Ρωσικός Στρατός: Αναγνώριση διά της Μάχης

Η συλλογή πληροφοριών για στρατιωτικούς σκοπούς μπορεί να κατηγοριοποιηθεί σε στρατηγική, επιχειρησιακή και τακτική. Η συλλογή πληροφοριών για τακτικούς σκοπούς εστιάζεται στις πληροφορίες που είναι απαραίτητες για τη σχεδίαση και τη διεξαγωγή της μάχης. Μία μέθοδος συλλογής τακτικών πληροφοριών είναι η αναγνώριση διά της μάχης. Το περιοδικό ARMOR στο τεύχος Χειμώνας-Άνοιξη 2018 περιείχε μία ενδιαφέρουσα εργασία του Lester W. Grau με τίτλο «Reconnaissance-in-Force Russian Style», όπου παρουσιάζει τον ρωσικό τρόπο διεξαγωγής της αναγνώρισης διά της μάχης. Ο Lester Grau αποστρατεύτηκε από τον αμερικανικό στρατό το 1992, έχει διδακτορικό στη στρατιωτική ιστορία και μιλάει ρωσικά. Εργάζεται ως συντονιστής έρευνας στο γραφείο «Foreign Military Studies Office (FMSO)» του αμερικανικού στρατού, σκοπός του οποίου είναι να αξιολογεί στρατιωτικά ζητήματα και ζητήματα ασφαλείας ανά γεωγραφικές περιφέρειες, να συλλέγει πληροφορίες από ανοικτές πηγές, να έρχεται σε επαφή με αλλοδαπούς ειδικούς της άμυνας και της ασφάλειας και να συμβουλεύει την ηγεσία του στρατού σε ζητήματα σχεδιασμού και πολιτικής των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Ακολουθεί το κείμενο του ιδίου.

Lester W. Grau

Paɜʙeдκa Бoeм: αναγνώριση διά της μάχης, είναι η συλλογή πληροφοριών για τον εχθρό, διά της επιθέσεως εναντίον του με ειδικά επιλεγμένες μονάδες. Χρησιμοποιείται όταν άλλες προσπάθειες συλλογής πληροφοριών έχουν αποτύχει. Η αναγνώριση διά της μάχης διεξάγεται από ενισχυμένες μονάδες ή υπομονάδες μηχανοκίνητου πεζικού ή αρμάτων και από υπομονάδες αναγνώρισης, υποστηριζόμενες από την αεροπορία, το πυροβολικό και άλλα μέσα. Οι διοικητές, στη ζώνη ενεργείας των οποίων η αναγνώριση διά της μάχης διεξάγεται, παρατηρούν την ενέργεια, αξιολογούν τα αποτελέσματα της και είναι έτοιμοι να εκμεταλλευτούν την πιθανή επιτυχία της. [1]

Ιστορικά, η αναγνώριση διά της μάχης αποτελεί μία σοβαρή προσπάθεια από μία επιτιθέμενη δύναμη να αποκτήσει πληροφορίες για τον εχθρό. Η ενέργεια αυτή απαιτεί ουσιαστική υποστήριξη από την αεροπορία και το πυροβολικό και σημαντική χερσαία δραστηριότητα, ώστε να πειστεί ο αμυνόμενος ότι η απειλή που αντιμετωπίζει είναι σημαντική ώστε να εμπλέξει πλήρως τις αμυντικές του δυνατότητες. Ο αμερικανικός στρατός αναγνώρισε πρώτη φορά την αναγνώριση δια της μάχης το 1939, στην τότε έκδοση του εγχειριδίου «Επιχειρήσεις». [2]

Ένα παράδειγμα αναγνώρισης διά της μάχης έχουμε από την ενέργεια του Υποστράτηγου Lawton J. Collins, στις αρχές Σεπτεμβρίου 1944, όταν με τρεις μεραρχίες του VII Σώματος Στρατού διενήργησε μία επίθεση περιορισμένου σκοπού για να εισχωρήσει στη γερμανική άμυνα στον διάδρομο Aachen – Stolberg και να καταλάβει προγεφυρώματα στον ποταμό Roer. Η επιχείρηση αυτή απέτυχε, όμως συνέφερε σημαντικές πληροφορίες για τις αμυνόμενες γερμανικές δυνάμεις που αξιοποιήθηκαν στη συνέχεια. [3]

Η πρακτική της αναγνώρισης διά της μάχης ανάγεται τουλάχιστον στους ναπολεόντειους πολέμους. Όμως, απέκτησε υπόσταση ως μια διακριτή μορφή επιχειρήσεων κατά τη διάρκεια του Α΄ Π.Π. και ενσωματώθηκε στα εγχειρίδια του Κόκκινου Στρατού το 1936. Τα εγχειρίδια αυτά προέβλεπαν μονάδες αναγνώρισης συνδυασμένων όπλων που θα ενεργούσαν επ΄ ωφελεία της μεραρχίας.

Η ευρεία χρήση της από τους Σοβιετικούς κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου βελτίωσε τις υπάρχουσες αντιλήψεις. Ο σκοπός και το εύρος των σοβιετικών επιθέσεων που λειτουργούσαν ως αναγνώριση διά της μάχης αυξήθηκε δραματικά, καθώς αποκάλυπταν το αμυντικό σύστημα των Γερμανών, το οποίο περιλάμβανε προωθημένη άμυνα, ενσωματωμένο σχέδιο πυρός, κωλύματα και σύμπτυξη των αμυνόμενων δυνάμεων από τις προωθημένες θέσεις τους στο βάθος της τοποθεσίας. Η σοβιετική αναγνώριση διά της μάχης, επίσης, λειτουργούσε και ως παραπλάνηση και κάλυψη της κύριας επίθεσης. Στην τελική φάση στο Βερολίνο δύο ενισχυμένα τάγματα πεζικού προηγούνταν κάθε επιτιθέμενης μεραρχίας και ενεργούσαν σε όλο το εύρος της ζώνης ενεργείας της, για να συλλέξουν πληροφορίες και να μην επιτρέψουν στους Γερμανούς να καθορίσουν την κύρια προσπάθεια της μεραρχίας και να εμπλέξουν ανάλογα τις εφεδρείες τους. [4]

