Συμφώνησαν Ότι Διαφωνούν

Οι ηγέτες του Ιράν και της Ρωσίας είπαν στον Ερντογάν ότι πρέπει να έχει τη συναίνεση του Μπασάρ αλ Άσαντ για να επιτεθεί στους Κούρδους της ΒΑ Συρίας. –Της Ayla Jean Yackley στο AL MONITOR. 

Τα τουρκικά σχέδια να δημιουργηθεί μία ζώνη ασφαλείας στη ΒΑ Συρία, μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων, δεν προχώρησαν την Πέμπτη όταν Ρωσία και Ιράν είπαν ότι μία τέτοια ζώνη θα μπορούσε να δημιουργηθεί μόνο με τη συναίνεση της Δαμασκού.

Στη συνάντηση στο Σότσι, στις 14 Φεβρουαρίου, οι τρεις ηγέτες καλωσόρισαν την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία, την οποία ο Βλαντίμιρ Πούτιν αποκάλεσε «θετικό βήμα».

Αλλά, ο Πούτιν και ο Ιρανός ομόλογος του Χασάν Ρουχανί υποστήριξαν ότι ο χώρος που αφήνουν τα αμερικανικά στρατεύματα πρέπει να ανακτηθεί από την κυβέρνηση του προέδρου Άσαντ. Ο Πούτιν είπε: «Η μόνη σωστή λύση είναι να μεταφερθούν αυτές οι περιοχές στον έλεγχο της συριακής κυβέρνησης».

Από την πλευρά του ο Ερντογάν επανέλαβε την επιδίωξη της Τουρκίας να εγκαταστήσει μία «ζώνη ασφαλείας» στα νότια σύνορα της, για να απαλλαγεί από τη γειτνίαση με περιοχές που ελέγχονται από κουρδικές πολιτοφυλακές, τις οποίες θεωρεί απειλή για την εθνική του ασφάλεια. Αλλά η δυνατότητα της Τουρκίας να την υλοποιήσει χωρίς την υποστήριξη των χωρών που έχουν στρατεύματα στο έδαφος παραμένει εξαιρετικά αβέβαιη.

Με το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας απών, η Τουρκία, το Ιράν και η Ρωσία διαπραγματεύονται μία πολιτική λύση για το τέλος του πολέμου στη Συρία, που μετράει μισό εκατομμύριο θύματα, παρά το γεγονός ότι υποστηρίζουν αντιμαχόμενες πλευρές. Την Πέμπτη ο Ερντογάν είπε ότι ήταν πιο αισιόδοξος παρά ποτέ για την εξεύρεση πολιτικής λύσης.

Αλλά οι περιπλοκές που αντιμετωπίζει η Τουρκία στη συνεργασία της με τις άλλες δύο χώρες, με τις οποίες έχει αντικρουόμενα συμφέροντα στη Συρία, έχουν γίνει πιο προφανείς μετά την απόφαση Τραμπ που δημιούργησε ένα κενό στη Συρία, το οποίο οι ενδιαφερόμενοι ανταγωνίζονται να καλύψουν.

Η Ρωσία προτρέπει την Τουρκία να ζητήσει την έγκριση της Δαμασκού πριν προχωρήσει περισσότερο στη Συρία, ακόμα και αν η Τουρκία αρνείται να διαπραγματευτεί με τον Άσαντ από το 2011, και έχει υποστηρίξει τους αντιπάλους του. Ο Ερντογάν έχει απαλύνει τη στάση του τις τελευταίες βδομάδες, αναγνωρίζοντας νωρίτερα τον ίδιο μήνα ότι Τουρκία και Συρία έχουν ήδη μεταξύ τους χαμηλού επιπέδου διακρατικές σχέσεις, μέσω των υπηρεσιών πληροφοριών τους.

Οι προτεραιότητες της Τουρκίας έχουν αλλάξει από την ανατροπή του Άσαντ, στην εκκαθάριση των συνόρων της από το κουρδικό YPG.

Ο Ερντογάν επανειλημμένα έχει απειλήσει να εισχωρήσει βαθύτερα στη Συρία για να συνθλίψει το YPG. Πριν τη σύνοδο ο Ερντογάν είπε ότι ήθελε να συντονιστεί με τη Ρωσία για τη ζώνη ασφαλείας και ότι η παρουσία του YPG υπονόμευε τον δηλωμένο στόχο της Μόσχας για τη διατήρηση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας.

«Η Ρωσία και το Ιράν προσπαθούν να καθησυχάσουν την Τουρκία ότι συμμερίζονται τις ανησυχίες της για την ασφάλεια της, αλλά δεν δίνουν το πράσινο φως για μια στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας», είπε ο Marc Pierini, πρώην πρέσβης της ΕΕ στην Τουρκία και επισκέπτης στο think tank Carnegie Europe. «Κανένας στη Δαμασκό ή στη Μόσχα ή στην Τεχεράνη δεν πρόκειται να συναινέσει σε μία τουρκική στρατιωτική επιχείρηση εκεί».

Οι συνομιλίες με την Ουάσινγκτον δεν έφεραν κάποια συμφωνία για μία ζώνη ασφαλείας, γιατί οι δύο πλευρές έχουν διαφορετικές αντιλήψεις για τον ποιον θα προστατεύει αυτή η ζώνη. Οι ΗΠΑ λένε ότι θα προστατεύει τους Κούρδους, ενώ ο σκοπός της Τουρκίας είναι να εκδιώξει το YPG από την περιοχή.

