Τελικά, ο Ender επιλέγεται ως στρατιωτικός διοικητής για τη μοναδική δυνατότητα ενσυναίσθησης που διαθέτει, που του επιτρέπει να κατανοεί τον εχθρό καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Στην τελική του μάχη με τους Buggers χρησιμοποιεί την κατανόηση του αυτή για να επιτεθεί στον μητρικό τους πλανήτη, έναν τρόπο ενεργείας που ήξερε ότι οι Buggers δεν θα τον θεωρούσαν ποτέ πιθανό. Όμως, στην αρχή, τον καταβάλει το εχθρικό κέντρο βάρους, και θα χρειαστεί κάποιος υφιστάμενος του να του υπενθυμίσει ότι «η πύλη του εχθρού είναι κάτω», ώστε να προσανατολιστεί «επί του εχθρού» και να βρει την κρίσιμη τρωτότητα του.
Όμως, η ευφυΐα του πολέμου ελιγμών και η σχέση του με τον κάθε μαχητή χάνονται αν δεν μπορέσουμε να βρούμε ένα τρόπο ώστε το εγχειρίδιο να γίνει ελκυστικό (ή έστω αναγνώσιμο) στους νέους πεζοναύτες. Η απάντηση σε αυτό το πρόβλημα μπορεί να βρίσκεται σε ένα δημοφιλές βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, που γράφτηκε το 1985, από κάποιον που δεν υπηρέτησε ούτε μία μέρα στον στρατό. Το μυθιστόρημα του Orson Scott Card «Ender’s Game» παρουσιάζει, με μεγάλη ζωντάνια και ακρίβεια, αρχές της τακτικής και της ηγεσίας που περιγράφονται στο MCDP 1. Ευανάγνωστο και εξαιρετικά ενδιαφέρον, το μυθιστόρημα αυτό ζωντανεύει τη θεωρία του πολέμου ελιγμών με τρόπο που μπορεί να αγγίξει τους νεαρούς πεζοναύτες, οι οποίοι μπορούν να συνδεθούν ευκολότερα με τον ήρωα του βιβλίου Ender Wiggin απ΄ ότι με κάποιον Γερμανό θεωρητικό όπως ο Κλαούζεβιτς. Ο Ταγματάρχης John F. Schmitt, συγγραφέας του MCDP 1, θεωρούσε το «Ender’s Game» μία τόσο αξιόλογη μελέτη στην ηγεσία και στην τακτική, ώστε το δίδασκε στο πανεπιστήμιο των πεζοναυτών στο Quantico. Με όλα αυτά υπόψη, θα χρησιμοποιήσουμε το MCDP 1 για να αναλύσουμε τα διδάγματα τακτικής και ηγεσίας που βρίσκονται στο βιβλίο, για να καταδείξουμε την αξία της παράλληλης ανάγνωσης του μυθιστορήματος και του κανονισμού.
Το μυθιστόρημα είναι τοποθετημένο στο κοντινό μέλλον, όπου η ανθρώπινη φυλή ενωμένη είναι ενπεπλεγμένη εδώ και δεκαετίες σε πόλεμο με μία εξωγήινη, εντομοειδή, φυλή, τους «Buggers». Αφού απέκρουσαν τη δεύτερη εισβολή των Buggers, που παρ΄ ολίγο να αφανίσει τους ανθρώπους, εβδομήντα χρόνια πριν, οι γήινες στρατιωτικές δυνάμεις αναζήτησαν κάποιον ιδιοφυή διοικητή που θα οδηγούσε τον διαστημικό στόλο της Γης εναντίον τους. Για χρόνια ο στρατός επέλεγε ευφυή παιδιά, που τα εκπαίδευε στο Σχολείο Μάχης (Battle School) για να τα καταστήσει στρατιωτικούς διοικητές. Στην αρχή του βιβλίου ο Ender Wiggin επιλέγεται να παρακολουθήσει το Battle School στην ηλικία των έξι και αναγνωρίζεται αμέσως από τους εκπαιδευτές του ως η μεγαλύτερη στρατιωτική ιδιοφυία που είχε εμφανιστεί, πράγμα που προκαλεί την εχθρότητα των άλλων μαθητών. Βασανιζόμενος από τους συμμαθητές του και δοκιμαζόμενος ανελέητα από τους εκπαιδευτές του, ο Ender αναγκάζεται να στηριχτεί στον εαυτό του και σε έναν μικρό πυρήνα πιστών του φίλων για να επιβιώσει και να γίνει διοικητής.