Η επίδραση της εμπειρίας του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου

Στην ύστερη φάση του Β΄ Π.Π. οι Γερμανοί ήταν πλέον σε άμυνα και η τάση τους ήταν να συγκεντρώνουν τις δυνάμεις τους αρκετά πίσω από το Πρόσθιο Όριο της Τοποθεσίας (ΠΟΤ) τους. Έτσι, ο όγκος της προπαρασκευής του σοβιετικού πυροβολικού έπεφτε σε κενές θέσεις. Αμέσως μετά τη προπαρασκευή του πυροβολικού οι αμυνόμενοι έτρεχαν μπροστά για να καταλάβουν τις θέσεις τους και να αντιμετωπίσουν τη σοβιετική επίθεση. Έτσι, έγινε σημαντικό στο σχεδιασμό της αναγνώρισης διά της μάχης να καθορίζεται ο βέλτιστος χρόνος γι΄ αυτήν: αμέσως πριν, αρκετές ώρες πριν ή μέρες πριν την εκδήλωση της κύριας επίθεσης. Η εμπειρία είχε δείξει ότι οι Γερμανοί κατάφερναν ν΄ αλλάξουν τη διάταξη και το σχέδιο πυρός τους, όταν η αναγνώριση διά της μάχης διεξάγονταν μέρες πριν την κύρια επίθεση. Όταν, όμως, διεξάγονταν αμέσως πριν την επίθεση αποστερούσε από τον εχθρό από αυτή τη δυνατότητα.

Επίσης, ήταν, σημαντικό να καθορισθεί σε ποιο τμήμα του 24ώρου ήταν καλύτερο να διεξαχθεί η αναγνώριση διά της μάχης. Εάν ξεκινούσε με το πρώτο φως θα επέτρεπε την πιο αποτελεσματική υποστήριξη από το πυροβολικό και την εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων της από το κύριο σώμα. Εάν διεξάγονταν τη νύχτα θα απαιτούσε πολλά περισσότερα πυρομαχικά πυροβολικού και φωτιστικά βλήματα που θα φώτιζαν το πεδίο της μάχης. [5]

Ακόμη, οι Σοβιετικοί συμπέραναν ότι η αναγνώριση διά της μάχης εάν λάμβανε χώρα τμηματικά τόσο στον χώρο όσο και στον χρόνο δεν αποκάλυπτε αρκετά για την εχθρική άμυνα. Ενώ, εάν διεξάγονταν με μία ενέργεια σε ευρύ μέτωπο αποκάλυπτε καλύτερα την εχθρική διάταξη και παραπλανούσε τον εχθρό σε ότι αφορούσε τον άξονα και τον χρόνο εκτόξευσης της κύριας επίθεσης. [6]

Η αναγνώριση διά της μάχης, στο επίπεδο της μεραρχίας, στη διάρκεια του Μεγάλου Πατριωτικού Πολέμου, οργανώνονταν και διεξάγονταν από τον διοικητή της μεραρχίας, συνήθως κατόπιν διαταγής των προϊσταμένων του. Αφού ο μέραρχος αποφάσιζε για τον τρόπο ενεργείας του, το γραφείο επιχειρήσεων συντόνιζε τις λεπτομέρειες. Ο διευθυντής πληροφοριών και οι διοικητές των συγκροτημάτων συμμετείχαν στην ολοκλήρωση του σχεδίου, το οποίο υποβάλλονταν για έγκριση στη στρατιά.

Δεν υπήρχε συγκεκριμένο υπόδειγμα για τη διαταγή επιχειρήσεων της αναγνώρισης διά της μάχης, αλλά αυτό περιλάμβανε οπωσδήποτε τα παρακάτω:

• σκοπό της αποστολής,
• έναρξη και λήξη της επιχείρησης,
• συγκρότηση της δύναμης, υποστήριξη,
• προετοιμασία,
• χώρο συγκεντρώσεως και χρόνο κατάληψης του,
• αποστολές των συγκροτημάτων,
• γραμμές συντονισμού,
• σύνθεση και αποστολές της εφεδρείας.
• Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας της επιχείρησης εγκαθίσταντο επιπλέον παρατηρητήρια για να παρατηρούν τη συμπεριφορά του εχθρού, το σχέδιο πυρός του, τα κωλύματα και τη διάταξη του. [7]

Η επιτυχία των τμημάτων που διενεργούσαν την αναγνώριση διά της μάχης εξαρτιόνταν από την έγκαιρη καθήλωση του εχθρού από το πυροβολικό και τα άλλα όπλα, από τη διακοπή των εχθρικών επικοινωνιών, από τον αιφνιδιασμό και από την ταχεία προώθηση τους στο βάθος της εχθρικής τοποθεσίας. Στο τέλος της αναγνώρισης διά της μάχης ο διευθυντής πληροφοριών συνέλεγε τις πληροφορίες που αποκτήθηκαν και συνέτασσε μία πλήρη αναφορά αυτών. Αυτή παραδίδονταν στον επιτελάρχη του σχηματισμού και μετά από επεξεργασία υποβάλλονταν στην προϊστάμενη διοίκηση. [8]

Η αναγνώριση διά της μάχης μπορούσε ακόμη να χρησιμοποιηθεί και στην άμυνα. Ο κύριος σκοπός της τότε ήταν να συλλάβει αιχμαλώτους και να βρει έγγραφα για να συλλέξει πληροφορίες για το σχέδιο του εχθρού ενόψει της επίθεσης του και να καθορίσει τον άξονα της εχθρικής κύριας προσπάθειας. Οι Ρώσοι διεξήγαγαν αναγνώριση διά της μάχης στην άμυνα όταν:

• Αναμένονταν επίθεση από εχθρό που ήταν σε επαφή και δεν υπήρχε άλλος τρόπος για να συλλεχθούν πληροφορίες.
• Σχεδιάζονταν πυρά αντιπροπαρασκευής και ήθελαν να αποφύγουν το εχθρικό πυροβολικό να στραφεί σε φίλιους στόχους σε μεγάλο βάθος.
• Εκπέμπονταν πυρά αντιπροπαρασκευής και επιδιώκονταν να προκληθεί σύγχυση στις μονάδες του εχθρού που βρίσκονταν μπροστά και ήταν αναπτυγμένες για να επιτεθούν. [9]

