Προωθημένη Άμυνα

 

Η δεκαετία του ΄60 είδε μία θεμελιώδη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονταν την πυρηνική τους στρατηγική και την άμυνα της Δυτικής Ευρώπης. Η νέα αντίληψη συνοψίζονταν σε δύο φράσεις: «Ευέλικτη Ανταπόδοση» – «Προωθημένη Άμυνα». Η παρούσα ανάρτηση αφορά την «Προωθημένη Άμυνα». 

Η κοιλάδα του Ρήνου. ΠΗΓΗ

Η δέσμευση της Ατλαντικής Συμμαχίας στην άμυνα της Δ. Γερμανίας καταγράφηκε επίσημα για πρώτη φορά στη Συνθήκη των Παρισίων, το 1954.[1] Όμως, μέχρι το 1957 η Κύρια Γραμμή Άμυνας (ΚΓΑ) [2] του ΝΑΤΟ στο Κεντρικό Μέτωπο ήταν η γραμμή των ποταμών Ρήνος – Έιζελ. [3] Αυτό σήμαινε ότι σχεδόν ολόκληρη η Δ. Γερμανία θα εγκαταλείπονταν ουσιαστικά χωρίς αγώνα, και ήταν απόρροια των εντελώς ανεπαρκών δυνάμεων του ΝΑΤΟ στο Κεντρικό Μέτωπο, οι οποίες το 1955 ήταν μόλις 17 μεραρχίες. [4]

Το 1955, επιπλέον, ήταν η χρονιά όπου η Δ. Γερμανία εισήλθε στο ΝΑΤΟ και της επιτράπηκε να συγκροτήσει ένοπλες δυνάμεις. Σε ό,τι αφορούσε τον στρατό ξηράς ο στόχος που τέθηκε ήταν να συγκροτηθούν δώδεκα μεραρχίες υπό τη διοίκηση τριών σωμάτων στρατού. Το 1958 κηρύχθηκαν επιχειρησιακές οι πρώτες τέσσερις μεραρχίες, ενώ το αυτό συνέβη για το σύνολο των δώδεκα μεραρχιών το 1965. [5] Η ύπαρξη του δυτικογερμανικού στρατού ενίσχυσε αποφασιστικά τη δύναμη του ΝΑΤΟ στο Κεντρικό Μέτωπο και κατέστησε περισσότερο εφικτή μία άμυνα με συμβατικές δυνάμεις, για κάποιον χρόνο. Ταυτόχρονα ενίσχυσε και την αποφασιστικότητα των Δυτικογερμανών να απαιτήσουν συνολική κάλυψη της χώρας τους, αφού αλλιώς δεν θα είχε νόημα η συμμετοχή τους στη Συμμαχία.

Με το κόκκινο χρώμα επισημαίνεται η γραμμή Ρήνος – Έιζελ, με το πορτοκαλί η γραμμή Βέζερ – Λεχ και με το πράσινο η γραμμή της προωθημένης άμυνας. ΠΗΓΗ: NATO Archives Committee 2013 Historical Seminar

Το 1958 η ΚΓΑ μετατοπίστηκε ανατολικότερα, στη γραμμή των ποταμών Εμς – Νέκαρ, ενώ ο εχθρός θα παραλαμβάνονταν από τη γραμμή των ποταμών Βέζερ – Λεχ. [6] Το 1962 ο SACEUR, Πτέραρχος Νόρσταντ, αποφάσισε ότι η επιβράδυνση του εχθρού θα ξεκινούσε από τα δυτικογερμανικά σύνορα, ενώ το 1963 η ΚΓΑ μετατοπίστηκε ακόμη περισσότερο ανατολικά, στη γραμμή των ποταμών Βέζερ – Λεχ. [7] Ταυτόχρονα αποφασίστηκε ότι η γραμμή επαφής με τα εχθρικά τμήματα θα συνέπιπτε με τα ανατολικά σύνορα της Δ. Γερμανίας.

Προωθημένη Άμυνα και Ευέλικτη Ανταπόδοση

Η απαίτηση για προωθημένη άμυνα άφηνε το Κεντρικό Μέτωπο χωρίς σημαντικές εφεδρείες και τους τοπικούς διοικητές χωρίς την επιλογή μιας μεγάλης κλίμακας σύμπτυξης, οπότε έφερνε πιο κοντά την προσφυγή στα ΤΠΟ, πράγμα που ήταν αντίθετο στη βασική ιδέα της «Ευέλικτης Ανταπόδοσης». Όμως, η προωθημένη άμυνα είχε την ανάγκη ισχυρότερων συμβατικών δυνάμεων, πράγμα που ήταν ζητούμενο τότε για τους Αμερικανούς, ενώ υπήρχε η εκτίμηση ότι οι συμβατικές δυνάμεις του ΝΑΤΟ θα κρατούσαν αρκετές ημέρες ώστε να διασαφηνιστούν οι σοβιετικές προθέσεις. Έτσι, οι Αμερικανοί ένιωθαν ότι έπαιρναν την ελεγχόμενη κλιμάκωση που ήθελαν χωρίς να αρνηθούν στους Δυτικογερμανούς την προωθημένη άμυνα.

Στην άλλη πλευρά, χωρίς την προωθημένη άμυνα οι Δυτικογερμανοί δεν θα στήριζαν την «Ευέλικτη Ανταπόδοση». Η «Ευέλικτη Ανταπόδοση» σήμαινε ότι το ΝΑΤΟ θα κλιμάκωνε ανάλογα με την κατάσταση. Όμως, η Βόννη χρειαζόταν μία ισχυρότερη δέσμευση από την εκτίμηση καταστάσεως που θα έκανε το ΝΑΤΟ κάποια στιγμή. Έτσι, το 1967 η ιδέα της «Προωθημένης Άμυνας» υιοθετήθηκε στην απόφαση MC 14/3, που περιέγραφε την «Ευέλικτη Ανταπόδοση» και έγινε επίσημο δόγμα της Συμμαχίας. Ουσιαστικά, οι ΗΠΑ είχαν ανταλλάξει την υποστήριξη τους για την προωθημένη άμυνα με την υποστήριξη της ΟΔΓ για την «Ευέλικτη Ανταπόδοση».

Από τα παραπάνω δεν θα πρέπει να συναχθεί ότι οι Δυτικογερμανοί, εκείνη την εποχή, είχαν κάποια βεβαιότητα ότι μπορούσε να αντιμετωπιστεί μόνο με συμβατικά μέσα μία σοβιετική επίθεση. Τον Ιανουάριο του 1963 ο τότε διοικητής των χερσαίων δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Κεντρική Ευρώπη (COMLANDCENT), Στρατηγός Δρ. Χανς Σπάιντελ, είχε δηλώσει: «Με δεδομένη την παρούσα αναλογία ισχύος, ο αγώνας μας θα επιτύχει μόνο εάν χρησιμοποιηθούν πυρηνικά όπλα. Η ενωρίτερη αποδέσμευση τους είναι ζωτικής σημασίας…». [8] Οι Δυτικογερμανοί, όπως και οι υπόλοιποι Δυτικοευρωπαίοι, πίστευαν ότι μόνο η αμερικανική πυρηνική εγγύηση είχε ουσιαστική αποτρεπτική αξία. Η προωθημένη άμυνα έφερνε τις δυνάμεις της Συμμαχίας μπροστά και τις εξέθετε στον πυρηνικό κίνδυνο από κοινού, διασφαλίζοντας έτσι ότι η Δ. Γερμανία δεν θα εγκαταλείπονταν στην τύχη της. Όπως το εξέφρασε ο πρώην αρχηγός της Μπούντεσβερ, Στρατηγός Λέοπολντ Χαλούπα, σκοπός της ΟΔΓ ήταν να σφυρηλατηθεί μία αντίληψη του τύπου «είμαστε όλοι μαζί σε αυτό». [9] Στο ίδιο πνεύμα, αν και επιχειρησιακά θα είχε μεγαλύτερη αξία τα τρία δυτικογερμανικά σώματα να αναπτυχθούν συμπαρατεταγμένα σε έναν ενιαίο τομέα, οι Δυτικογερμανοί απαίτησαν να αναμιχθούν με άλλες δυνάμεις της Συμμαχίας, ώστε οι Σοβιετικοί να μην μπουν στον πειρασμό να επιτεθούν μόνο στον δυτικογερμανικό τομέα, πράγμα που μπορεί να έβαζε σε πειρασμό τους Συμμάχους να εγκαταλείψουν τον αγώνα.

Αυτό ήταν το βασικό στρατηγικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε στη δεκαετία του ΄60 και οι αντιφάσεις που περιείχε. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αναπτύχθηκαν οι επιχειρησιακές αντιλήψεις που θα παρουσιαστούν σε επόμενα άρθρα.

Υποσημειώσεις

[1] Sangho Lee, Deterrence and the Defense of Central Europe: The British Role from the Early 1980s to the End of the Gulf War (PhD Thesis, King’s College University of London, 1994), 40.

[2] Ως ΚΓΑ εννοείται το πρόσθιο όριο της αμυντικής περιοχής, όπως αυτή περιγράφεται στην Εικόνα 22 του ΕΕ 100-1/2008 «Επιχειρήσεις Χερσαίων Δυνάμεων», σελ. 194.

[3] Oberstleutnant Helmut R. Hammerich, «Defense at the Forward Edge of the Battle or Rather in the Depth? Different Approaches to Implement NATO’s Operation Plans by the Alliance Partners, 1955-1988», Journal of Military and Strategic Studies, Vol. 15, Issue 3 (2014), 159.

[4] Richard L. Kugler, The Great Strategy Debate: NATO’s Evolution in the 1960s, (Santa Monica, CA: RAND, 1991), 24.

[5] ό.π. 110.

[6] Hammerich, «Defense at the Forward Edge of the Battle or Rather in the Depth? Different Approaches to Implement NATO’s Operation Plans by the Alliance Partners, 1955-1988», 159.

[7] ό.π., 160.

[8] ό.π.

[9] Sangho Lee, Deterrence and the Defense of Central Europe: The British Role from the Early 1980s to the End of the Gulf War, 40.