Τα επόμενα χρόνια ο Ender ανέπτυξε τις στρατιωτικές του δεξιότητες στο Battle School, ασκούμενος στον θάλαμο μηδενικής βαρύτητας, που ήταν σχεδιασμένος ώστε να αναπαριστά τα διάφορα στοιχεία της μάχης. Χάρη στη δημιουργικότητα του, στην ευφυΐα του και στη δυνατότητα του να παίρνει πρωτοβουλίες, ο Ender αναπτύσσει νέες τεχνικές και τακτικές που τον καθιστούν τον καλύτερο στρατιώτη και ηγέτη του Σχολείου. Αναλαμβάνοντας τη διοίκηση της «Στρατιάς του Δράκου» εκπαιδεύει το προσωπικό του ώστε να σκέφτεται αντί να είναι αυτόματα που εκτελούν διαταγές. Για να νικήσει τις άλλες «Στρατιές» στον θάλαμο μάχης, το στυλ ηγεσίας του Ender στηρίζεται στην «πρόθεση του διοικητή» και σε τακτικές βασισμένες στην πρωτοβουλία. Οι εκπαιδευτές κάνουν τα πράγματα διαρκώς δυσκολότερα για τον Ender, εξωθώντας τον στα όρια του. Όμως, αυτός, χάρη στο στυλ πολέμου ελιγμών που έχει αναπτύξει καταφέρνει να επικρατεί.
Αφού αποφοιτά από το Battle School ο Ender πηγαίνει στη Σχολή Διοίκησης (Command School) για να εκπαιδευτεί ως διοικητής του διαστημικού στόλου. Εκεί γίνεται μαθητής του θρυλικού διοικητή Mazer Rackham, ο οποίος νίκησε τους Buggers στην προηγούμενη εισβολή. Ο Ender εκπαιδεύεται σε έναν εξομοιωτή που αναπαριστά τις μάχες του διαστημικού στόλου. Στη συνέχεια αναλαμβάνει τη διοίκηση του στόλου, οι μοίρες του οποίου διοικούνται από τους φίλους του και υφιστάμενους του στο Battle School. Ενώ ο ίδιος πιστεύει ότι μάχεται στον εξομοιωτή, στην πραγματικότητα πολεμά τους Buggers, ελέγχοντας τον διαστημικό στόλο των ανθρώπων χάρη σε μία συσκευή που του επιτρέπει να επικοινωνεί στιγμιαία με οποιοδήποτε πλοίο σε όλο τον γαλαξία. Στο τέλος, και ενώ ο Ender πιστεύει ότι δίνει εξετάσεις αποφοίτησης από το Command School, στην πραγματικότητα καταστρέφει τον πλανήτη και τον στόλο των Buggers και εξαφανίζει την απειλή για τους ανθρώπους.
Ίσως η μεγαλύτερη αξία στην παράλληλη ανάγνωση του «Ender’s Game» και του MCDP 1 βρίσκεται στην προοπτική που παρέχει στη θεωρία του πολέμου ελιγμών. Σύμφωνα με το MCDP 1 υπάρχουν δύο διαφορετικά στυλ πολέμου: ο πόλεμος φθοράς και ο πόλεμος ελιγμών. Στον πόλεμο φθοράς προσπαθούμε να νικήσουμε τον αντίπαλο μέσω της πλήρους καταστροφής των δυνάμεων του. Με απλά λόγια το φίλιο ισχυρό προσβάλει το εχθρικό ισχυρό σε μια προσπάθεια καταστροφής του μέσω υπέρτερης ισχύος πυρός. Στον πόλεμο ελιγμών επιδιώκουμε να καταστρέψουμε το εχθρικό «σύστημα», επιτιθέμενοι στις εχθρικές τρωτότητες για να κάμψουμε τη θέληση του εχθρού να αντισταθεί. Επιδιώκουμε με το φίλιο ισχυρό να προσβάλουμε την εχθρική αδυναμία για να μεγιστοποιήσουμε τα πλεονεκτήματα μας και να εκμεταλλευτούμε την επιτευχθείσα επιτυχία. Αν και τα δύο στυλ πολέμου σπάνια μπορούν να εμφανιστούν σε καθαρή μορφή και συνήθως το ένα διαδέχεται το άλλο, αντανακλούν διαφορετικές προσεγγίσεις του πολέμου· διαφορετικές θεάσεις της μάχης και πώς να επιτύχει κανείς σε αυτή.