Η αναγνώριση διά της μάχης στον συμβατικό πόλεμο

Το ραντάρ 1L277 Sobolyatnik εκπέμπει στην μπάντα «J», 
έχει εμβέλεια 20 χλμ., και μπορεί να παρακολουθήσει 
20 στόχους. ΠΗΓΗ

Ο σοβιετικός/ρωσικός στρατός έχει πρόσφατη εμπειρία από αντιανταρτικό πόλεμο και περιορισμένους πολέμους (Αφγανιστάν, Τσετσενία, Γεωργία, Ουκρανία, Συρία), αλλά ο πόλεμος μεγάλης κλίμακας υπό την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων παραμένει η πλέον επικίνδυνη απειλή. Η αντιμετώπιση ενός ισοδύναμου ή σχεδόν ισοδύναμου αντιπάλου παρουσιάζει μοναδικές προκλήσεις, στις οποίες η αναγνώριση διά της μάχης μπορεί να έχει ουσιαστικό ρόλο.

Οι άμυνες σήμερα είναι τόσο πολύπλοκες και διαφοροποιημένες που αποκαλύπτονται σε όλη την έκταση τους μόνο μετά τη μάχη. Όταν αντιμετωπίζει μία ισχυρή επίθεση ο εχθρός αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα του (τα οποία μέχρι τότε είχε αποκρύψει προσεκτικά) και αποκαλύπτει τη διάταξη του στο ΠΟΤ. Επιπρόσθετα, έχοντας εισχωρήσει στην αμυντική διάταξη οι επιτιθέμενες υπομονάδες έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν την πραγματική της εικόνα –από αιχμαλώτους και έγγραφα- και να διαπιστώσουν το ηθικό των αμυνόμενων στρατευμάτων. [10]

Συνήθως η αναγνώριση διά της μάχης ανατίθεται σε τάγμα μηχανοκίνητου πεζικού ή σε επιλαρχία αρμάτων (ή σε ίλη). Η μονάδα που θα διεξάγει αυτή την επιχείρηση θα ενισχυθεί με άρματα, υπομονάδες αναγνώρισης ή με μία ομάδα ειδικά επιλεγμένου προσωπικού από το τάγμα αναγνώρισης ή τον λόχο αναγνωρίσεως της ταξιαρχίας, στη ζώνη ενεργείας της οποίας η αναγνώριση διά της μάχης θα διεξαχθεί. [11] Υποστήριξη παρέχεται από το πυροβολικό, Α-Τ Κ/Β, ΠΕΠ και την αεροπορία. Το απόγευμα πριν τη διεξαγωγή της επιχείρησης το τάγμα που θα τη διεξάγει καταλαμβάνει τον χώρο συγκεντρώσεως του, αφήνοντας επαρκή χρόνο ημέρας ώστε να εξοικειωθεί με το έδαφος τις εχθρικές θέσεις και τους σκοπούς της αποστολής του. [12]

Την ώρα που έχει καθορισθεί το τάγμα επιτίθεται με την υποστήριξη σύντομης προπαρασκευής πυροβολικού. Με την κάλυψη των πυρών του πυροβολικού και βαρέων όπλων που βρίσκονται στη γραμμή επαφής οι υπομονάδες του τάγματος επιτίθενται με ταχύτητα, εισχωρούν στο ΠΟΤ του αντιπάλου και καθορίζουν την εχθρική διάταξη, τα όπλα της και το σχέδιο πυρός της. Συλλαμβάνουν αιχμαλώτους, έγγραφα, όπλα και υλικό. Αν ο εχθρός αρχίσει να υποχωρεί το τάγμα είτε συνεχίζει την επίθεση του και τον καταδιώκει, είτε εγκαθίσταται στη γραμμή που έχει καθοριστεί. [13]

Στις περισσότερες περιπτώσεις οι υπομονάδες που διεξάγουν την αναγνώριση διά της μάχης θα έχουν αποστολή να καταλάβουν και να κρατήσουν συγκεκριμένα σημεία ή γραμμές μέσα στην εχθρική άμυνα, ώστε οι φίλιες δυνάμεις στη συνέχεια να επιτεθούν από πλεονεκτική θέση. Οι δυνάμεις της κύριας επίθεσης μπορούν να εισέλθουν στην περιοχή που έχει καταλειφθεί και να περάσουν κατευθείαν στην επίθεση. [14]

Εάν ο εχθρός αντεπιτεθεί το τάγμα που διενεργεί την αναγνώριση διά της μάχης τον αποκρούει και συνεχίζει την αναγνώριση. Εάν δεν μπορέσει να αποκρούσει την αντεπίθεση υποχωρεί κατόπιν αδείας του διοικητή που εξουσιοδότησε την επιχείρηση. [15]

Πριν και κατά τη διάρκεια της αναγνώρισης διά της μάχης ιδιαίτερη προσοχή δίδεται στην οργάνωση ενός συστήματος παρατήρησης που περιλαμβάνει όλα τα όπλα και τις ειδικές δυνάμεις. Στον τομέα όπου σχεδιάζεται η αναγνώριση διά της μάχης εγκαθίσταται ένας μέγιστος αριθμός παρατηρητηρίων και όλοι οι διοικητές υπομονάδων βρίσκονται στα παρατηρητήρια τους και εξετάζουν προσωπικά τη διάταξη, το σχέδιο πυρός και το σχέδιο κωλυμάτων του αντιπάλου. Οι τομείς παρατήρησης που ανατίθενται είναι στενοί. Ειδικά σημεία παρατήρησης μπορούν να ανατίθενται σε κάθε τομέα. Αναγνωριστικά ελικόπτερα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρατήρηση της εχθρικής άμυνας σε βάθος και Μη Επανδρωμένα Αεροσκάφη (ΜΕΑ) μπορούν να αναγνωρίζουν την εχθρική περιοχή σε βάθος πολύ μεγαλύτερο από αυτό στο οποίο θα δώσει αγώνα το τάγμα που θα ενεργήσει την επιχείρηση. Ιδιαίτερη σημασία δίδεται στον εντοπισμό των εχθρικών υπομονάδων που έχουν αποστολή την αντεπίθεση.