Στο Σότσι ο Ερντογάν εξέφρασε, πάλι, την απογοήτευση του με τον αργό ρυθμό των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, λέγοντας ότι μέλη της κυβέρνησης Τραμπ καθυστερούν την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, που μπορεί να συμβεί τον Απρίλιο ή τον Μάιο.

Ο θυμός του για τη συνεργασία των Αμερικανών με το YPG βρίσκει έρεισμα στα αντι-αμερικανικά συναισθήματα που υπάρχουν στην Τουρκία, ενόψει και των δημοτικών εκλογών τον επόμενο μήνα, που δεν θα είναι εύκολες για τον Ερντογάν λόγω των οικονομικών δυσκολιών.

«Ο αντι-αμερικανισμός πουλάει αυτή τη στιγμή, πολιτικά, στην Τουρκία», είπε ο Pierini. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι η Τουρκία μάλλον εξυπηρετούνταν από την παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων και του μικρού κλιμακίου των Γάλλων στρατιωτών στον περιορισμό του YPG στη ΒΑ Συρία.

«Η παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων και των διπλωματών και των πληροφοριών τους ήταν βολική γιατί περιόριζε το YPG από το να προκαλεί την Τουρκία στα σύνορα. Ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι ο Άσαντ θα εξυπηρετήσει τα τουρκικά συμφέροντα ελέγχοντας τους Κούρδους;», είπε ο Pierini στο Al-Monitor. «Εάν όλα αυτά τα δυτικά στρατεύματα φύγουν και οι Κούρδοι μείνουν στο κενό αναπόφευκτα ο Άσαντ θα έχει το πάνω χέρι.».

Στο μεταξύ οι μάχες ανάμεσα στο SDF και το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) μαίνονταν, σύμφωνα με αναφορές, με τους τζιχαντιστές να υπερασπίζονται πεισματικά το τελευταίο τους τετραγωνικό χιλιόμετρο στην ανατολική Συρία, στα σύνορα με το Ιράκ. Πεινασμένα παιδιά και γυναίκες φεύγουν από την πόλη Baghouz, όπου μερικές εκατοντάδες μαχητές διαφόρων εθνικοτήτων συνεχίζουν να κρατάνε. Αμερικανικά αεροσκάφη τους βομβαρδίζουν από τον αέρα.

Στο Σότσι ο Ρουχανί είπε ότι οι Κούρδοι είναι ένας από τους παράγοντες που διαμορφώνουν τη μελλοντική Συρία. Παρά το γεγονός ότι συμμάχησαν με τις ΗΠΑ, προσπάθησαν πραγματικά να μη συγκρουστούν με το καθεστώς στη Δαμασκό, αποσόβησαν μία τουρκική επίθεση και έχουν διατηρήσει ένα μέρος τουλάχιστον της σκληρά κερδισμένης αυτονομίας τους.

Η Τουρκία δεν συμφωνεί με το Ιράν και τη Ρωσία για το μέλλον της Idlib, το τελευταίο προπύργιο της αντιπολίτευσης του Άσαντ. Η Τουρκία θέλει να αποφύγει μία μεγάλης κλίμακας επίθεση στην επαρχία αυτή, φοβούμενη το ξέσπασμα ανθρωπιστικής καταστροφής που θα προκαλέσει νέο κύμα προσφύγων στην Τουρκία, όπου υπάρχουν 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες ήδη.

Τον Σεπτέμβριο ο Ερντογάν είχε πείσει τον Πούτιν να συμφωνήσει στην κατάπαυση του πυρός στην Idlib, υποσχόμενος ότι θα καθάριζε την επαρχία από τους σκληρούς τζιχαντιστές, μέσω της επιρροής του στους μετριοπαθείς ισλαμιστές. Αλλά, αντιθέτως, από τότε οι τζιχαντιστές έχουν σταθεροποιήσει τον έλεγχο τους και έχουν de facto καταργήσει τη συμφωνία.

Η υπομονή του Πούτιν φαίνεται να τελειώνει και στην παρούσα σύνοδο ζήτησε «την πλήρη εξάλειψη των σκληρών τζιχαντιστών». Αργότερα, όμως, ο εκπρόσωπος τύπου του υπαναχώρησε, λέγοντας ότι οι τρεις ηγέτες δεν συμφώνησανσε κάποια στρατιωτική επιχείρηση στην Idlib.

Το Ιράν και η Ρωσία δεν κρατούν όλα τα χαρτιά. Η Τουρκία ελέγχει ήδη 1.500 τετραγωνικά μίλια συριακού εδάφους, μετά τις επιχειρήσεις «Ασπίδα του Ευφράτη» και «Κλάδος Ελαίας», που της δίνουν μία αξιοσέβαστη θέση στο παζάρι για το μέλλον της Συρίας.

Η Μόσχα θέλει να πουλήσει στην Τουρκία ένα πυραυλικό αντιαεροπορικό σύστημα, που θα δώσει πρόσβαση στους Ρώσους στρατιωτικούς σε τεχνολογία του ΝΑΤΟ. Και το Ιράν πιεζόμενο από τις αμερικανικές κυρώσεις στηρίζεται στη γειτονική Τουρκία για το εμπόριο του και για πολιτική υποστήριξη. Τόσο η Άγκυρα όσο και η Τεχεράνη έχουν βρεθεί απέναντι στη Σαουδική Αραβία τα πρόσφατα χρόνια.

Μόνο σε ένα πράγμα συμφώνησαν ο Ερντογάν, ο Ρουχανί και ο Πούτιν στο Σότσι: Όλοι χαιρέτισαν την επικείμενη αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συρία.