Στο «Ender’s Game» βρίσκουμε χαρακτηριστικά παραδείγματα και των δύο στυλ πολέμου να χρησιμοποιούνται από τις διάφορες «Στρατιές» στον θάλαμο μάχης. Χαρακτηριστικό παράδειγμα πολέμου φθοράς αποτελεί η προσέγγιση της «Στρατιάς της Σαλαμάνδρας», του Bonzo Madrid, που χρησιμοποιεί επιμελώς χορογραφημένες και εξαντλητικά δοκιμασμένες κινήσεις και μαζικούς σχηματισμούς για να νικήσει τους αντίπαλους της. Βασισμένοι στις προασκήσεις και στην αυτόματη υπακοή στις διαταγές, οι στρατιώτες της «Στρατιάς της Σαλαμάνδρας» μαθαίνουν να λαμβάνουν περίπλοκους σχηματισμούς ώστε να συγκεντρώνουν το μάξιμουμ της ισχύος πυρός τους εναντίον του αντιπάλου. Παρά τη μικρή του ηλικία ο Ender γρήγορα κατάλαβε τις αδυναμίες αυτού του στυλ, καθώς σημειώνει:
Οι προσχεδιασμένοι σχηματισμοί ήταν λάθος, γιατί ενώ επέτρεπαν στους στρατιώτες να εκτελούν τις διαταγές που άκουγαν αμέσως, ήταν προβλέψιμοι. Οι στρατιώτες είχαν ελάχιστο περιθώριο να πάρουν πρωτοβουλίες. Από τη στιγμή που η διάταξη του σχηματισμού είχε διαταχθεί έπρεπε να υλοποιηθεί. Δεν υπήρχε περιθώριο προσαρμογής απέναντι σε αυτό που ο εχθρός έκανε εναντίον του σχηματισμού.
Παρόμοια, ο Ender αναλύει τα πλεονεκτήματα του στυλ του πολέμου που χρησιμοποιεί η «Στρατιά της Λεοπάρδαλης» του Pol Slattery. Η «Στρατιά» του Slattery επιτίθεται γρήγορα και χαοτικά για να αποσυντονίσει τη «Στρατιάς της Σαλαμάνδρας», που καταλήγει να παραδώσει την πρωτοβουλία και να συγκεντρωθεί στο κέντρο του θαλάμου μάχης. Αν και η δύο πλευρές χάνουν σχεδόν τον ίδιο αριθμό στρατιωτών, η «Στρατιά της Σαλαμάνδρας» κυριαρχείται από το συναίσθημα της ήττας, πράγμα που επιτρέπει στη «Στρατιά της Λεοπάρδαλης» να νικήσει. Ο Ender πιστεύει ότι αν και οι τακτικές ιδέες του Slattery είναι ενδιαφέρουσες, δεν έχουν ωριμάσει ακόμη. Οι ενέργειες της «Στρατιάς» του είναι υπερβολικά χαοτικές με αποτέλεσμα υπερβολικές απώλειες, που παρ΄ ολίγο να του στοίχιζαν τη μάχη.
Στη συνέχεια ο Ender αναλαμβάνει τη διοίκηση της δικιάς του «Στρατιάς» και εφαρμόζει τις ιδέες του περί τακτικής και ηγεσίας, που θα μπορούσαν να προέρχονται απ΄ ευθείας από το MCDP 1. Στηριγμένος στην αποκεντρωτική διοίκηση και σε τακτικές βασισμένες στην πρωτοβουλία ο Ender καθιστά τη «Στρατιά» του σχεδόν ανίκητη, παρά το γεγονός ότι αποτελείται από τους νεότερους και πιο άπειρους μαθητές της Σχολής. Ο Ender ηγείται της «Στρατιάς» του παρέχοντας την πρόθεση του και διαταγές τύπου αποστολής και στηρίζεται στη δυνατότητα των υφισταμένων του να πάρουν γρήγορα τις αποφάσεις που απαιτούνται ώστε να επιτύχουν την τελική επιθυμητή κατάσταση. Δίνοντας στους υφισταμένους του την ελευθερία να πάρουν πρωτοβουλίες, η «Στρατιά» του Ender μπορεί να εκμεταλλευτεί τη χαοτική και απρόβλεπτη φύση του πολέμου. Οι στρατιώτες της μπορούν να αναγνωρίσουν και να εκμεταλλευτούν ευκαιρίες καθώς η μάχη εκτυλίσσεται, επιτυγχάνοντας έτσι έναν ρυθμό των επιχειρήσεων που οδηγεί το σύστημα του εχθρού στην κατάρρευση. Στη «Στρατιά του Δράκου» ο πόλεμος ελιγμών βρίσκει την ιδανική έκφραση του.