Το ραντάρ 1L111M Fara-VR εκπέμπει στην μπάντα «J», μπορεί να παρακολουθήσει 3 στόχους, έχει βάρος 12 κιλά και μπορεί να λειτουργήσει με την μπαταρία του για 12 ώρες. ΠΗΓΗ

Η τακτική αναγνώριση σε όλες τις μορφές της (ηλεκτρονική, πυροβολικού, εναέρια, Α/Α, μηχανικού, Η/Μ, χημική και βιολογική) ενεργοποιείται καθ΄ όλη την περίοδο της αναγνώρισης διά της μάχης. Τα συστήματα οπτικής και θερμικής απεικόνισης παρέχουν όλο το 24ώρο επιτήρηση και επισήμανση στόχων, συνδυάζοντας την οπτική και θερμική εικόνα και καθορίζοντας τις συντεταγμένες του στόχου για περαιτέρω παρατήρηση. [16] Οι μονάδες που βρίσκονται σε στενή επαφή μπορεί να χρησιμοποιούν τα ραντάρ 1L277 Sobolyatnik και 1L111M Fara-VR για να συνδράμουν την παρατήρηση τους. [17]

Η αναγνώριση διά της μάχης δεν είναι η αρχική προσπάθεια αναγνώρισης που διενεργείται σε έναν άξονα, αλλά η τελική. Η αναγνώριση διά της μάχης πέρα από την εκπλήρωση άλλων αποστολών παρέχει την ευκαιρία να επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν προηγουμένως με άλλες μεθόδους αναγνώρισης.

Παράδειγμα 1

Γραφική απεικόνιση του Παραδείγματος 1.

Ένα ρωσικό μηχανοκίνητο τάγμα πεζικού είναι εγκατεστημένο αμυντικά και σε επαφή με τον εχθρό. Η ισχύς του εχθρού είναι αβέβαιη και μεταξύ των δύο αντίπαλων δυνάμεων υπάρχει μία νεκρή ζώνη 2 χλμ. Το έδαφος είναι αναπεπταμένο, επιτρέπον την κίνηση, και διακόπτεται μόνο από συστάδες δένδρων. Ο διοικητής της επιλαρχίας αρμάτων της ταξιαρχίας διατάχθηκε με δύναμη ίλης να διεξάγει, πριν την αυγή, αναγνώριση διά της μάχης. Η αποστολή αυτής της ίλης είναι να διαπιστώσει τη δύναμη του εχθρού, τη διάταξη του, να συλλάβει αιχμαλώτους, να βρει έγγραφα και να καθορίσει τη δύναμη και την κατεύθυνση της εχθρικής δυνάμεως αντεπίθεσης. Η ίλη θα αποσυρθεί μία ώρα μετά την έναρξη της ενέργειας, εκτός και αν ο εχθρός συμπτυχθεί. Εάν πράγματι ο εχθρός συμπτυχθεί η ίλη θα παραμείνει και θα υποστηρίξει την καταδίωξη που θα ακολουθήσει. Μία μοίρα πυροβολικού και μία διμοιρία μηχανοκίνητου πεζικού θα υποστηρίξουν την ενέργεια της ίλης.

Ο διοικητής της επιλαρχίας αποφασίζει την ενέργεια να την εκτελέσει η 2^η Ίλη του. Η επίθεση θα γίνει από φάλαγγα πορείας, με χώρο εξορμήσεως μπροστά από το δεύτερο κλιμάκιο αμύνης της ταξιαρχίας. Η μοίρα πυροβολικού θα διεξάγει είκοσι λεπτά προπαρασκευή πριν την επίθεση, θα σχεδιάσει τη μεταφορά των πυρών της σε βάθος και θα έχει ετοιμότητα για πυρά τη αιτήσει, καθώς και προσχεδιασμένα πυρά στα πλευρά της επίθεσης. Η μοίρα πυροβολικού, το μηχανοκίνητο τάγμα πεζικού, ο λόχος αναγνώρισης και το μηχανικό θα εγκαταστήσουν παρατηρητήρια που θα επιβλέπουν την επίθεση.

Η επίθεση αρχίζει πριν την αυγή, μετά την προπαρασκευή του πυροβολικού, με δύο ουλαμούς αρμάτων μπροστά και έναν πίσω. Αφού επιτευχθεί μία αρχική εισχώρηση ο ουλαμός που ακολουθούσε περνάει μπροστά, εισχωρεί σε μεγαλύτερο βάθος και εγκαθίσταται αμυντικά. Οι άλλοι δύο ουλαμοί εκμεταλλεύονται την επιτυχία τους, εντοπίζουν εχθρικές θέσεις και τις προσβάλλουν, ενώ ταυτόχρονα είναι έτοιμοι για αποχώρηση εάν απαιτηθεί. Η διμοιρία μηχανοκίνητου πεζικού αποβιβάζεται, ψάχνει για αιχμαλώτους, έγγραφα και ομαδικά όπλα του εχθρού. Ο εχθρός αντεπιτίθεται, η αντεπίθεση του όμως αναχαιτίζεται από τα πυρά του πυροβολικού και τον ουλαμό αρμάτων που βρίσκεται σε μεγαλύτερο βάθος και είναι εγκατεστημένος αμυντικά.

Η αποχώρηση της ίλης, φυσιολογικά, θα καλυφθεί από προπέτασμα καπνού. Εάν, αντιθέτως, η ίλη διαταχθεί να παραμείνει και να αμυνθεί, τότε θα καταλάβει θέσεις για να υποστηρίξει την επίθεση ή καταδίωξη της ταξιαρχίας που θα ακολουθήσει.

Η αναγνώριση διά της μάχης στον σύγχρονο πόλεμο

Στις μέρες μας, η αναγνώριση διά της μάχης λαμβάνει λιγότερη προσοχή στους στρατιωτικούς κύκλους. Αυτό οφείλεται στην εμφιλοχωρούσα άποψη ότι τα συστήματα αναγνώρισης τελευταίας τεχνολογίας θα μπορούν να καθορίζουν τη σύνθεση και την κατάσταση των εχθρικών δυνάμεων, καθώς και τους πιθανούς τρόπους ενεργείας τους. Ο Πόλεμος του Κόλπου ενίσχυσε αυτή την άποψη, η οποία διάρκεσε μέχρι και την εκστρατεία στο Κόσσοβο. Στο Κόσσοβο φάνηκε ότι ένας έξυπνος αντίπαλος και το κατάλληλο γεωγραφικό ανάγλυφο μπορούν να ανατρέψουν το τεχνολογικό πλεονέκτημα.

Αναμφίβολα, τα νέα συστήματα αναγνώρισης είναι ευπρόσδεκτες προσθήκες που βοηθούν τη σχεδίαση και τη στοχοποίηση – ιδίως, όταν, ένας τεχνολογικά προηγμένος στρατός αντιμετωπίζει έναν τεχνολογικά υποδεέστερο αντίπαλο. Όμως, η εμπειρία της Συμμαχίας των Δυτικών Κρατών εναντίον του Ισλαμικού Κράτους στη μάχη της Μοσούλης (2016 – 2017) έδειξε ότι άπαξ και ο αντίπαλος εκμεταλλευτεί το αστικό (ή το ορεινό) περιβάλλον τότε μειώνεται η αποτελεσματικότητα των συστημάτων αναγνώρισης υψηλής τεχνολογίας.

Οι Ρώσοι λένε ότι οι αμερικανικές και ιρακινές δυνάμεις διεξήγαγαν μία «μίνι» αναγνώριση διά της μάχης ακόμη και όταν αντιμετώπιζαν αντίπαλο με υποδεέστερο εξοπλισμό. Δεδομένου ότι είναι πολύ δύσκολο να αποκαλυφθεί η διάταξη και το σχέδιο πυρός του εχθρού μέσα σε μία πόλη, οι Αμερικανοί και οι Ιρακινοί διενεργούσαν επιθέσεις με μικρές ομάδες για να προκαλέσουν τους μαχητές του Ισλαμικού Κράτους να αντεπιτεθούν. Αφού οι τρομοκράτες έβγαιναν από την κάλυψη τους γίνονταν στόχοι της αμερικανικής αεροπορίας και του πυροβολικού.

«Αυτός ο τρόπος μάχης των τρομοκρατών δείχνει ότι αντιμετωπίζοντας έναν εκπαιδευμένο και αποφασισμένο αντίπαλο ούτε ο πιο προηγμένος εξοπλισμός δεν θα επιτύχει τον ακριβή προσδιορισμό των θέσεων των όπλων του και της διάταξης του», γράφουν οι V. Kiselov και A. Kstenko στο άρθρο τους «Αναγνώριση διά της Μάχης στις Παρούσες Συνθήκες». «Συνεπώς, η μελέτη και η χρήση παλιών, δοκιμασμένων, μεθόδων αναγνώρισης, υποστηριζόμενων από τη νέα τεχνολογία είναι ένας σημαντικός παράγοντας στη διεξαγωγή της αναγνώρισης όταν άλλες μέθοδοί δεν μπορούν να επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα». [18]

Σήμερα, η αναγνώριση διά της μάχης είναι μορφή της επίθεσης που διεξάγεται από μικρές δυνάμεις, που αποστολή τους είναι να καθορίσουν τη σύνθεση, την κατάσταση, τη διάταξη, το σχέδιο πυρός, τα κωλύματα και τις δυνατότητες αντεπίθεσης του εχθρού στο τακτικό επίπεδο. Συλλέγουν τις πιο ολοκληρωμένες και αξιόπιστες πληροφορίες για τον εχθρό και τη φύση της άμυνας του, τόσο στο ΠΟΤ του, όσο και στο τακτικό του βάθος. Η αναγνώριση διά της μάχης είναι μέθοδος τακτικής αναγνώρισης. [19] Η τακτική αναγνώριση χρησιμοποιεί πολλές άλλες μεθόδους για τη συλλογή των αναγκαίων πληροφοριών για τον εχθρό, οι κύριες από τις οποίες είναι: η παρατήρηση, η διερευνητική επίθεση, η καταδρομή και η ενέδρα. Η αναγνώριση με ΜΕΑ, οι πληροφορίες που λαμβάνονται από τις ηλεκτρομαγνητικές εκπομπές του εχθρού και οι φωτογραφικές απεικονίσεις του εδάφους παράγουν καλά αποτελέσματα. [20]

Κάθε μέθοδος έχει τα θετικά της. Ένα καλά οργανωμένο σύστημα παρατήρησης παρέχει αξιόπιστες πληροφορίες για τη διάταξη του ορατού εχθρού, τις κινήσεις και τις ενέργειες του, τη θέση των επιφανειακά ταγμένων όπλων και τις αμυντικές κατασκευές. Ακριβείς πληροφορίες για τον εχθρό σε μία συγκεκριμένη κατεύθυνση ή σε μία συγκεκριμένη περιοχή μπορούν να συλλεχθούν και με μία επιδέξια διερευνητική επίθεση ή ενέδρα. Η ανάκριση των αιχμαλώτων και η μελέτη εχθρικών εγγράφων είναι εξαιρετικές πηγές πληροφοριών. Η παρακολούθηση των Η/Μ εκπομπών επιτρέπει τον εντοπισμό των κυρίων υπομονάδων του εχθρού σε πραγματικό χρόνο. [21]

Οι προηγούμενες μορφές τακτικής αναγνώρισης μπορεί να αποκαλύπτουν τις προθέσεις του εχθρού, τη διάταξη του προσωπικού και των όπλων του, ιδίως του πυροβολικού του, τις αλλαγές στην εχθρική άμυνα και το ηθικό των εχθρικών δυνάμεων. Η φωτογραφική απεικόνιση ενός εχθρικού τομέα παρέχει στο διοικητή πληροφορίες για την πραγματική κατάσταση του εχθρού σε αυτόν τον τομέα στον δεδομένο χρόνο. Η αξία αυτών των μεθόδων είναι ανεκτίμητη, αλλά δεν παρέχει την πλήρη εικόνα της εχθρικής άμυνας και ιδίως τη διάταξη των λόχων και των ταγμάτων του πρώτου κλιμακίου. [22]

Τι προσπαθεί να πετύχει η αναγνώριση διά της μάχης; Πρώτον, να καθορίσει την πραγματική θέση του εχθρικού ΠΟΤ. Δεύτερον, να αναγκάσει τον εχθρό να ενεργοποιήσει όλο το αμυντικό του σχέδιο. Τρίτον, να διαπιστώσει τα όρια και τα πλευρά των εχθρικών μονάδων. Τέταρτον, να καθορίσει τη θέση της εχθρικής δύναμης αντεπίθεσης, τις οδούς που θα ακολουθήσει, τον τρόπο που θα αναπτυχθεί και την υποστήριξη πυρός που θα έχει. Πέμπτον, να συλλάβει αιχμαλώτους και έγγραφα. [23] Έκτον, να καταλάβει και να κρατήσει θέσεις που θα παρέχουν πλεονέκτημα όταν θα αρχίσει η πραγματική επίθεση.

Ένας έμπειρος αντίπαλος θα επιδιώξει να μην αποκαλύψει τις αμυντικές του θέσεις μπροστά, γιατί είναι σίγουρο ότι αυτές θα προσελκύσουν τα πυρά του πυροβολικού. Έτσι, θα φτιάξει παραπλανητικές και προσωρινές θέσεις βολής, καθώς και θέσεις μπροστά από το πραγματικό ΠΟΤ. Οι παραπλανητικές θέσεις φτιάχνονται έτσι ώστε να μπορούν να ανιχνευτούν και να έλξουν τα πυρά του πυροβολικού. Οι πραγματικές θέσεις θα είναι όμως καλά κρυμμένες από την επίγεια και την εναέρια παρατήρηση. Οι προωθημένες θέσεις και οι προσωρινές θέσεις βολής θα είναι επίσης αποκεκρυμμένες και σχεδιασμένες έτσι ώστε να διαμορφώσουν τη μάχη και να προκαλέσουν ζημιά στον επιτιθέμενο μπροστά από τις πραγματικές αμυντικές θέσεις. Η αναγνώριση διά της μάχης πρέπει να καθορίσει το ΠΟΤ της εχθρικής άμυνας, τη θέση Α-Τ όπλων, αρμάτων και ΤΟΜΑ. Ο αμυνόμενος μπορεί να έχει συστήσει ένα παραπλανητικό ΠΟΤ, στο οποίο θα έλξει τον επιτιθέμενο, ο οποίος εκεί θα βρεθεί χωρίς να το αντιληφθεί σε μία περιοχή εμπλοκής όπου θα βάλλεται με συγκεντρωτικά πυρά και θα υπάρχουν προσχεδιασμένες αντεπιθέσεις. [24]

Μία επιτυχημένη αναγνώριση διά της μάχης θα πρέπει να ενεργοποιήσει όλο το εχθρικό αμυντικό σχέδιο. Ένας ικανός αντίπαλος θα έχει κάποια όπλα σε προσωρινές θέσεις για να αντιμετωπίζει περιπόλους, διερευνητικό πυρ και διερευνητικές επιθέσεις. Οι προσωρινές θέσεις πυροβόλων, όλμων, Α-Τ Κ/Β και αυτομάτων όπλων δεν θα πρέπει να σχετίζονται με τις κύριες θέσεις τους. Ραντάρ αντιπυροβολικού, όπως τα AN/TPQ-36 και AN/TPQ-37, θα είναι παραλλαγμένα και εκτός θέσης. Οι θέσεις βολής του πυροβολικού και οι σταθμοί διοικήσεως (ΣΔ) θα πρέπει να αλλάζουν και να μετακινούνται, αντίστοιχα, περιοδικά, για να αποφεύγεται ο εντοπισμός τους. [25] Η αναγνώριση διά της μάχης πρέπει να πείσει τον αντίπαλο ότι είναι η κύρια επίθεση που περιμένει και να τον οδηγήσει να ενεργοποιήσει όλα τα ηλεκτρονικά του μέσα, να αποκαλύψει τις θέσεις βολής του, τα δρομολόγια που θα χρησιμοποιήσει για να μετακινήσει δυνάμεις, να ρίξει το προστατευτικό προπέτασμα καπνού που μπορεί να έχει σχεδιάσει, καθώς και να αποκαλύψει τα κωλύματα που έχει κατασκευάσει.

Ο καθορισμός των ορίων και των πλευρών των εχθρικών μονάδων είναι μία σημαντική αποστολή της αναγνώρισης διά της μάχης, γιατί αυτά αποτελούν τα πιο ευάλωτα σημεία της άμυνας. Η γνώση της θέσης τους βοηθά τον προσδιορισμό της κατεύθυνσης της κύριας προσπάθειας μιας σχεδιαζόμενης επίθεσης. Οι αιχμάλωτοι και τα έγγραφα που θα συλληφθούν είναι σημαντικά για τον καθορισμό των πλευρών, των ορίων, της δύναμης του προσωπικού και του ηθικού του. [26]

Ο αμυνόμενος, συνήθως, διενεργεί αντεπιθέσεις για να ανακτήσει μία θέση που έχει χάσει. Η δύναμη που χρησιμοποιείται για τις αντεπιθέσεις είναι η εφεδρεία του τάγματος ή της ταξιαρχίας ή δυνάμεις του δευτέρου κλιμακίου. Η δύναμη που ενεργεί την αναγνώριση διά της μάχης εάν δεχθεί την αντεπίθεση του αμυνόμενου θα μπορέσει να προσδιορίσει τη σύνθεση της δύναμης αντεπίθεσης, τα δρομολόγια πάνω στα οποία κινείται και τον τρόπο ανάπτυξης της. Ακόμη και στις περιπτώσεις που ο αμυνόμενος δεν εμπλέκει τις τακτικές του εφεδρείες ο χώρος συγκεντρώσεως τους αποκαλύπτεται από τη δραστηριότητα που συνήθως σχετίζεται με τον χώρο των εφεδρειών (περισσότερες κινήσεις προσωπικού και οχημάτων, ραντάρ σε λειτουργία, κάλυψη με καπνό, ηλεκτρονικά αντίμετρα). [27]

Η αναγνώριση διά της μάχης μπορεί να διεξαχθεί από δυνάμεις που βρίσκονται σε αμυντικές θέσεις ή από δυνάμεις που βρίσκονται σε φάλαγγα πορείας. Η αναγνώριση διά της μάχης διεξάγεται για να προσδιοριστεί η σύνθεση της εχθρικής δύναμης ή να βρεθούν αλλαγές σε αυτήν ή για να προσδιοριστεί το ΠΟΤ. Κυρίως όμως γίνεται για να αποκλειστεί η περίπτωση όπου τα πυρά της προπαρασκευής πυροβολικού θα πέσουν σε κενές θέσεις. Η αναγνώριση διά της μάχης πρέπει να διεξαχθεί έτσι ώστε ο εχθρός να μην μπορεί να προσδιορίσει πότε εκτοξεύεται η κύρια επίθεση και ποια είναι η κατεύθυνση της. Γι΄ αυτό η αναγνώριση διά της μάχης διενεργείται σε άλλη κατεύθυνση και σε άλλη ώρα. Πάνω απ΄ όλα ο εχθρός δεν πρέπει να αντιληφθεί ότι αυτή η επίθεση είναι μόνο μία αναγνώριση διά της μάχης. [28]

Παράδειγμα 2

Ένα ρωσικό τάγμα μηχανοκίνητου πεζικού είναι εγκατεστημένο αμυντικά και σε επαφή με τον εχθρό. Ο εχθρός αμύνεται κατά μήκος ενός αναχώματος σιδηροδρομικής γραμμής, με δευτερεύουσες θέσεις περίπου 100 μ. πίσω από το ΠΟΤ. Το έδαφος είναι ελώδες. Ο διοικητής του τάγματος διατάσσεται να εκτελέσει πριν την αυγή αναγνώριση διά της μάχης με λόχο στην περιοχή του Υψώματος 235.3. Η αποστολή του λόχου είναι να καθορίσει την εχθρική δύναμη και διάταξη, να συλλάβει αιχμαλώτους, να βρει έγγραφα και να καθορίσει τη δύναμη και τα δρομολόγια της δύναμης αντεπίθεσης. Ο λόχος θα αποχωρήσει μία ώρα μετά την έναρξη της ενέργειας του, εκτός και εάν ο εχθρός συμπτυχθεί. Εάν αυτό συμβεί ο λόχος θα παραμείνει και θα υποστηρίξει την επίθεση που θα ακολουθήσει. Ένας ουλαμός αρμάτων θα παρέχει υποστήριξη στον λόχο και θα είναι έτοιμος να τον ακολουθήσει.

Ο διοικητής του τάγματος αποφάσισε ότι την αναγνώριση διά της μάχης θα διενεργήσει ο λόχος του δευτέρου κλιμακίου που διαθέτει. Καθορίζει ως χώρο εξορμήσεως του λόχου μία περιοχή μεταξύ των δύο προωθημένων διμοιριών του. Καθώς ο λόχος θα πρέπει να διασχίσει 300 μ. αναπεπταμένου εδάφους πριν φτάσει στις εχθρικές θέσεις, ο διοικητής της ταξιαρχίας αποφάσισε να τον υποστηρίξει με μία μοίρα πυροβολικού. Η μοίρα θα εκτελέσει πυρά προπαρασκευής για δέκα λεπτά και στη συνέχεια θα προσβάλλει στόχους σε βάθος, είτε προσχεδιασμένους στα πλευρά της επίθεσης, είτε τη αιτήσει. Η μοίρα πυροβολικού, το τάγμα μηχανοκίνητου πεζικού, ο λόχος αναγνώρισης της ταξιαρχίας και το μηχανικό θα εγκαταστήσουν παρατηρητήρια που θα επιβλέπουν την επίθεση.

Ο λόχος επιτίθεται αμέσως μετά την προπαρασκευή πυροβολικού με τις τρεις διμοιρίες του σε παράταξη. Μετά την εισχώρηση στην πρώτη αμυντική γραμμή η μεσαία διμοιρία συνεχίζει βαθύτερα για να καταλάβει μία θέση από όπου αργότερα θα υποστηρίξει την επίθεση. Η αριστερή και η δεξιά διμοιρία αρχίζουν να κινούνται προς τα πίσω ψάχνοντας για αιχμαλώτους, έγγραφα και ομαδικά όπλα. Ο εχθρός εκτοξεύει την αντεπίθεση του, η οποία αναχαιτίζεται από τη μεσαία διμοιρία και τα πυρά του πυροβολικού.

Ανάλογα με την εντολή που θα δοθεί ο λόχος είτε θα αποσυρθεί με την κάλυψη καπνού, είτε θα εγκατασταθεί για να υποστηρίξει την επακόλουθη επίθεση.

Στο εγγύς μέλλον

Αυτό που δεν αναφέρθηκε μέχρι τώρα στη συζήτηση για τη ρωσική αναγνώριση διά της μάχης είναι το κύριο μειονέκτημα της. Η αναγνώριση διά της μάχης μπορεί να επιφέρει βαριές απώλειες χωρίς να πετύχει το καλύτερο αποτέλεσμα. Στον Β΄ Π.Π. η Σοβιετική Ένωση είχε είκοσι εκατομμύρια απώλειες. Οι στρατιωτικές απώλειες ήταν μεταξύ 8,7 και 14 εκατομμύρια. Ο Σοβιετικός στρατιώτης μπορεί να μην αγαπούσε το κομμουνιστικό σύστημα, αγαπούσε όμως τη Μητέρα Ρωσία. Οι ζωές των Σοβιετικών στρατιωτών ξοδεύονταν αφειδώς για να σταματήσουν τη γερμανική προέλαση, ειδικότερα στην αρχή του πολέμου. Λίγα άλλα έθνη θα είχαν την ικανότητα να υποστούν τέτοιες απώλειες χωρίς να αποσυντεθούν.

Σήμερα η σοβιετική αυτοκρατορία ανήκει στο παρελθόν και η κουτσουρεμένη Ρωσία έχει μικρότερο πληθυσμό, με μικρότερο ποσοστό κατάλληλων για στράτευση νέων. Ο νέος ρωσικός εξοπλισμός δίνει πολύ περισσότερη προσοχή στην εργονομία και στην προστασία της ζωής απ΄ ότι παλιότερα. Πριν ήταν τα άρματα που έπρεπε να διατηρηθούν ή να επισκευαστούν, ενώ τα νεκρά πληρώματα μπορούσαν πιο εύκολα να αντικατασταθούν. Τώρα, η φιλοσοφία φαίνεται να προκρίνει τη διάσωση του μαχητή και των ικανοτήτων του, ακόμη και με τη θυσία του οπλικού συστήματος. Ο δικτυοκεντρικός πόλεμος και η ρομποτική φαίνεται ότι υποστηρίζουν αυτή τη φιλοσοφία.

Η συνδυασμένη χρήση τάγματος μηχανοκίνητου πεζικού και υπομονάδων αναγνώρισης, υποστηριζόμενων από τα νέα άρματα μάχης Armata T-14 είναι μια πολλά υποσχόμενη εξέλιξη στη διεξαγωγή της αναγνώρισης διά της μάχης. Το Τ-14 παρέχει ακριβή προσδιορισμό του στόχου και μπορεί να προσαρμόσει τόσο τα άμεσα πυρά των Τ-90 που θα το συνοδεύουν, όσο και των αυτοκινούμενων πυροβόλων Koalitsiya-SV 152mm, καθώς και των μικρού και μέσου βεληνεκούς Α/Α συστημάτων που θα βρίσκονται πίσω του. Αυτό είναι μία σημαντική εφαρμογή της αντίληψης του δικτυοκεντρικού πολέμου.

Επιπλέον, η χρήση ρομπότ για διάφορους σκοπούς –μάχιμα για την εκτέλεση της επίθεσης και μάχιμα/αναγνωριστικά για μάχιμες ή μόνο για αναγνωριστικές αποστολές- είναι μία σημαντική κατεύθυνση για την εξέλιξη της αναγνώρισης διά της μάχης. [29]

Ενσωματωμένα πυρά, συστήματα που θα ανιχνεύουν και θα καταστρέφουν αστραπιαία και η ελεγχόμενη, ανελέητη, επίθεση μικρών ρομποτικών αρμάτων μάχης θα εισδύουν και στις πιο ισχυρές άμυνες για να καθορίσουν τη φύση τους και να προετοιμάσουν την κύρια επίθεση που θα τις διαλύσει. Για τον ρωσικό στρατό η αξία της αναγνώρισης διά της μάχης είναι δεδομένη. Αυτό που συνιστά την παρούσα πρόκληση είναι να ευρεθεί ο καλύτερος δυνατός τρόπος για τη διεξαγωγής της.

Σημειώσεις

[1] Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Στρατιωτικό Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό, Τόμος 2^ος, Μόσχα: Ripol Klassik, 2001.

[2] Robert G. Fix, Reconnaissance in Force: A Key Contributor to Tempo, Fort Leavenworth, School of Advanced Military Studies μονογραφία, 1992,

http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a264418.pdf πρόσβαση 26 Ιουλίου, 2017.

Ο όρος «διερευνητική επίθεση» κάποιες φορές χρησιμοποιείται ταυτόσημα με τον όρο «αναγνώριση διά της μάχης», όμως διαφέρει στο ότι η κύρια αποστολή της αναγνώρισης διά της μάχης είναι να παρέχει μία περισσότερο ολοκληρωμένη εικόνα από πλευράς πληροφοριών,  ενώ η διερευνητική επίθεση περιορίζεται στο να εντοπίσει ισχυρά και αδύναμα σημεία στην εχθρική άμυνα.

[3] Ό.π.. Υπήρξε μία σαρδόνια παρατήρηση των Αμερικανών στρατιωτών ότι «αποκάλεσαν την επίθεση αναγνώριση διά της μάχης για να ελαχιστοποιήσουν την απογοήτευση από την αποτυχία της». Παρατίθεται στη μονογραφία του Fix και αποδίδεται στο βιβλίο του Ned Russell, Springboard to Berlin, 1943.

[4] Υπουργείο Άμυνας της Ρωσικής Ομοσπονδίας, Αναγνώριση διά της Μάχης, Στρατιωτική Εγκυκλοπαίδεια, Τόμος 7^ος, Μόσχα: Voyenizdat, 2003.

[5] V. Kiselov και A. Kostenko, «Αναγνώριση διά της Μάχης στις Σύγχρονες Συνθήκες», Army Digest, Ιούλιος 2017.

[6] Ό.π.

[7] Ό.π.

[8] Ό.π.

[9] Ό.π.

[10] Ό.π.

[11] Αυτά τα στοιχεία αναγνώρισης καθορίζουν την πυκνότητα του εχθρικού προσωπικού και των όπλων στα σημεία στηρίγματος, στα χαρακώματα και στα ορύγματα συγκοινωνίας, παρατηρούν τις περιοχές ανάπτυξης των πλησιέστερων εφεδρειών, καθορίζουν την ισχύ των αμυντικών έργων, συλλαμβάνουν αιχμαλώτους, έγγραφα, όπλα, εξοπλισμό και παρακολουθούν τις τηλεφωνικές συνομιλίες του εχθρού παρεμβαίνωντας στα τηλεφωνικά του καλώδια.

[12] Ό.π.

[13] Ό.π.

[14] Ό.π.

[15] Ό.π.

[16] Οι Ρώσοι συγγραφείς είναι πολύ γενικόλογοι εδώ. Οι συσκευές νυχτερινής οράσεως επηρεάζονται από την ισχυρή βροχόπτωση, τη χιονόπτωση και τις αμμοθύελλες.

[17] Ό.π. Τα φορητά ραντάρ μικρού βεληνεκούς, 1L277 Sobolyatnik, 1L111Μ Fara-VR και το νέο Kredo-1 βρίσκονται στο επίπεδο λόχου – πυροβολαρχίας και άνω.

[18] Kiselov και Kostenko.

[19] Ό.π.

[20] Ό.π.

[21] Ό.π.

[22] Ό.π.

[23] Ό.π.

[24] Ό.π. Το άρθρο αντανακλά τις ρωσικές αμυντικές πρακτικές.

[25] Ό.π.

[26] Ό.π.

[27] Ό.π.

[28] Ό.π. Το παράδειγμα δημιουργήθηκε από τον συγγραφέα από τη μελέτη μεγάλου αριθμού σοβιετικών και ρωσικών παραδειγμάτων.

[29] Kiselov και Kostenko