Το «Ender’s Game» παρέχει στους νεαρούς πεζοναύτες ξεκάθαρα παραδείγματα για κάποιες από τις πιο δύσκολες έννοιες που υπάρχουν στο MCDP 1: το κέντρο βάρους, οι κρίσιμες τρωτότητες και ο «προσανατολισμός επί του εχθρού». Για να νικήσει ένα εχθρικό σύστημα ο πόλεμος ελιγμών στηρίζεται στις συσχετιζόμενες έννοιες του κέντρου βάρους και των κρίσιμων τρωτοτήτων. Το κέντρο βάρους είναι μία σημαντική πηγή ισχύος που επιτρέπει στον εχθρό να επιβάλει τη θέληση του. Μπορεί να ένας άυλος παράγοντας, όπως το ηθικό, ή κάποια συγκεκριμένη δυνατότητα, όπως μία φάλαγγα αρμάτων ή ένα πολυβολείο. Μία κρίσιμη τρωτότητα είναι μία αδυναμία στο εχθρικό σύστημα, που αν τύχει εκμετάλλευσης θα επιφέρει το μεγαλύτερο πλήγμα στη δυνατότητα του εχθρού να συνεχίσει να αντιστέκεται. Στο «Ender’s Game» παρουσιάζεται με εξαιρετικό τρόπο πως αυτές οι δύο έννοιες μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον πόλεμο. Στην τελική μάχη εναντίον των Buggers, ο Ender τους νικά μόνο αφότου διαπιστώσει την κρίσιμη τρωτότητα τους· τον απροστάτευτο πλανήτη τους όπου ζουν οι βασίλισσες τους. Αποφεύγοντας το εχθρικό κέντρο βάρους –τον πανίσχυρο διαστημικό στόλο των Buggers- ο Ender τους εξοντώνει επιτιθέμενος στις βασίλισσες στον απροστάτευτο πλανήτη, καταστρέφοντας έτσι το σύστημα τους διοίκησης και ελέγχου.
Παρόμοια, ως νεαρός στρατιώτης, ο Ender στον θάλαμο μάχης έμαθε ότι τα πάντα στη μάχη καθορίζονται και αποφασίζονται σε σχέση με τον εχθρό. Σύμφωνα με το MCDP 1 ο «προσανατολισμός επί του εχθρού» είναι θεμελιώδης στον πόλεμο ελιγμών, γιατί εστιάζει την προσοχή μας έξω από εμάς, αντί στις εσωτερικές μας διαδικασίες. Όταν κατανοήσουμε τα μοναδικά χαρακτηριστικά που κάνουν ένα εχθρικό σύστημα να λειτουργεί, τότε μπορούμε να διεισδύσουμε σ΄ αυτό για να διαταράξουμε τη λειτουργία του και να καταστρέψουμε τα επιμέρους τμήματα του. Όταν ο Ender μπαίνει πρώτη φορά στον θάλαμο μάχης καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να υπάρχει σταθερός προσανατολισμός λόγω της μηδενικής βαρύτητας. Έτσι αποφασίζει να προσανατολιστεί προς τον εχθρό, και καθορίζει ότι «η εχθρική πύλη είναι κάτω». Με αυτό αποκτά πλεονέκτημα έναντι όλων των άλλων επειδή: (1) μπορεί να προσανατολιστεί πιο γρήγορα εστιαζόμενος στην πύλη, (2) αφού ο εχθρός είναι «κάτω», τα πόδια του είναι προς τον εχθρό, δίνοντας έτσι μικρότερο στόχο.
Στο MCDP 1 αναφέρεται ότι πρέπει αν «μπούμε μέσα» στη διαδικασία λήψης απόφασης του εχθρού και να τον δούμε όπως αυτός βλέπει τον εαυτό του. Τελικά, ο Ender επιλέγεται ως στρατιωτικός διοικητής για τη μοναδική δυνατότητα ενσυναίσθησης που διαθέτει, που του επιτρέπει να κατανοεί τον εχθρό καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον. Στην τελική του μάχη με τους Buggers χρησιμοποιεί την κατανόηση του αυτή για να επιτεθεί στον μητρικό τους πλανήτη, έναν τρόπο ενεργείας που ήξερε ότι οι Buggers δεν θα τον θεωρούσαν ποτέ πιθανό. Όμως, στην αρχή, τον καταβάλει το εχθρικό κέντρο βάρους, και θα χρειαστεί κάποιος υφιστάμενος του να του υπενθυμίσει ότι «η πύλη του εχθρού είναι κάτω», ώστε να προσανατολιστεί «επί του εχθρού» και να βρει την κρίσιμη τρωτότητα του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου